469

Адабиётлар маълумотлари ва уз тадкикотларимизнинг материалларини куриб чиқишда биз клиник
тиббиётнинг долзарб муаммосининг баъзи жиҳатларини-коморбидликни мухокама қиламиз. Ушбу
ишнинг максади замонавий полиморбидия ва коморбидлик тушунчаларини адабиёт малумотларига
асосланиб ўрганиш эди.
Бир одамда бир неча касалликларнинг бирикмасидан келиб чикадиган атамалар келтирилган:
«комбинатцияланган», «бирга келган» касалликлар ёки холатлар «коморбид» касалликлари еки
холатлар, «коморбидлик», «полиморбидлик», «мультиморбидлик», «мультифакториал касалликлар»,
«полипатия», «хамдардлик», «икки томонлама ташхис», «плурипатология». Ҳозирги кунда энг кўп
ишлатиладиган «коморбидлик», «полиморбидлик» ва «мультиморбидлик», атамаларига таърифлар
берилган шунингдек уларнинг пайдо бўлишининг тарихий жиҳатлари куриб чиқилади. Синоним
сифатида тез-тез ишлатилишига карамай, «коморбидлик» ва «полиморбидлик» тушунчалари
уртасидаги фарк қўрсатилган.
Коморбидлик мавжуд таснифлари, шу жумладан транссистематик, трансзологик ва хронологик
адсорббция тушунчалари куриб чиқилади. H.C. Kraemer ва M. van den Akker (1998), томонидан
ишлаб чиқилган таснифлаш қўрсатилган сабабли, асоратли, ятроген, аниқлангмаган ва тасодифий
коморбидликни намойиш этади.
Ушбу шароитда баҳолаш учун шкалалар берилган: Cumulative illness rating scale, индекс Kaplan–Feinstein,
Cumulative illness rating scale for geriatrics, Index of co-existent disease, Geriatric index of comorbidity,
Functional comorbidity index, Total illness burden index.
Charlson индексидан фойдаланиб, энг кам ишлатиладиган ва энг кам камчиликларга эга бўлган
коморбидликни батафсилрок тавсифи келтирилган. Полиморбидияни миқдорий баҳолаш тавсифи
берилган ва одамнинг ёшига караб касалликлар сонининг узгариши қўрсатилган. Битта беморда
бирлаштирилиши мумкин бўлган энг кенг таркалган патологиялар рўёҳати келтирилган.
Коморбидлик муаммоси жамиятнинг ижтимоий шароитлари кекса ва ёши улуг одамларнинг умр куриш
давомийлигини оширишга ёрдам берадиган мамлакатлар ва минтакаларда тобора мухим ахамият
касб этади, бу эса бирлаштирилган патология муаммосига ягона нуқтаи назарни ишлаб чиқиш
зарурлигини кўрсатади.

  • Web Address cardiocenter.uz
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system28-05-2021
  • Read count465
  • Date of publication26-12-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages82-91
Ўзбек

Адабиётлар маълумотлари ва уз тадкикотларимизнинг материалларини куриб чиқишда биз клиник
тиббиётнинг долзарб муаммосининг баъзи жиҳатларини-коморбидликни мухокама қиламиз. Ушбу
ишнинг максади замонавий полиморбидия ва коморбидлик тушунчаларини адабиёт малумотларига
асосланиб ўрганиш эди.
Бир одамда бир неча касалликларнинг бирикмасидан келиб чикадиган атамалар келтирилган:
«комбинатцияланган», «бирга келган» касалликлар ёки холатлар «коморбид» касалликлари еки
холатлар, «коморбидлик», «полиморбидлик», «мультиморбидлик», «мультифакториал касалликлар»,
«полипатия», «хамдардлик», «икки томонлама ташхис», «плурипатология». Ҳозирги кунда энг кўп
ишлатиладиган «коморбидлик», «полиморбидлик» ва «мультиморбидлик», атамаларига таърифлар
берилган шунингдек уларнинг пайдо бўлишининг тарихий жиҳатлари куриб чиқилади. Синоним
сифатида тез-тез ишлатилишига карамай, «коморбидлик» ва «полиморбидлик» тушунчалари
уртасидаги фарк қўрсатилган.
Коморбидлик мавжуд таснифлари, шу жумладан транссистематик, трансзологик ва хронологик
адсорббция тушунчалари куриб чиқилади. H.C. Kraemer ва M. van den Akker (1998), томонидан
ишлаб чиқилган таснифлаш қўрсатилган сабабли, асоратли, ятроген, аниқлангмаган ва тасодифий
коморбидликни намойиш этади.
Ушбу шароитда баҳолаш учун шкалалар берилган: Cumulative illness rating scale, индекс Kaplan–Feinstein,
Cumulative illness rating scale for geriatrics, Index of co-existent disease, Geriatric index of comorbidity,
Functional comorbidity index, Total illness burden index.
Charlson индексидан фойдаланиб, энг кам ишлатиладиган ва энг кам камчиликларга эга бўлган
коморбидликни батафсилрок тавсифи келтирилган. Полиморбидияни миқдорий баҳолаш тавсифи
берилган ва одамнинг ёшига караб касалликлар сонининг узгариши қўрсатилган. Битта беморда
бирлаштирилиши мумкин бўлган энг кенг таркалган патологиялар рўёҳати келтирилган.
Коморбидлик муаммоси жамиятнинг ижтимоий шароитлари кекса ва ёши улуг одамларнинг умр куриш
давомийлигини оширишга ёрдам берадиган мамлакатлар ва минтакаларда тобора мухим ахамият
касб этади, бу эса бирлаштирилган патология муаммосига ягона нуқтаи назарни ишлаб чиқиш
зарурлигини кўрсатади.

