Mazkur maqola nemis va o`zbeк tillarida juft so`zlar mavzusiga bag`ishlangan bo`lib, unda har ikkala tildа mavjud bo`lgan juft so`zlar va ularning struktural va semantik tadqiqi, olimlarning bilidirgan fikrlari tahlil qilinadi. Kirish qismi ushbu maqolaning umumiy mazmunini ochib beradi. Bunda juft so`zlarning yasalishi, ma`no jihatdan sinonimik va antonimik juft so`zlardan tashkil topishi, tilshunoslikning frazeologizm sohasida tutgan o`rni, tavtalogik tarzda juftlashgan so`zlar haqida fikr yuritiladi. Adabioyotlar tahlili qismida qaysi o`zbek va nemis tilshunos olimlari ushbu sohada tadqiqotlar olib borganligi, ilmiy ishning bazasini yaratilishida asos bo`lib xizmat qilgan manba adabiyotlar to`g`risida fikr yuritiladi. Metodlar va nazariy asoslar qismida juft so`zlar haqida olimlarning fikrari, ularning o`rganish metodlari, bir biriga mos va qarama qarshi bo`lgan fikrlar tahlil qilinib, ushbu fikrlarga umumiy xulosalar beriladi. Maqolaning asosiy yutuqlaridan birini ko`rsatib beruvchi qism bu natijalar qismi bo`lib, ushbu qismda nemis tilidagi juft so`zlarning o`zbek tilida ifoda usullari ko`rib chiqiladi. Ushbu tadqiqot mavzusi o`zbek tilida juda ham kam tadqiq qilingan hisoblanadi. Ushbu hodisa tilshunoslikda muammolar keltirib chiqaradi. Manbalarning yetishmasligiga qaramasdan biz juft so`zlarning struktural va semantik jihatdan mos kelish yoki mos kemaslik hollarini tadqiq qildik va statistik ma`lumotlar berishga harakat qildik. Nemis tilida juft so`zlar predloglar yoki bog`lovchilar yordamida bog`lanadi. O`zbek tilida esa quyidagicha ifoda imkoniyatlari mavjud: a)bog`lovchilar yordamida –va, yoki, b) Kelishik yordamida : -dan, c) tavtalogik juft so`zlar uchun – qo`shimchalar orqali : -rna und -ba, d) fonetik tovush o`zgarishi orqali e) chiziqcha orqali. Ushbu qismda tadqiqot natijasi diagramma ko`rinishida beriladi. Adabiyotlar qismida esa mazkur maqola uchun foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati alifbo tartibida beriladi.
Mazkur maqola nemis va o`zbeк tillarida juft so`zlar mavzusiga bag`ishlangan bo`lib, unda har ikkala tildа mavjud bo`lgan juft so`zlar va ularning struktural va semantik tadqiqi, olimlarning bilidirgan fikrlari tahlil qilinadi. Kirish qismi ushbu maqolaning umumiy mazmunini ochib beradi. Bunda juft so`zlarning yasalishi, ma`no jihatdan sinonimik va antonimik juft so`zlardan tashkil topishi, tilshunoslikning frazeologizm sohasida tutgan o`rni, tavtalogik tarzda juftlashgan so`zlar haqida fikr yuritiladi. Adabioyotlar tahlili qismida qaysi o`zbek va nemis tilshunos olimlari ushbu sohada tadqiqotlar olib borganligi, ilmiy ishning bazasini yaratilishida asos bo`lib xizmat qilgan manba adabiyotlar to`g`risida fikr yuritiladi. Metodlar va nazariy asoslar qismida juft so`zlar haqida olimlarning fikrari, ularning o`rganish metodlari, bir biriga mos va qarama qarshi bo`lgan fikrlar tahlil qilinib, ushbu fikrlarga umumiy xulosalar beriladi. Maqolaning asosiy yutuqlaridan birini ko`rsatib beruvchi qism bu natijalar qismi bo`lib, ushbu qismda nemis tilidagi juft so`zlarning o`zbek tilida ifoda usullari ko`rib chiqiladi. Ushbu tadqiqot mavzusi o`zbek tilida juda ham kam tadqiq qilingan hisoblanadi. Ushbu hodisa tilshunoslikda muammolar keltirib chiqaradi. Manbalarning yetishmasligiga qaramasdan biz juft so`zlarning struktural va semantik jihatdan mos kelish yoki mos kemaslik hollarini tadqiq qildik va statistik ma`lumotlar berishga harakat qildik. Nemis tilida juft so`zlar predloglar yoki bog`lovchilar yordamida bog`lanadi. O`zbek tilida esa quyidagicha ifoda imkoniyatlari mavjud: a)bog`lovchilar yordamida –va, yoki, b) Kelishik yordamida : -dan, c) tavtalogik juft so`zlar uchun – qo`shimchalar orqali : -rna und -ba, d) fonetik tovush o`zgarishi orqali e) chiziqcha orqali. Ushbu qismda tadqiqot natijasi diagramma ko`rinishida beriladi. Adabiyotlar qismida esa mazkur maqola uchun foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati alifbo tartibida beriladi.
| № | Муаллифнинг исми | Лавозими | Ташкилот номи |
|---|---|---|---|
| 1 | Abduxalilova D.. | o'qituvchi | Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti |
| 2 | Rahmatov F.. | o'qituvchi | Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti |
| 3 | Xudayberdiyeva Z.. | o'qituvchi | Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti |
| № | Ҳавола номи |
|---|---|
| 1 | 1. Agricola E .Wörter und Wendungen. Leipzig, VEB Bibliographisches Institut, 1968. |
| 2 | 2. Duden. Deutsches Universalwörterbuch.Mannheim /Wien/ Zürich, 1989. |
| 3 | 3. Едличко М. И., Рубинштейн , Deutsche Redensarten. Фразеологических выражений в немецком языке.Москва. Учпедгиз, 1953. |
| 4 | 4. Iskos A.,Lenkova A. Lesestoffe zur deutschen Lexikologie. Leningrad, Procvischinia, 1975 |
| 5 | 5. Klappenbach R. Steinitz W. Wörterbuch der deutschen Gegenwartssprache. Bd |
| 6 | 6. Berlin, Akademie, 1982. |
| 7 | 6. Ҳожиев А. Ўзбек тилида кўшма, жуфт ва такрорий сўзлар монографияси. Тошкент.Фанлар Академияси, 1963. |