144

Мақолада хўжалик юритувчи субъектлар экспортини ривожлантириш самарадорлигига таъсир этувчи омиллар кўриб чиқилади. Самарқанд вилоятидаги тадбиркорлик субъектлари томонидан яратилган товар ва хизматлар ҳажмининг ялпи ҳудудий маҳсулотга боғлиқлиги ҳамда прогноз қилиш кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида барча пул қийматидаги кўрсаткичлар 2019 йилги нархларда ҳисоблаб чиқилди. Шунингдек, Самарқанд вилоятининг 2019–2025 йилларга мўлжалланган тадбиркорлик субъектлари экспорти ҳажми прогнозида 2025 йилга қадар вилоят умумий экспорти ҳажмида тадбиркорлик субъектлари экспорти улушининг ўсишини белгилаш ҳам долзарб аҳамиятга эга. Ишнинг натижасида суғориладиган ер майдони (X1) 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 1,612 фоизга ошиши, лалми ер майдони (X2) 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 0,12 фоизга камайиши, саноатда ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажми (X5) 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 0,594 фоизга ва қишлоқ хўжалик маҳсулотлари экспорти билан шуғулланувчи корхоналар сони (X8) ҳажми 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 0,628 фоизга ошиши аниқланди. Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, умуман, экспорт самарадорлиги ўсиб бормоқда. Бу эса тадбиркорлик субъектлари халқаро бозорда ўз мавқeини мустаҳкамлаши ва рақибларига нисбатан катта рақобат яратиши мумкин

  • Ўқишлар сони 81
  • Нашр санаси 24-06-2022
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони122-133
Ўзбек

Мақолада хўжалик юритувчи субъектлар экспортини ривожлантириш самарадорлигига таъсир этувчи омиллар кўриб чиқилади. Самарқанд вилоятидаги тадбиркорлик субъектлари томонидан яратилган товар ва хизматлар ҳажмининг ялпи ҳудудий маҳсулотга боғлиқлиги ҳамда прогноз қилиш кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида барча пул қийматидаги кўрсаткичлар 2019 йилги нархларда ҳисоблаб чиқилди. Шунингдек, Самарқанд вилоятининг 2019–2025 йилларга мўлжалланган тадбиркорлик субъектлари экспорти ҳажми прогнозида 2025 йилга қадар вилоят умумий экспорти ҳажмида тадбиркорлик субъектлари экспорти улушининг ўсишини белгилаш ҳам долзарб аҳамиятга эга. Ишнинг натижасида суғориладиган ер майдони (X1) 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 1,612 фоизга ошиши, лалми ер майдони (X2) 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 0,12 фоизга камайиши, саноатда ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажми (X5) 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 0,594 фоизга ва қишлоқ хўжалик маҳсулотлари экспорти билан шуғулланувчи корхоналар сони (X8) ҳажми 1 фоизга оширилса, ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми (Y2) 0,628 фоизга ошиши аниқланди. Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, умуман, экспорт самарадорлиги ўсиб бормоқда. Бу эса тадбиркорлик субъектлари халқаро бозорда ўз мавқeини мустаҳкамлаши ва рақибларига нисбатан катта рақобат яратиши мумкин

Русский

В статье рассматриваются факторы, влияющие на эффективность развития экспорта хозяйствующих субъектов. Также актуальным в прогнозе объема экспорта субъектов хозяйствования Самаркандской области на 2019–2025 годы является определение роста доли экспорта субъектов хозяйствования в общем объеме экспорта области к 2025 году. В результате, если площадь орошаемых земель (Х1) увеличить на 1%, то валовой региональный продукт (У2) увеличится на 1,612%; если площадь богарных земель (Х2) увеличить на 1%, то валовой региональный продукт (У2) уменьшится на 0,12%; если объем промышленного производства (Х5) увеличить на 1%, то валовой региональный продукт (У2) увеличится на 0,594%; если количество предприятий, осуществляющих экспорт сельскохозяйственной продукции, (Х8) увеличить на 1%, то валовой региональный продукт (У2) увеличится на 0,628%. В целом эффективность экспорта вырастет, и предприятия смогут укрепить свои позиции на международном рынке и создать лучшую конкуренцию.

