432

Ҳозирги пайтда таржима назарияси ва амалиёти бошқа илмий соҳалар каби турлича ёндашувлар нуқтаи назаридан ўрганилмоқда. Тилнинг формал жиҳати ҳисобланган тиниш белгиларига таржима нуқтаи назаридан ёндашиш таржима сифатига таъсир кўрсатишини тадқиқ этиш бугун долзарб масалага айланди. Тиниш белгиларининг таржимадаги аҳамиятига бағишланган ушбу мақолада пунктацион белгилар биринчи марта таржима трансформацияси сирасига киритилган. Тиниш белгиларининг таржимада трансформацияга учраш сабаблари, омиллари ва уларни таржима қилиш усуллари ҳақида фикр юритилган. Тиниш белгилари жумладан нуқта, вергул, икки нуқта, нуқтали вергул, тире ва шу кабиларни матнда қўллаш ҳам лингвокультурологик хусусиятга эгалиги аслият ва таржималар мисолида далилланган. Таҳлилнинг объективлигини таъминлаш мақсадида статистик методдан фойдаланилган. Вилки Коллинз романининг инглиз тилидан бевосита ўзбек тилига таржимаси мисолида тиниш белгилари трансформацияси таҳлил қилинади. Тиниш белгиларининг таржимада берилиши муносабати билан аслият ва таржима матнлари чоғиштирилиб, улардаги функцияларининг ўхшаш ва фарқли жиҳатлари асосида таржима мазмунининг тиниш белгилари билан боғлиқ жиҳатларини сақлаш даражаси кўриб чиқилган.

  • Read count431
  • Date of publication30-09-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages12
Ўзбек

Ҳозирги пайтда таржима назарияси ва амалиёти бошқа илмий соҳалар каби турлича ёндашувлар нуқтаи назаридан ўрганилмоқда. Тилнинг формал жиҳати ҳисобланган тиниш белгиларига таржима нуқтаи назаридан ёндашиш таржима сифатига таъсир кўрсатишини тадқиқ этиш бугун долзарб масалага айланди. Тиниш белгиларининг таржимадаги аҳамиятига бағишланган ушбу мақолада пунктацион белгилар биринчи марта таржима трансформацияси сирасига киритилган. Тиниш белгиларининг таржимада трансформацияга учраш сабаблари, омиллари ва уларни таржима қилиш усуллари ҳақида фикр юритилган. Тиниш белгилари жумладан нуқта, вергул, икки нуқта, нуқтали вергул, тире ва шу кабиларни матнда қўллаш ҳам лингвокультурологик хусусиятга эгалиги аслият ва таржималар мисолида далилланган. Таҳлилнинг объективлигини таъминлаш мақсадида статистик методдан фойдаланилган. Вилки Коллинз романининг инглиз тилидан бевосита ўзбек тилига таржимаси мисолида тиниш белгилари трансформацияси таҳлил қилинади. Тиниш белгиларининг таржимада берилиши муносабати билан аслият ва таржима матнлари чоғиштирилиб, улардаги функцияларининг ўхшаш ва фарқли жиҳатлари асосида таржима мазмунининг тиниш белгилари билан боғлиқ жиҳатларини сақлаш даражаси кўриб чиқилган.

Русский

На данном этапе теория и практика перевода, как и другие научные дисциплины, изучается с различных точек зренияи подходов. Изучение знаков препинания, которые относятся к формальной стороне языка, как элементов, влияющих на качество перевода, остаётся актуальным в настоящее время. В статье впервые пунктуация рассматривается как один из видов трансформаций, используемый в процессе перевода. Объясняются причины, факторы изменения знаков препинания в переводе и на примерах показываются варианты интерпретации. На примере оригинала и его перевода доказывается наличие лингвокультурологических особенностей использования таких пунктуационных знаков в тексте, как точка, запятая, двоеточие, точка с запятой, тире и других. Для обеспечения объективности анализа использован статистический метод. Анализ трансформации знаков препинания проводится на примере прямого перевода романа Уилки Коллинза с английского на узбекский язык. В связи с переводом знаков препинания оригиналы и переведенные тексты сравниваются и определяется степень сохранения особенностей знаков препинания на основе их сходства и различий в их функциях.

English

At this stage translation theory and practice is studied from different approaches like the other scientific spheres. At present studying punctuation as a formal side of the language and the element of influencing the quality of translation is considered and remained topical. The article for the first time considers punctuation as one of the types of transformation used in translation process. The reasons and various factors of changing of punctuation marks in translation is presented in the example taken from fiction. On the basis of translation examples taken from the original the existence of linguocultural peculiarities of using punctuation marks in the text including a full stop, a comma, a colon, a semicolon, a dash and so on is proven. For objectivity of the analysis a statistical method was used. The article discusses aspects of translation transformations related to punctuation. The reasons for the change of punctuation marks in the translation are explained using interpretation methods and they are shown by analyzing examples. An analysis of the transformation of punctuation marks is carried out on the example of a direct translation of the novel The Woman in Whiteby Wilkie Collins from English into Uzbek. In connection with the translation of punctuation marks, the original and translation texts are compared to define the degree of preservation of the characteristics of punctuation marks.Findings in analysis are determined on the basis of their similarity and differences in their functions

