109

Ҳозирги кунда бутун дунёда бюджет маблағларидан самарали фойдаланиш, уларнинг манзилли ва мақсадли сарфланишини таъминлаш, давлат бюджети харажатларини оптималлаштириш ва иқтисодиётга хусусий инвестицияларни кенг жалб этиш долзарб масалалардан ҳисобланади. Мазкур мақолада турли маҳаллий ва хорижий олимларнинг мамлакатда олий таълим муассасаларини молиялаштириш моделларининг моҳияти, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, таълим тизимини самарали молиялаштириш механизми бўйича тадқиқотлари ўзаро қиёсий таҳлил қилинган. Шу билан бирга, мамлакатимизда олий таълим муассасаларини молиялаштириш тартиби ҳамда олий таълим тизимини бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига молиялаштиришни кенгайтириш юзасидан таклиф ва тавсиялар берилган.

  • Ўқишлар сони 54
  • Нашр санаси 24-06-2022
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони134-142
Ўзбек

Ҳозирги кунда бутун дунёда бюджет маблағларидан самарали фойдаланиш, уларнинг манзилли ва мақсадли сарфланишини таъминлаш, давлат бюджети харажатларини оптималлаштириш ва иқтисодиётга хусусий инвестицияларни кенг жалб этиш долзарб масалалардан ҳисобланади. Мазкур мақолада турли маҳаллий ва хорижий олимларнинг мамлакатда олий таълим муассасаларини молиялаштириш моделларининг моҳияти, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, таълим тизимини самарали молиялаштириш механизми бўйича тадқиқотлари ўзаро қиёсий таҳлил қилинган. Шу билан бирга, мамлакатимизда олий таълим муассасаларини молиялаштириш тартиби ҳамда олий таълим тизимини бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобига молиялаштиришни кенгайтириш юзасидан таклиф ва тавсиялар берилган.

Русский

Сегодня во всем мире одним из наиболее актуальных вопросов является эффективное использование бюджетных средств, обеспечение их целевого и адресного расходования, оптимизация государственных расходов и привлечение частных инвестиций в экономику. В данной статье проводится сравнительный анализ исследований различных отечественных и зарубежных ученых о сущности моделей финансирования высших учебных заведений страны, их специфике и механизме эффективного финансирования системы образования. При этом изложены предложения и рекомендации по порядку финансирования высших учебных заведений и расширению внебюджетного финансирования системы высшего образования в нашей стране.

English

Nowadays, one of the most pressing issues across the world is the efficient use of budgetary funds, ensuring their targeted spending, optimizing public expenditure and attracting private investment into national economies. This article provides a comparative analysis of studies by various local and foreign scientists on the essence of financing models for higher educational institutions in the republic, their specifics, and a mechanism for effective financing of the education system. As well as, it presents proposals and recommendations on procedures for financing higher education institutions in the country and expanding extrabudgetary financing of the higher education system.

