Mazkur maqola hozirda Oʻzbekiston keng jamoatchilik, va ayniqsa ommaviy axborot vositalari, ilm-fan va taʼlim sohalarida kun tartibida boʻlgan oʻzbek tiliga asoslangan lotin alifbosi islohotlari mavzusiga bagʻishlanadi. Dunyo tillarida foydalaniladigan turli yozuv tizimlari haqida qisqacha maʼlumotdan keyin, maqolada alifbo islohoti zarurati zamirida yotgan tamoyillar kichik bir kvantitativ empirik tadqiqot doirasida aniqlanadi. Soʻrovnoma natijalari tahlil qilinadi, umumlashtiriladi va yangi alifbo islohotlari kontekstiga tadbiq qilinadi. Yangi isloh qilinishi taklif qilinayotgan harflar aniqlangan tamoyillar zamirida tanqidiy tahlil va sintez qilinadi. Maqola yakunida rejalashtirilayotgan alifbo islohoti boʻyicha aniqlangangan barcha tamoyillarni eʼtiborga oluvchi alternativ normativ takliflar beriladi.
Mazkur maqola hozirda Oʻzbekiston keng jamoatchilik, va ayniqsa ommaviy axborot vositalari, ilm-fan va taʼlim sohalarida kun tartibida boʻlgan oʻzbek tiliga asoslangan lotin alifbosi islohotlari mavzusiga bagʻishlanadi. Dunyo tillarida foydalaniladigan turli yozuv tizimlari haqida qisqacha maʼlumotdan keyin, maqolada alifbo islohoti zarurati zamirida yotgan tamoyillar kichik bir kvantitativ empirik tadqiqot doirasida aniqlanadi. Soʻrovnoma natijalari tahlil qilinadi, umumlashtiriladi va yangi alifbo islohotlari kontekstiga tadbiq qilinadi. Yangi isloh qilinishi taklif qilinayotgan harflar aniqlangan tamoyillar zamirida tanqidiy tahlil va sintez qilinadi. Maqola yakunida rejalashtirilayotgan alifbo islohoti boʻyicha aniqlangangan barcha tamoyillarni eʼtiborga oluvchi alternativ normativ takliflar beriladi.
This article is devoted to the reform of the Latin alphabet based on the Uzbek language, which is currently on the forefront of the general public of Uzbekistan, and especially in the media, science and education spheres. Following a brief overview of the different writing systems used in the world's languages, the article pinpoints the principles behind the need for alphabetic reform within a small quantitative empirical study. The results of the survey are analyzed, summarized and applied to the context of the impending alphabet reforms. The newly proposed letters are critically analyzed and synthesized on the basis of the identified principles. Towards the conclusion of the article, alternative regulatory proposals are presented taking into consideration all the identified principles for the planned alphabet reform.
| № | Муаллифнинг исми | Лавозими | Ташкилот номи |
|---|---|---|---|
| 1 | Sanjar I.R. | doktorant | Germaniyaning Myunster Universiteti |
| № | Ҳавола номи |
|---|---|
| 1 | 1. Ashirboyev S. (2016). O´zbek dialketologiyasi. Nizomiy nomli TDPU bosmaxonasi, Toshkent. |
| 2 | 2. Bochert, M. (1999). Kleingeld. Germaniya, https://www.youtube.com/watch?v=bTluIz6HXk4 |
| 3 | 3. Chegaboyev, K. (2023). Ortiqchasi ortiqcha. O‘ va G‘ harflarini tuzatishning o‘zi kifoya. https://kun.uz/uz/news/2023/09/25/ortiqchasi-ortiqcha-o-va-g-harflarini-tuzatishning-ozi-kifoya), koʻrilgan sana 14.02.2024. |
| 4 | 4. Diekmann, A. (2009). Empirische Sozialforschung. Grundlagen, Methoden, Anwendungen. 20. Auflage, rowohlts enzyklopädie Verlag. Hamburg. |
| 5 | 5. Islomov, S. R. (2021). Online- bzw. Distanzlernen in den Usbekischen Hochschulen – Probleme und Herausforderungen. Иностранные Языки в Узбекистане. Иностранные Языки в Узбекистане Учредители: Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан, (2), 1-14. DOI: 10.36078/1620221000. |
| 6 | 6. Jacob, R., Heinz, A., Décieux, J.P. (2019). Umfrage. Einführung in die Methoden der Umfrageforschung. 4. überarbeitete und ergänzte Auflage, De Gruyter Oldenbourg Verlag, Berlin. |
| 7 | 7. Jamolxonov H.A. (2005). Hozirgi o'zbek adabiy tili. Darslik. Talqin nashriyoti, Toshkent. |
| 8 | 8. Jamolxonov H.A. (2004). Hozirgi o'zbek adabiy tili. O'quv qo'llanmasi. 1/2-qismlar. Nizomiy nomli TDPU bosmaxonasi. Тoshkent. |
| 9 | 9. Jomonov, R. (2021). «Senariy»mi yoki «ssenariy»? — «ц» tovushli so‘zlar imlosi. https://kun.uz/news/2021/01/25/senariymi-yoki-ssenariy-ts-tovushli-sozlar-imlosi, koʻrilgan sana 30.10.2023. |
| 10 | 10. Nabiyeva, D.A., Zokirova, H.R. (2006). O‘zbek tili fonetikasi. O‘quv-uslubiy qo‘llanma. Andijon. |
| 11 | 11. Schumann, S. (2019). Repräsentative Umfrage. Praxisorientierte Einführung in empirische Methoden und statistische Analyseverfahren. 7. Überarbeitete und ergänzte Auflage. De Gruyter Oldenbourg Verlag, Berlin. |
| 12 | 12. Shokirjonov, S. (2023). Lotin yozuvini takomillashtirish: muammoli 4 ta harf nega o‘zgartirilmoqda? https://kun.uz/uz/news/2023/09/27/lotin-yozuvini-takomillashtirish-muammoli-4-ta-harf-nega-ozgartirilmoqda, koʻrilgan sana:14.02.2024 |
| 13 | 13. Xolova M.A. Onlayn shevalar bazasi (Boysun shevasi misolida). https://dialect.uz/transcription , koʻrilgan sana 30.10.2023 |
| 14 | 14. https://111percent.world/tools/zeichen-wort-satz-zaehler |
| 15 | 15. https://anytexteditor.com/de/sentence-counter |
| 16 | 16. https://www.gazeta.uz/uz/tag/%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%BE%20%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D2%B3%D0%BE%D1%82%D0%B8/ koʻrilgan sana:14.02.2024 |
| 17 | 17. https://www.gazeta.uz/uz/tag/%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%BE/, koʻrilgan sana:14.02.2024 |
| 18 | 18. https://kun.uz/uz/news/list?f=tag&name=%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%BE , koʻrilgan sana:14.02.2024 |
| 19 | 19. https://www.mosalingua.com/de/chinesisches-alphabet/ koʻrilgan sana:14.02.2024 |
| 20 | 20. https://translate.google.com/?sl=en&tl=zh-TW&text=pepsi&op=translate , koʻrilgan sana:14.02.2024 |
| 21 | 21. https://translate.google.com/details?sl=en&tl=zh-CN&text=toshmat&op=translate, koʻrilgan sana:14.02.2024 |