Русский

В обзоре данных литературы и материалах собственных исследований обсуждаются некоторые
аспекты актуальной проблемы клинической медицины – коморбидности. Целью данной работы
было изучение современных представлений о полиморбидности и коморбидности по данным ли-
тературы. Представлены термины, которые употребляют для обозначения сочетания нескольких
заболеваний у одного человека: «сочетанные», «сопутствующие», «ассоциированные» заболевания
или состояния, «коморбидные» заболевания или состояния, «коморбидность», «полиморбидность»,
«мультиморбидность», «мультифакториальные заболевания», «полипатия», «соболезненность»,
«двойной диагноз», «плюрипатология». Даны определения для наиболее употребляемых на
данный момент терминов «коморбидность», «полиморбидность» и «мультиморбидность», а также
рассмотрены исторические аспекты их возникновения. Показаны различия между понятиями
«коморбидность» и «полиморбидность», несмотря на частое употребление их как синонимов. Рас-
смотрены существующие классификации коморбидности, в том числе даны понятия транссистемной,
транснозологической и хронологической коморбидности. Показана классификация, разработан-
ная H.C. Kraemer и M. van den Akker (1998), в которой представлены причинная, осложнённая, ятро-
генная, неуточнённая и случайная коморбидности. Приведены шкалы для оценки данного явления:
Cumulative illness rating scale, индекс Kaplan–Feinstein, Cumulative illness rating scale for geriatrics,
Index of co-existent disease, Geriatric index of comorbidity, Functional comorbidity index, Total illness burden
index. Более подробно представлена оценка коморбидности с использованием индекса Charlson
как наиболее применяемая и имеющая меньше всего недостатков. Дано описание количественной
оценки полиморбидности и показано колебание количества заболеваний в зависимости от возраста
человека. Приведён перечень наиболее частой патологии, которая может сочетаться у одного
больного. Отмечены заболевания, которые характерны для больных пожилого и старческого возрас-
та. Проблема коморбидности приобретает всё бол́ ьшую актуальность в тех странах и регионах, где
социальные условия общества способствуют увеличению продолжительности жизни людей пожило-
го и старческого возраста, что указывает на необходимость выработки единого взгляда на проблему
сочетанной патологии.

English

In a review of literature data and materials of our own research, we discuss some aspects of the urgent
problem of clinical medicine – comorbidity. The aim of this work was to study modern concepts of
polymorbidity and comorbidity in literature data. The terms that are used to refer to the combination of several diseases in one person are
presented: «combined», «concomitant», «associated» diseases or conditions, «comorbid» diseases or
conditions, «comorbidity», «polymorbidity», «multimorbidity», «multifactorial» diseases», «polypathy»,
«condolences», «double diagnosis», «pluripatology». Definitions are given for the currently most used terms
«comorbidity», «polymorbidity» and «multimorbidity», as well as the historical aspects of their occurrence are
considered. The differences between the concepts of «comorbidity» and «polymorbidity» are shown, despite
their frequent use as synonyms.
Existing classifications of comorbidity are considered, including the concepts of trans-systemic, transzological
and chronological comorbidity. The classification developed by H.C. is shown. Kraemer and M. van den
Akker (1998), which presents causal, complicated, iatrogenic, unspecified and random comorbidity. Scales for
assessing this phenomenon are given: Cumulative illness rating scale, index Kaplan – Feinstein, Cumulative
illness rating scale for geriatrics, Index of co-existent disease, Geriatric index of comorbidity, Functional
comorbidity index, Total illness burden index. A more detailed assessment of comorbidity using the Charlson
index as the most used and having the least drawbacks is presented. A description of the quantitative
assessment of polymorbidity is given and the fluctuation of the number of diseases depending on the age of
the person is shown. The list of the most common pathologies that can be combined in one patient is given.
Diseases that are characteristic of elderly and senile patients are noted. The problem of comorbidity is
becoming increasingly important in those countries and regions where the social conditions of society
contribute to increasing the life expectancy of people of advanced and senile age, which indicates the need to
develop a unified view of the problem of combined pathology.

Name of reference
Waiting