Author name position Name of organisation
1 Qambarov N.M. Филология фанлари номзоди, профессор Ўзбекистон Давлат жаҳон тиллари университети
Name of reference
1 Azarova N. D. Lingvopoeticheskie, semioticheskie i kommunikativnye osnovy angliiskoi punktuatsii: Na materiale sovremennoi angloyazychnoi khudozhestvennoi prozy (Linguopoetic, semiotic and communicative bases of English punctuation: on the material of modern Englishlanguage fiction), Dissertations. Cand. Philol. sciences', Moscow, 2001. 209 р
2 Arapieva L. U. Teoriya i praktika znakov pripenaniya v sovremennom angliiskom yazyke (Theory and practice of punctuation in modern English: Disser. Cand. Philol. sciences'), Moscow, 1985. 177 р.
3 Demidova Z. V. Interpretatsionnyi potentsial znakov prepinaniya v diskurse: Deskriptivnyi aspekt (Interpretative potential of punctuation marks in discourse: Descriptive aspect), Disser. Cand. Philol. sciences', Krasnodar, 2003, 183 р.
4 Dzyakovich E. V. Stilisticheskii aspekt sovremennoi punktuatsii: Ekspressivnye punktatsionnye priemy (Stylistic aspect of modern punctuation: Expressive punctuation techniques), Disser. Cand. Philol. sciences', Moscow, 1995, 193 p.
5 Ibragim Mokhammed M. Sharif Funktsionirovanie sistemy punktatsionnykh znakov: na materiale gazetnykh tekstov (Functioning of the punctuation system: on the material of newspaper texts) Disser. Cand. Philol. sciences', Voronezh, 1993, 136 р.
6 Kol'tsova L. M. Aktual'noe chlenenie predlozheniya i graficheskie sredstva ego oformleniya v poetichneskoi rechi (Actual articulation of the sentence and graphic means of its design in poetic speech), Disser. kand. filol. nauk., Voronezh, 1984, 168 р.
7 Korepanova O. P. Metodika obucheniya punktuatsii udmurtskogo yazyka uchashchikhsya 5–9 klassov s uchetom osobennostei funktsionirovaniya znakov pripenaniya (Methods of teaching punctuation Udmurt language students grades 5–9, taking into account the functioning of signs pripenaniya) Disser. Cand. Philol. Sciences, Moscow, 2005, 144 р.
8 Koryagina S. M. Printsipy punktatsionnogo oformleniya teksta v ital'yanskom yazyke (Principles of punctuation of the text in Italian) Disser. Cand. Philol. sciences', Moscow, 2005, 221 р.
9 Maizenger N. V. Pozitsionno-soderzhatel'naya i pragmaticheskaya znachimost' znakov prepinaniya v sovremennom angliiskom yazyke (Positional content and pragmatic significance of punctuation marks in modern English), Disser. kand. filol. nauk., Barnaul, 2004. 188 р.
10 Nashkhoeva M. R. Osobennosti punktuatsii v setevykh tekstakh forumov i blogov: na materiale angliiskogo yazyka (Features of punctuation in the online texts of forums and blogs: on the material of the English language), Disser. kand. filol. nauk., Moscow, 2012, 248 р.
11 Tkachenko L. N. Punktatsionno-graficheskaya organizatsiya sovremennogo frantsuzskogo narrativnogo teksta: na materiale tekstov Fr. Begbedera. (Punctuation-graphic organization of the modern French narrative text: on the material of the texts of FR. Beigbeder.), Disser. kand. filol. nauk., Pyatigorsk, 2013, 169 р.
12 Shelkova S. V. Punktatsionnaya model' slozhnogo predlozhenie kak otrazhenie ontologicheskikh svyazei: Na materiale sovremennogo angliiskogo yazyka (Punctuation model of complex sentence as a reflection of ontological relations: on the material of modern English), Disser. kand. filol. nauk., Barnaul, 2004, 158 р.
13 Shchevtsova O. N. Stilisticheskie funktsii znakov prepinaniya: Na materiale prozy V.Makanina (Stylistic functions of punctuation marks: on the material of V. Makanin's prose) Disser. Cand. Philol. sciences', Rostov-on-don, 1998, 243 р.
14 Newmark P. Translation No 50. The Theory behind the Work you Do – and Now to Use it. Journal: The Linguist April/May, 2008, Vol.47, No.2, pp.30–33.
15 Wilkie Collins The Woman in White edited with an Introduction and Notes by Julian Symons. Published in the Penguin English Library 1974, 656 p.
16 Kollinz, Vilki Oq kiyingan ael: roman / ingliz tilidan A. Iminov tarzhimasi(from English Translation of A. Iminov.), Tashkent: Publishing house of the National Library of Uzbekistan named after Alisher Navoi, 2010, 652 p
Waiting