Мақолада тупроқ физик ва мелиоратив ҳолатини ўзгаришига унинг грануламетрик таркиби ва гумус
билан боғлиқлиги ҳақида фикр юритилган. Оғир механик таркибли тупроқларда тупроқни сув кўтариш қобиляти, сув
ўтказувчанлиги паст кўрсаткичга эга бўлиши, енгил механик тупроқларда эса аксинчалиги аниқланди. Гумус миқдорини
ортиши енгил механик таркибли тупроқларнинг ҳам, оғир механик таркибли тупроқларнинг ҳам физик, умум-физик, сув-
физик хоссаларини яхшилайди. Шунингдек, тупроқнинг мелиоратив ҳолатини ижобий томонга ўзгариши грануламетрик
таркиб ва гумус миқдорига боғлиқ бўлиб, унинг ҳолатини муқобиллаштиради.
Мақолада тупроқ физик ва мелиоратив ҳолатини ўзгаришига унинг грануламетрик таркиби ва гумус
билан боғлиқлиги ҳақида фикр юритилган. Оғир механик таркибли тупроқларда тупроқни сув кўтариш қобиляти, сув
ўтказувчанлиги паст кўрсаткичга эга бўлиши, енгил механик тупроқларда эса аксинчалиги аниқланди. Гумус миқдорини
ортиши енгил механик таркибли тупроқларнинг ҳам, оғир механик таркибли тупроқларнинг ҳам физик, умум-физик, сув-
физик хоссаларини яхшилайди. Шунингдек, тупроқнинг мелиоратив ҳолатини ижобий томонга ўзгариши грануламетрик
таркиб ва гумус миқдорига боғлиқ бўлиб, унинг ҳолатини муқобиллаштиради.
статье рассматривается изменение физического и мелиоративного состояния почвы в связи с ее
гранулометрическим составом и гумусом. Установлено, что в почвах с тяжелым механическим составом водоподъемная
способность и водопроницаемость почвы имеют низкие показатели, а в почвах с легким механическим составом
наоборот. Увеличение содержания гумуса улучшает физические, общефизические и водно-физические свойства
как легких, так и тяжелых почв. Также положительное изменение мелиоративного состояния почвы зависит от
гранулометрического состава и содержания гумуса, что оптимизирует его состояние.
The article discusses the relationship between changes in the physical and meliorative state of the soil, its granulometric
composition, and humus. It was established that in soils with a heavy mechanical composition, the soil’s water-lifting
capacity and water permeability are low, while in soils with a light mechanical composition, the opposite is observed. An
increase in the amount of humus improves the physical, general physical, and water-physical properties of both light-textured
and heavy-textured soils. Also, a positive change in the melioration state of the soil depends on the granulometric composition
and humus content, which normalizes its state.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Tursunkulova A.B. | биология фанлари фалсафа доктори (PhD,) доцент | Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университетининг Тошкент филиали. |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1.Гулаев В.М., Зудилин С.Н., Гулаева Н.В. Влияние основной обработки почвы на агрофизические показатели плодородия почвы на посевах сои//Известия Самарского научного центра Российской академии наук, т.16, №5(3), 2014. - С.1090-1092 |
| 2 | 2.Лыхман В.А. Влияние гуминовых препаратов на структурное состояние черноземных и каштановых почв Ростов- ской области//Диссертация на соискание ученой степени кандидата биологических наук. Ростов-на-Дону, 2017. -135с |
| 3 | 3.Картамышев Н.И. Совершенствование теории и практики обработки почвы //Диссертация на соискание ученой степени доктора сельскохозяйственных наук. Курск, 1987. 426с |
| 4 | 4.Льков А.М. Органическое вещество и плодородие дерново-подзолистой почвы//Земледелие, 1983, №2. -С.12-15 |
| 5 | 5. Ортиқов Т. Қ., Эшманов Б. Тупроқ механик таркиби ва гумус ҳолатини унинг сув хоссаларига таъсири// Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Google Scholar indexed Volume 3 | SB TSAU Conference | 2022 Theoretical and Practical Principles of Innovative Development of the Agricultural Sector in Uzbekistan |
| 6 | 6. M. Hamidov, F.Raximboev – “Qishloq xo‘jalik melioratsiyasi”. Darslik, T; 1996. 320 bet |
| 7 | 7.Голованов, А.И. Мелиорация земель /А.И. Голованов, М.С. Григоров. –М.: Колос, 2011. – 894 с. |
| 8 | 8. Методы агрохимических, агрофизических и микробиологических исследований в поливных хлопковых районах, 1963. – 440 с. |
| 9 | 9. Абдуллаев С.А, Жаббаров З.А., Закирова С.К., Рахматов З., Турсунқулова А., Исломова З. Каттақўрғон сув омборини атроф тупроқ қопламининг экологик-мелиоратив холатига таъсири ва уни яхшилаш чора-тадбирлари // Тошкент “Университет”, 2020. 105 б. |
| 10 | 10. Умаров М.У. Водопроницаемость наиболее распространенных почв Голодной степи. Труды ин-та почвоведе- ния, вып. 3, Ташкент, 1963. –С. 29-31 |
| 11 | 11. Очерет Н.П., Тугуз Ф.В. Физико-химические исследования и экологический мониторинг почв прибрежной зоны Краснодарского водохранилища. «Вестник АГУ». Выпуск 1 (196) 2017. С.47-52. |
| 12 | 12. Асатов С.Р. Зарафшон дарёси ўрта оқими шўр тупроқларининг мелиорацияси тўғрисида // Қишлоқ хўжалигида экологик муоммолар. Республика илмий-амалий анжуман материаллари тўплами. I-қисм. – Бухоро, 2006. – Б. 181-184. |
| 13 | 13. Рахматов 3.З., Абдуллаев С. Жиззах чўли тупроқларининг физик-кимёвий хоссаларининг суғориш таьсирида ўзгариши //Ўзбекистон аграр фани хабарномаси. №2.2016. Б.47-51. |
| 14 | 14. Закирова С.Қ. Қашқадарё қуйи оқими тақирсимон ва тақирли ўтлоқи-ўтлоқи тупроқларнинг антропоген омил таъсирида ўзгариши. //Қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори (РhD) Дисс. Автореферати. Тошкент 2018. -Б. 16-20. |
| 15 | 15. Мусурманов А.А. Мирзачўл воҳаси суғориладиган тупроқларининг унумдорлигини мулчалаш ва кам ишлов бериш орқали ошириш // Қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори (РhD) Дисс. Автореферати. Тошкент 2018. -Б. 12-20. |
| 16 | 16. Kenjaev Yu.Ch., Tursunkulova A. Changes in soil physical properties under the effect of irrigation / / I O P Conference Series: Earth and Environmental Science, Volume 939, 2nd International Conference on Energetics, Civil and Agricultural Engineering 2021 (ICECAE 2021) 14th-16th October 2021, Tashkent, Uzbekistan. https://iopscience.iop.org/ issue/1755-1315/939/1. (Scopus) P. 1-9 |
| 17 | 17. Kenjaev Yu.Ch.Changes in the granulometric composition of Zarafshan river soils under irrigation and comparative analysis//E3S Web of Conferences 377, 03006 (2023) ICECAE 2023. https:// doi.org/10.1051/e3sconf/202337703006 (Scopus)P. 1-5 |