144

Мақолада оқава сувларни тозалаш иншоотларининг ҳолати атроф-муҳитнинг экологик хавфсизлиги ва барқарорлиги омили сифатида кўриб чиқилган. Муҳандислик коммуникациялари, хусусан, канализация тизимларининг атроф-муҳитга салбий таъсирининг олдини олиш ва бир қатор экологик муаммоларни бартараф этиш ўтган асрнинг ўрталарида ҳамда мустақилликдан олдин барпо этилган оқава сувларни тозалаш иншоотларини реконструкция ва модернизация қилиш билан бевосита боғлиқ. Шундан келиб чиқиб, республикадаги жами оқава сувларни тозалаш иншоотлари тўғрисидаги маълумотлар ҳудудлар кесимида таҳлил қилинган. Шунингдек, оқава сувларни тозалаш иншоотларининг ишлаш самарадорлиги қурилган йилига қараб 1955-1980, 1955-1980, 1981-2000, 2001-2020 йиллар кесимида ўрганилган, уларнинг ишлаш самарадорлиги юқори эмаслигининг сабаблари таҳлил қилинган. Оқава сувларни тозалаш иншоотларини реконструкция қилиш орқали тозаланган сув сифатининг талаб даражасига мувофиқлиги ва шу билан бирга, молиявий харажатларни камайтиришга эришиш жуда муҳимлигига эътибор қаратилган. Оқава сувларни тозалаш иншоотларини тиклаш ва реконструкция қилиш ишлари билан боғлиқ бўлган қатор ташкилий, технологик, техник ва иқтисодий тадбирлар тўғрисида сўз юритилиб, уларни амалга ошириш босқичлари схематик кўринишда келтирилган. Шу билан бирга, Ўзбекистондаги оқава сувларни тозалаш иншоотларини реконструкция қилиш усулларини танлашга таъсир қилувчи омиллар кўрсатиб ўтилган.

  • Количество прочтений 144
  • Дата публикации 28-04-2021
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы92-98
Ўзбек

Мақолада оқава сувларни тозалаш иншоотларининг ҳолати атроф-муҳитнинг экологик хавфсизлиги ва барқарорлиги омили сифатида кўриб чиқилган. Муҳандислик коммуникациялари, хусусан, канализация тизимларининг атроф-муҳитга салбий таъсирининг олдини олиш ва бир қатор экологик муаммоларни бартараф этиш ўтган асрнинг ўрталарида ҳамда мустақилликдан олдин барпо этилган оқава сувларни тозалаш иншоотларини реконструкция ва модернизация қилиш билан бевосита боғлиқ. Шундан келиб чиқиб, республикадаги жами оқава сувларни тозалаш иншоотлари тўғрисидаги маълумотлар ҳудудлар кесимида таҳлил қилинган. Шунингдек, оқава сувларни тозалаш иншоотларининг ишлаш самарадорлиги қурилган йилига қараб 1955-1980, 1955-1980, 1981-2000, 2001-2020 йиллар кесимида ўрганилган, уларнинг ишлаш самарадорлиги юқори эмаслигининг сабаблари таҳлил қилинган. Оқава сувларни тозалаш иншоотларини реконструкция қилиш орқали тозаланган сув сифатининг талаб даражасига мувофиқлиги ва шу билан бирга, молиявий харажатларни камайтиришга эришиш жуда муҳимлигига эътибор қаратилган. Оқава сувларни тозалаш иншоотларини тиклаш ва реконструкция қилиш ишлари билан боғлиқ бўлган қатор ташкилий, технологик, техник ва иқтисодий тадбирлар тўғрисида сўз юритилиб, уларни амалга ошириш босқичлари схематик кўринишда келтирилган. Шу билан бирга, Ўзбекистондаги оқава сувларни тозалаш иншоотларини реконструкция қилиш усулларини танлашга таъсир қилувчи омиллар кўрсатиб ўтилган.

