769

Maqolada Farg‘ona vodiysi sharoitida oltinko‘z (Chrysopidae: Chrysoperla) entomofagining biologik xususiyatlarihaqidayangi ma’lumotlarkeltirilgan.

Tadqiqotlar 2020-2021 yillar davomida Farg‘ona viloyati sharoitida o‘tkazilgan. Oltinko‘z lichinkalari va imagolari tabiatda hamda biolaboratoriya sharoitida kuzatilgan. Hasharotlar va ularning entomofaglarini yig‘ish hamda kolleksiyalar tayyorlashda umumiy qabul qilingan entomologik uslublardan foydalanilgan. Hasharotlar biologiyasi va ekologik xususiyatlariga doir ma’lumotlar boshqa mualliflar ishlariga qiyosiy tahlil etib borilgan.

Yig‘ilgan materiallar asosida Farg‘ona vodiysi sharoitida uchrovchi oddiy oltinko‘zning morfometrik belgilari, ularinng rangi va o‘lchamlari, hayotiy sikli bayon etilgan. Oltinko‘z entomofagini laboratoriya sharoitida sun’iy parvarishlash hamda undan unumli foydalanish bo‘yicha ma’lumotlar keltirilgan.

  • Internet havola
  • DOIhttps://doi.org/10.56292/SJFSU/vol28_iss1/a6
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana25-05-2022
  • O'qishlar soni769
  • Nashr sanasi25-05-2022
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar43-46
Ўзбек

Maqolada Farg‘ona vodiysi sharoitida oltinko‘z (Chrysopidae: Chrysoperla) entomofagining biologik xususiyatlarihaqidayangi ma’lumotlarkeltirilgan.

Tadqiqotlar 2020-2021 yillar davomida Farg‘ona viloyati sharoitida o‘tkazilgan. Oltinko‘z lichinkalari va imagolari tabiatda hamda biolaboratoriya sharoitida kuzatilgan. Hasharotlar va ularning entomofaglarini yig‘ish hamda kolleksiyalar tayyorlashda umumiy qabul qilingan entomologik uslublardan foydalanilgan. Hasharotlar biologiyasi va ekologik xususiyatlariga doir ma’lumotlar boshqa mualliflar ishlariga qiyosiy tahlil etib borilgan.

Yig‘ilgan materiallar asosida Farg‘ona vodiysi sharoitida uchrovchi oddiy oltinko‘zning morfometrik belgilari, ularinng rangi va o‘lchamlari, hayotiy sikli bayon etilgan. Oltinko‘z entomofagini laboratoriya sharoitida sun’iy parvarishlash hamda undan unumli foydalanish bo‘yicha ma’lumotlar keltirilgan.

Русский

В статье представлены новые сведения о биологических особенностях энтомофага златоглазки (Chrysopidae: Chrysoperla) в Ферганской долине.
Исследования проводились в условиях Ферганской области в течение 2020-2021 годов. Личинки и имаго золотарника наблюдались в природе и в условиях биолаборатории. При сборе насекомых и их энтомофагов, а также при составлении коллекций использовались общепринятые энтомологические методы. Данные по биологии и экологическим особенностям насекомых были подвергнуты сравнительному анализу в работах других авторов.
На основе собранных материалов описаны морфометрические признаки, цвет и размеры листьев, жизненный цикл трехцветного обыкновенного золототысячника в условиях Ферганской долины. Представлены данные по искусственному содержанию и эффективному использованию алтынкузского энтомофага в лабораторных условиях

