112

Ushbu maqolada O‘zbekiston to‘qimachilik sanoatida mahalliy qimmatbaho ipak tolasini qayta ishlash, eksportbop tayyor mahsulot ishlab chiqarishni kengaytirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan islohotlarga oid ma’lumotlar keltirilgan. Shuningdek, o‘zbek olima ayollarining milliy brendga aylangan matolarimiz, ularning ahamiyatli tomonlariga doir ilmiy tadqiqotlari tahlil qilingan. Mavjud adras matolari asosida yangi turdagi milliy adras matosi ishlab chiqarilib, taxtlash ko‘rsatkichlari va sirt zichligi qiyosiy tadqiq qilingan. Tahlil natijalaridan shuni aytishimiz mumkinki, sof paxta ipidan ishlab chiqarilgan polotno o‘rilishli adras matolari va atlas o‘rilishli klassik adras matolarida taxtlash ko‘rsatkichlarini tanlashda tanda ipi ingichka, arqoq ipi nisbatan yo‘g‘on tamoyiliga amal qilinmagan, taxtlash ko‘rsatkichlari nazariy asoslanmagan. Bu esa matoning sirt ko‘rinishi (jilosi)ga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun adras matolari ko‘rimliligini oshirish uchun taxtlash ko‘rsatkichlarini tadqiq qilish zarur. O‘zbekistonda nafaqat milliy matolarimiz turini ishlab chiqarishni ko‘paytirish, shuningdek, ilmfanda xotin-qizlar ishtirokidagi salmoqli tadqiqotlar ko‘lamini kengaytirish maqsadga muvofiq.

  • Количество прочтений30
  • Дата публикации14-04-2023
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы73-80
Ўзбек

Ushbu maqolada O‘zbekiston to‘qimachilik sanoatida mahalliy qimmatbaho ipak tolasini qayta ishlash, eksportbop tayyor mahsulot ishlab chiqarishni kengaytirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan islohotlarga oid ma’lumotlar keltirilgan. Shuningdek, o‘zbek olima ayollarining milliy brendga aylangan matolarimiz, ularning ahamiyatli tomonlariga doir ilmiy tadqiqotlari tahlil qilingan. Mavjud adras matolari asosida yangi turdagi milliy adras matosi ishlab chiqarilib, taxtlash ko‘rsatkichlari va sirt zichligi qiyosiy tadqiq qilingan. Tahlil natijalaridan shuni aytishimiz mumkinki, sof paxta ipidan ishlab chiqarilgan polotno o‘rilishli adras matolari va atlas o‘rilishli klassik adras matolarida taxtlash ko‘rsatkichlarini tanlashda tanda ipi ingichka, arqoq ipi nisbatan yo‘g‘on tamoyiliga amal qilinmagan, taxtlash ko‘rsatkichlari nazariy asoslanmagan. Bu esa matoning sirt ko‘rinishi (jilosi)ga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun adras matolari ko‘rimliligini oshirish uchun taxtlash ko‘rsatkichlarini tadqiq qilish zarur. O‘zbekistonda nafaqat milliy matolarimiz turini ishlab chiqarishni ko‘paytirish, shuningdek, ilmfanda xotin-qizlar ishtirokidagi salmoqli tadqiqotlar ko‘lamini kengaytirish maqsadga muvofiq.

Русский

В данной статье представлена информация о проводимых в текстильной промышленности Узбекистана реформах по переработке местного ценного шелкового волокна и расширению производства готовой продукции на экспорт. Также анализируются научные исследования узбекских женщин-ученых по отечественным тканям, ставшими национальным брендом, и их важные аспекты. На основе существующих тканей был изготовлен новый вид национальной ткани адрас, проведено сравнительное исследование показателей драпировки и поверхностной плотности. По результатам анализа можно сказать, что принцип тонкой хлопчатобумажной нити и толстой хлопчатобумажной нити не соблюдался при подборе показателей драпировки хлопчатобумажных тканей адрас и классических атласных тканей адрас, показатели драпировки теоретически не обоснованы. Это отрицательно сказывается на внешнем виде (блеске) ткани. Именно поэтому необходимо исследовать показатели драпировки, чтобы улучшить внешний вид тканей адраса. В Узбекистане желательно не только увеличить производство наших национальных тканей, но и расширить масштабы значительных исследований с привлечением женщин к науке.