Русский

В статье рассматривается состояние очистных сооружений как фактор экологической безопасности и устойчивости. Предотвращение негативного воздействия инженерных коммуникаций, в частности канализационных систем, на окружающую среду и устранение ряда экологических проблем напрямую связаны с реконструкцией и модернизацией очистных сооружений, построенных в середине прошлого века и до обретения независимости. Проанализированы данные об очистных сооружениях в стране в разрезе регионов. Также изучена эффективность очистных сооружений в зависимости от года их постройки: 1955-1980, 1955-1980, 1981-2000, 2001-2020 годы, проанализированы причины их низкой эффективности. Особое внимание было уделено важности обеспечения качества очищенной воды в соответствии с требуемым уровнем, в том числе путем реконструкции очистных сооружений, при одновременном сокращении финансовых затрат. Обсуждается ряд организационных, технологических, технико-экономических мероприятий, связанных с восстановлением и реконструкцией очистных сооружений, схематично показаны этапы их реализации. При этом выделены факторы, влияющие на выбор методов реконструкции очистных сооружений в Узбекистане.

English

The article examines the state of water treatment facilities as a factor of environmental safety and sustainability. Prevention of negative impacts of engineering communications, in particular sewage systems, on the environment and the elimination of a number of environmental problems are directly related to reconstruction and modernization of water treatment facilities, built in the middle of the last century and before independence. Consequently, we have analyzed information about wastewater treatment plants in the country in the context of regions. Both, the effectiveness of treatment facilities with an account of the year of their construction in 1955-1980, 1955¬1980, 1981-2000, 2001-2020 and the reasons of their low efficiency have been reviewed. Particular attention was paid to the importance of ensuring that the quality of the treated water meets the required level by renovating treatment facilities while reducing financial costs. A number of organizational, technological, technical and economic measures related to restoration and reconstruction of treatment facilities have been discussed, and the stages of their implementation - shown schematically. As well as factors influencing the choice of methods for reconstruction of treatment facilities in Uzbekistan have been elucidated.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Azimov A.S. vazir yordamchisi Innovatsion rivojlanish vazirligi
2 Oxremenko I.M. texnika fanlari nomzodi, “Muhandislik kommunikatsiyalari va tizimlari” kafedrasi dotsenti Toshkent davlat transport universiteti
Название ссылки
1 Ozbekiston Respublikasi Prezidentining “Ozbekiston Respublikasi suv hozhaligini rivozhlantirishning 2020-2030 jillarga molzhallangan koncepcijasini tasdiqlash togrisida” 2020 jil 10 ijuldagi PF-6024-son Farmoni.
2 Gogina E.S. Podhody k sozdaniju metodologii rekonstrukcii ochistnyh sooruzhenij. [Approaches to the creation of a methodology for the reconstruction of treatment facilities]. Vestnik MGSU, no 10, pp. 199-205.
3 Salomeev V.P., Gogina E.S., Orlov V.A., Makina N.A. Rekonstrukcija sistem vodootvdenija: uchebnoe posobie. [Reconstruction of drainage systems: a tutorial]. NIU MGSU, 2016.
4 Gogina E.S., Salomeev V.P., Ruzhickaja O.A., Pobegajlo Ju.P., Makisha N.A. Metodologicheskij podhod k resheniju voprosov rekonstrukcii ochistnyh sooruzhenij. Vodosnabzhenie i sanitarnaja tehnika. [Methodological approach to solving the issues of reconstruction of treatment facilities]. Water supply and sanitary engineering, no 6, 2013.
5 Voronov Ju.V., Salomeev V.P., Ivchatov A.L., Pobegajlo Ju.P. i dr. Rekonstrukcija i intensifikacija raboty kanalizacionnyh ochistnyh sooruzhenij (monografija). [Reconstruction and intensification of the work of sewage treatment facilities] (monograph). Moscow, Strojizdat publ., 1989