English

The article provides new information on the biological characteristics of the entomophagous lacewing (Chrysopidae: Chrysoperla) in the Fergana Valley.
The studies were carried out in the conditions of the Fergana region during 2020-2021. Larvae and adults of goldenrod were observed in nature and in biolaboratory conditions. When collecting insects and their entomophages, as well as compiling collections, generally accepted entomological methods were used. Data on the biology and ecological features of insects were subjected to a comparative analysis in the works of other authors.
On the basis of the collected materials, the morphometric features, color and size of the leaves, the life cycle of the tricolor common centaury in the conditions of the Ferghana Valley are described. The data on the artificial keeping and effective use of the Altynkuz entomophage in laboratory conditions are presented.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Zokirova G. . 1 Fergana State University
2 Kamolov S.X. 2 Fergana State University
Havola nomi
1 1. Adashkevich B.P., Rashidov M.I. Xlopkovaya sovka i yeye entomofagi na tomatax v Uzbekistane // Biologicheskiy metod borbi s vreditelyami ovoshnix kultur. –M.: Agropromizdat, 1989. –S. 133-143. (Cotton bollworm and its entomophages on tomatoes in Uzbekistan).
2 2. Bigon M., Xarper Dj., Taunsend K. Ekologiya. Osobi, populyatsii i soobshestva. -M.: Mir. 1989. T.1-2. /T.1./, - 667s. /T.2./. - 447s. (Ecology. Individuals, populations and communities).
3 3. Zokirov I. I. Ecological analysis of the distribution of melon fly (Myiopardalis pardalina Bigot, 1891) in the Ferghana valley //Scientific Bulletin of Namangan State University. – 2019. – Т. 1. – №. 5. – С. 122-126.
4 4. Zokirov I. I. i dr. Uzunmo‘ylov qo‘ng‘izlarning (Coleoptera: Cerambycidae) ozuqa o‘simliklari bilan biotsenotik aloqalari //Academic research in educational sciences. – 2021. – Т. 2. – №. 5. – С. 349-355. (Biocenotic relationships of longhorn beetles (Coleoptera: Cerambycidae) with food plants).
5 5. Zokirov, I. I., Zokirova, G. M., & Kapizova, D. R. (2021). Adventivniye vidi nasekomix (insecta) ovoshebaxchevix kultur Ferganskoy dolini. Academic Research in Educational Sciences, 2(12), 36-46. https://doi.org/10.24412/2181-1385-2021-12-39-46. (Adventive species of insects (insecta) of vegetable and gourd crops of the Ferghana Valley).
6 6. Plavilshikov N.N. Opredelitel nasekomix. – M., 1950. - 542 s. (Insect identifier).
7 7. Yusupova Sh. X., Zokirov I. I. Tangachaqanotlilar (Lepidoptera) - no‘xatning asosiy zararkunandalari //Jurnal yestestvennix nauk. – 2021. – T. 1. – №. 1. (Lepidoptera are the main pests of peas)
8 8. Akbarovich M. A., Ilkhomjonovich Z. I., Sharibjonovich S. D. Ecological-Faunistic Analysis of Longhorn Beetles (Coleoptera: Cerambycidae) of Fergana Valley //Annals of the Romanian Society for Cell Biology. – 2021. – С. 6819– 6830-6819–6830.
9 9. Ilkhomjonovich Z. I., Khasanbaevna Y. S. Food spectrum of the beet armyworm (Spodoptera exigua (Hübner, 1808)) (Lepidoptera, Noctuidae) in rainfed agriculture of the Fergana valley. – 2021.
10 10. Kimsanboyev X.X. Umumiy va qishloq xo‘jalik entomologiyasi. –Toshkent, 2002.
11 11. Sulaymonov B.A., Kimsanboyev X.X., Jumayev R.A., Rustamova A.A., Anorboyev A.R., Sulaymonov O.A. O‘simliklarni biologik himoya qilish. –Toshkent, 2014. -51-53, 179-s.
12 12. Xo‘jayev Sh.T., Xolmurodov E.A. Entomologiya, qishloq xo‘jaligi ekinlarini himoya qilish va agrotaksikologiya asoslari. –Toshkent, 2014. -232, 430-s.
13 13. Yusupova S. X., Zokirov I. I. G‘o‘za tunlami (Helicoverpa armigera Hbn.)ning Namangan sharoitida tarqalishi va ozuqa o‘simliklar bilan trofik aloqalari //Academic research in educational sciences. – 2021. – Т. 2. – №. 7. – С. 118- 124. (Distribution of cotton bollworm (Helicoverpa armigera Hbn.) In Namangan and trophic relationships with forage plants)
14 14. Zokirov I. I., Mirzayeva G. S., Abdullayeva D. R. Ecological and Faunistic Review of Entomocomplexes of Adyr Zones of the Fergana Valley //International Journal of Science and Research (IJSR). – 2019. – Т. 8. – №. 10. – С. 1231-1234.
15 15. Zokirov I. I. et al. Phytophagous insects of vegetable and melon agrocenosis of Central Fergana //International Journal of Agriculture, Environment and Bioresearch (IJAEB). – 2020. – Т. 5. – №. 02. – С. 64-71.
16 16. Zokirov I. I., Azimov D. A. The Fauna of Insects of Vegetables and Melons of Central Fergana, Especially Its Distribution and Ecology //International Journal of Science and Research (IJSR). – 2019. – Т. 8. – №. 8. – С. 930-937.
17 17. Hatamovich A. M., Karimovich K. A., Ilkhomzhonovich Z. I. The influence of vertical zonation on changes in the ecological niches of aphids //Austrian Journal of Technical and Natural Sciences. – 2015. – №. 1-2.
Kutilmoqda