English

This article provides information on the reforms ongoing in the Textile Industry of the Republic of Uzbekistan on processing local precious silk fiber and expanding the output of finished products for export. The research has made a review of the pieces of scientific work written by Uzbek female scientists on important aspects of the fabrics, which have become the national brand. Existing Adras fabrics were used as a basis for making a new type of the national Adras fabric; a comparative study of filling parameters and surface density was carried out. According to the research findings it can be stated that the principle of thinner and thicker yarns was not observed when choosing the filling parameters in plain weave Adras fabrics made with pure cotton yarn and classic Adras fabrics having satin weave. Filling indicators are not theoretically based, which negatively affects appearance (gloss) of the fabric. Therefore, improving the visibility of Adras fabrics requires a close look into filling parameters. In the context of our republic, it would be advisable not only to increase the production of national fabrics, but also to expand the scope of insignificant research and raise involvement of females in scientific activities.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Doniyorova M.A. texnika fanlari nomzodi, “To‘qimachilik mahsulotlarini qayta ishlash” kafedrasi dotsenti Jizzax Politexnika instituti
2 Rajapova U.B. texnika fanlari boʻyicha falsafa doktori (PhD), “To‘qimachilik materialshunosligi” kafedrasi katta o‘qituvchisi Toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti
3 Yoldasheva M.M. “To‘qimachilik mahsulotlarini qayta ishlash” kafedrasi assistenti Jizzax Politexnika instituti
Название ссылки
1 Abdukarimova, M. (1998). Razrabotka effektivnoy khimicheskoy tekhnologii proizvodstva tkaney khan-atlas iz natural’nogo shelka [Development of an effective chemical technology for the production of khan-atlas fabrics from natural silk]. PhD thesis, Tashkent.
2 Abdullaeva, U., & Siddikov, P. (2005). Murakkab o‘rilishlar asosida ishlab chiqarilgan abrli gazlamalarning tuzilishi va xususiyatlari [The structure and properties of cloud gases produced on the basis of complex cuttings]. Textile Problems(1), p. 11.
3 Bukaev, P. (1987). Khlopkotkachestvo [Kidding]. Moscow: Legprombitizdat.
4 Daminov, A., & et al. (2021). Experimental determination of the wave height of the base and yarns in the tissue and a new method for measuring the tissue thickness without contact. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 939(1), p. 012077.
5 Daniyarov, B., Laysheva, E., & Alimbayev, E. (2018). Comparative research productivity of equipment various foundation technology. European Science Review, 1(2), pp. 217-221.
6 Doniyorov, B., Israilova, S., & Alimboyev, E. (2018). Sravnitel’nyye issledovaniya proizvoditel’nosti oborudovaniya razlichnykh tekhnologiy podgotovki osnovy [Comparative studies of equipment performance of various base preparation technologies]. Advances in Science and Technology.
7 Jo‘raeva, S., & Siddikov, P. (2005). Yo‘l-yo‘l gazlamalarni uskunalarda ishlab chiqarish [Production of road gas on equipment]. Textile Problems(4), p. 22.
8 Kayumov, A., & et al. (2020). Research on the production of new textile fabrics with a silk-cotton mixture with a road-embossed pattern. Solid State Technology, 63(4), pp. 555-564.
9 Kholmukhamedova, D. (1985). Vybor kompleksa pokazateley kachestva avrovykh tkaney i razrabotka metoda ikh otsenki [Selection of a set of quality indicators for avr fabrics and development of a method for their assessment]. PhD thesis, Tashkent.
10 Rajapova, U. (2019, January). An analaysis of structure of different filling parameters Adras fabrics. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology, 6(1), p. 7719.
11 Rajapova, U. (2021). Milliy gazlamalar tuzilishining tadqiqi asosida yangi turlarini mahalliy xomashyolardan ishlab chiqish [Development of new types from local raw materials based on the study of the structure of national gas products]. Abstract of PhD thesis, Jizzakh.
12 Siddikov, P., Abdullayev, R., & Jo‘rayeva, S. (2006). Yangi tuzilishdagi abrli matolar ishlab chiqish [Development of cloud fabrics of new structure]. Textile Problems (4), p. 44.
13 Statistics Agency under the President of the Republic of Uzbekistan. (2022). Retrieved from https:// stat.uz/
В ожидании