6 Salomeev V.P. Rekonstrukcija inzhenernyh sistem i sooruzhenij vodootvedenija (monografija). [Reconstruction of engineering systems and sewerage structures]. (monograph), Moscow ASV, 2009.
7 Salomeev V.P., Voronov Ju.V., Gogina E.S., Ryzhkov A.S. Staroe – ne vsegda vrag novomu. Voda and Magazin. [The old is not always the enemy of the new]. Andean Water Shop, no 5, 2009.
8 ISQ, SMAS Sintra, Questor, Waste Water Treatment Improvement and efficiency in small communities [Life environment DG demonstration project LIFE04 ENV/PT/00687], 2006.
9 Rizaev A.N., Ohremenko I.M. Obosnovanie rekonstrukcii ochistnyh sooruzhenij na osnove obsledovanija predprijatij zheleznodorozhnogo transporta. [Justification of the reconstruction of treatment facilities based on a survey of railway transport enterprises]. Tashkent, TTJMI publ., 2017, pp. 120-122
10 Ohremenko I.M., Jergashev Sh.Sh. Resursosberegajushhaja tehnologija ochistki stochnyh vod predprijatij AO «Uzbekiston temir jўllari». [Resource-saving wastewater treatment technology for enterprises SC «Uzbekiston temir yullari»].
11 Vilson E.V., Butko D.A. (2019). Updating wastewater treatment technologies based on the best available technologies. The Eurasian Scientific Journal, [online] 4(11). Available at: https:// esj.today/PDF/39SAVN419.pdf (in Russian).
12 Gogina E., Makisha N. Reconstruction of waste water treatment plants in Russia, approaches and solutions. Available at: https://www.researchgate.net/publication/269370124_ Reconstruction_of_Waste_Water_Treatment_Plants_in_Russia_Approaches_and_Solutions
13 Volovnik G.I., Terehov L.D. Rekonstrukcija sistem vodosnabzhenija i vodootvedenija naselennyh mest: Ucheb. posobie / Habarovsk: Izd-vo DVGUPS. [Reconstruction of water supply and sewerage systems in populated areas: Textbook. allowance]. Khabarovsk: Publishing house of the Far Eastern State University of Economics 2003, 113 p.
14 Salomeev V.P. [i dr.] Rekonstrukcija sistem vodootvedenija [Jelektronnyj resurs]: uchebnoe posobie/ M-vo obrazovanija i nauki Ros. Federacii, Nac. issledovat. Mosk. gos. stroit. un-t. [Reconstruction of drainage systems elektronny resursch: textbook / Ministry of Education and Science Rus. Federation]. Moscow: NIU MGSU, 2016.
15 Polyakova O.S., Semyonov S.Yu. 2019 IOP Conf. Ser.: Earth Environ. Sci. 400 012020
16 Pugachev E.A. Ochistka gorodskih stochnyh vod megapolisa: Monografija. [Urban wastewater treatment in a megapolis: Monograph]. Moscow, ASV publ., 2013, 136 p.
17 Verordnung uber Anforderungen an das Einleiten von Abwasser in Gewasser AbwV - Abwasserverordnung, vom 17. Juni 2004, Deutschland.
18 Water Environmental Federation, Design of municipal wastewater treatment plant, USA, 1992.
19 Tserashchuk M. Erforschung der Grundlagen der Abbauvorgange beim Belebungsverfahren bei tiefen Temperaturen unter Berucksichtigung der russischen Abwasserbeschaff enheit. Deutschland, Bochum.
20 Gogina E.S. Issledovanie tehnologicheskoj shemy biologicheskoj ochistki stochnyh vod dlja rekonstrukcii ochistnyh sooruzhenij. Vodosnabzhenie i sanitarnaja tehnika. [Study of the technological scheme of biological wastewater treatment for the reconstruction of treatment facilities. Water supply and sanitation]. 2011, no 11, pp. 25-33.
21 Gogina E.S., Salomeev V.P., Makita N.A., Reshenie voprosov udalenija biogennyh jelementov iz stochnyh vod. Vodosnabzhenie i kanalizacija. [Solving the issues of removing nutrients from wastewater. Water supply and sewerage]. 2011, no 6, pp. 23-27.
22 Gogina E.S., Salomeev V.P. Primenenie odnoilovoj sistemy denitri-nitrifikacii dlja rekonstrukcii biologicheskih ochistnyh sooruzhenij. [Application of a single-silt denitri-nitrification system for the reconstruction of biological treatment facilities]. Vestnik MGSU 2009, no 4, pp. 32-36.
В ожидании