English

The article reviews factors influencing effectiveness of the development of exports made by business entities. Moreover, determination of the growth in the share of exports of business entities in the total exports of the region by 2025 is relevant in the forecast of the volume of exports of business entities of the Samarkand region for 2019-2025. As a result, if the area of irrigated land (X1) is increased by 1%, the gross regional product (G2) will increase by 1.612%, if the area of rainfed land (X2) is increased by 1%, the gross regional product (G2) will decrease by 0.12%, as well as should the volume of industrial production (X5) increase by 1%, the gross regional product (G2) increasses by 0.594% and the number of enterprises exporting agricultural products (X8) increase by 1%, the gross regional product (G2) increases by 0.628%. In general, the efficiency of exports is growing, and enterprises can strengthen their positions in the international market and create more competitive atmosphere than their competitors.

№ Муаллифнинг исми Лавозими Ташкилот номи
1 Mamasoatov D.R. katta o‘qituvchisi O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti
№ Ҳавола номи
1 To’rabekov S.Sh., Muxammedov M.M. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlarining eksport salohiyatini rivojlantirish istiqbollari iqtisodiyotning [Prospects for the development of export potential of small business and private entrepreneurship in the economy]. Realniy sektor ekonomiki – Real sector of the economy, 2016.
2 Tursunov R.T. Kichik biznes va tadbirkorlik sub’ektlar eksport salohiyati va uni oshirish yo’llari [Export potential of small business and entrepreneurship and ways to increase it]. Iqtisodiyot va innovasion texnologiyalar – Economics and innovative technologies, 2016, July – August, no. 4.
3 Ekonometrika [Econometrics]. Ed. I.I. Eliseeva. Moscow, Finance and statistics, 2003, p. 344.
4 Asteriou D., Hall S.G. Applied econometrics. A modern approach using Eviews and Microfit. Revised edition. New York, Palgrave Macmillan, 2007, р. 397.
5 Mamasoatov D.R. Tadbirkorlik sub’ektlari eksportida axborot-kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanishni takomillashtirish [Improving the use of information and communication technologies in the export of business entities]. Tashkent, Economy-Finance, 2020, 120 p.
6 G’ulomov S.S, Ergashev R.X, Xamraeva S.N. Raqamli iqtisodiyot [Digital Economics]. Tashkent, 2020.
7 Abdullaev O.M, Fattoxov.A.A, Axmevov K. Raqamli iqtisodiyot [Digital Economics]. Tashkent, 2020.
8 Dadabaeva R.A, Shoaxmedova N.X, Ibragimova L.T. et al. Iqtisodiyotda axborotkommunikasiyalar va tizimlar [Information and communication systems in the economy]. Tashkent, 2019.
9 Popov A.O Sovershenstvovaniye gosudarstvennogo upravleniya ekonomikoy na osnove vnedreniya informatsionnih texnologiy [Improving the state management of the economy based on the introduction of information technology]. Bulletin of the Moscow State University of Management, ser. Development of sectoral and regional management, 2007, no. 10 (10).
10 Laudon K.C., Laudon J.P. Management Information System: managing the digital firm. 11th Ed. Global Edition. Washington, Pearson, 2010, 653 p.
11 Obi T. The Innovative CIO and e-Participation in e-Government Initiatives. Amsterdam, IOS Press, 2010, 245 p.
12 Besanko D., Schanley M., Schaefer S. Economics of Strategy. 5th ed. 2009.
13 Gulyamov S.S. Rol IKT v povishenii effektivnosti antikrizisnih programm [The role of ICT in improving the effectiveness of anti-crisis programs]. Proceedings of the International conference devoted to the book of I.A. Karimov. World financial and economic crisis ways and measures to overcome it in the conditions of Uzbekistan. Tashkent, Fan Publ., 2010.
14 Alimov R.X., Begalov B.A Axborot-kommunikasiyalar bozorining shakllanishi va rivojlanishi [Formation and development of the information and communication market]. Tashkent, 2001.
Кутилмоқда