Муаллифнинг исми Лавозими Ташкилот номи
1 Abduxaparova D.M. mustaqil izlanuvchisi Toshkent Moliya Instituti
Ҳавола номи
1 Sherov A., Ruzmetova G. O‘zbekistonda oliy ta’lim tizimi borasida amalga oshirilayotgan islohotlar va uni moliyalashtirishning dolzarb masalalari [Reforms in the higher education system in Uzbekistan and current issues of its financing]. ORIENSS, 2022, no. 2. Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/ozbekistonda-oliy-ta-lim-tizimi-borasida-amalga-oshirilayotgan-islohotlar-va-uni-moliyalashtirishningdolzarb-masalalari/ (accessed 18.04.2022).
2 Ward J.D., Pisacreta E.D., Weintraut B., Kurzwe M. an overview of state higher education funding approaches. Lessons and Recommendations. Ithaka S+R, 2020, December 10.
3 Agasisti T., Cappiello G., Catalano G. The effects of vouchers in higher education: an italian case study. Tertiary Education and Management, 2008, March, vol. 14, no. 1, pp. 27-42.
4 Chernova Ye.G.,  Akhobadze T.D.,  Malova A.S.,   Saltan A. A. Modeli finansirovaniya vysshego obrazovaniya i effektivnost’ deyatel’nosti universitetov. Empiricheskoye issledovaniye yevropeyskogo opyta i otechestvennaya praktika [Models of financing higher education and efficiency of universities. Empirical study of European experience and domestic practice]. Voprosy obrazovaniya – Questions of Education, Educational Studies, Moscow, 2017, no. 3.
5 Abankina I.V. Finansirovaniye obrazovaniya: trend na personalizatsiyu [Financing education: the trend towards personalization]. NEA Journal, 2019, no. 1 (41), pp. 216-225.
6 Gulyamov S.S. et al. Oʼzbekistonda inson kapitali omillarining oʼzaro aloqalari samaradorligi [The effectiveness of the interaction of human capital factors in Uzbekistan]. Moliya jurnali – Journal of Finance, Tashkent, 2014, no. 4, pp. 119-127.
7 Saidov M.X. Oliy taʼlim tizimida moliyaviy boshqaruv [Financial management in higher education]. Тashkent, Tafakkur bustoni, 2011, 432 p.
8 Jumaev N.X., Rahmonov D.А. Oliy taʼlim olishni xususiy manbalardan moliyalashtirish: nazariya va amaliyot [Private funding for higher education: theory and practice]. Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar – Economy and innovative technologies, 2018, September-October, no. 5.
9 Buzrukxonov S.M. Oliy taʼlimni innovatsion rivojlantirishni moliyalashtirish mexanizmi va innovatsiyalarning investitsion jozibadorligini baholashning uslubiy yondashuvlari [The mechanism of financing the innovative development of higher education and methodological approaches to assessing the investment attractiveness of innovations]. Logistika va iqtisodiyot – Logistics and Economics, 2021, iss. 1, p. 84.
10 Rahmonov D. Oʼzbekistonda ijtimoiy sohani moliyalashtirishni takomillashtirishning metodologik asoslari [Methodological bases of improving financing of the social sphere in Uzbekistan]. Tashkent, Fan va texnologiyalar, 2017, 248 p.
11 Mahmudov А. Oliy taʼlim muassasalarida moliyaviy resurslarni boshqarish mexanizmini takomillashtirish [Improving the mechanism of financial resources management in higher education institutions]. Abstract of PhD thesis. Tashkent, 2019, 45 p.
12 Sherov А. Oliy taʼlim muassasalarini byudjet mablagʼlari hisobidan moliyalashtirishni takomillashtirish yoʼllari [Ways to improve the financing of higher education institutions from the budget]. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2021, no. 1 (10), pp. 1121-1133.
13 Poʼlatov D., Xurozov Z. Oliy taʼlim muassasalari hamda ularning huzuridagi taʼlim muassasalarining moliyaviy mustaqilligini oshirish [Increasing the financial independence of higher education institutions and educational institutions under them]. Business-Expert, 2019, no. 1 (133).
14 Nizov A.N., Medzhitova T.I. Zarubezhnyy opyt finansirovaniya vysshego obrazovaniya [Foreign experience in financing higher education]. Russian Economic Internet Journal, 2018, no. 2. Available at: http://www.e-rej.ru/Articles/2018/Nizov_Medzhitova.pdf/.
15 Chekanina N.A. Modeli finansirovaniya vysshey shkoly: otechestvennyy i zarubezhnyy opyt [Financing Models for Higher Education: Domestic and Foreign Experience]. Nauchno-tekhnicheskiye vedomosti SPbGPU – SPbSPU Scientific and Technical Bulletin, Economic Sciences, 2009, no. 3.
16 Vavilina A.V. Modeli finansirovaniya obrazovaniya: zarubezhnaya praktika [Education Financing Models: Foreign Practice]. Available at: https://www.academia.edu/21543213/модели_финансирования_образования_в/.
17 Zaborovskaya A.S., Klyachko T.L., Korolev I.B., Chernets V.A., Chirikova A.Ye., Shilova L.S., Shishkin S.V. Vyssheye obrazovaniye v Rossii: pravila i real’nost’ [Higher education in Russia: rules and reality]. 2004, 405 p.
18 Modeli finansirovaniya vuzov: analiz i otsenka [University funding models: analysis and evaluation]. Ed. S.A. Belyakova. Moscow, IET, 2005, p. 282.
19 Kuz’mina N.G. Zarubezhnyy opyt finansirovaniya obrazovaniya v usloviyakh vozrastaniya avtonomii vuzov [Foreign experience of financing education in the conditions of increasing autonomy of universities]. Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta – Bulletin of the Volgograd State University, Ser. 3, Economic Ecology, 2008, no. 2 (13).
20 Sherov А.B. Oliy taʼlim muassasalarini moliyalashtirishni takomillashtirish yoʼllari [Ways to improve the financing of higher education institutions]. ]. Abstract of PhD thesis. Tashkent, 2020.
21 Ananova O.G. Obshchiye podkhody i zapadnyy opyt upravleniya i finansirovaniya obrazovatel’nykh protsessov vuza [General approaches and Western experience in managing and financing the educational processes of the university]. Vestnik DGTU – Bulletin of the DSTU, 2012, vol. 12, no. 1 (60), iss. 1.
22 Varlamov B.A., Avvakumova A.D. Analiz podkhodov k finansirovaniyu sistemy obrazovaniya za rubezhom [Analysis of approaches to financing the education system abroad]. Fundamental’nyye issledovaniya – Basic Research, 2015, no. 6.
23 Praneviciene B., Pūraitė A., Vasiliauskienė V., Simanavičienė Ž. Comparative analysis of financing models of higher education. Rēzeknes Tehnoloģiju akadēmija, 2017.
24 Leshanych L., Miahkykh I., Shkoda M. Models of financing of higher education institutions in foreign countries. Baltic Journal of Economic Studies, 2018, vol. 4, no. 5.
25 Kikutadze V., Tabatadze L. Diversification of funding models of higher education service market in Georgia. European Scientific Journal, 2016, December, spec. ed.
Кутилмоқда