202

Ушбу мақолада улуғ ўзбек адиб и Абдулла Қодирий икк и рома н ёзганидан сўнг жаҳон адабиётида “ўзбек романлари” тушунчаси пайдо бўлганлиги баён қилинган. Муаллиф ўз фикрини адабиётшунос олим Е.Э.Бертельснинг асосли изоҳи билан тасдиқлаган. Шунингдек Абдулла Қодирийдаги сўз қўллаш маҳоратининг бошқа адиблардан фарқланиб туришини алоҳида таъкидланган. Ёзувчининг “Ўтка н кунлар” романидаги сюжет воқеалари аниқ луғав ий бирликлар доирасида ривожланиб боргани қай д этилган. Абдулла Қодирий асарид а қўллаган муҳим ифодалар исбот келтириш, қиёслаш ва қарама-қарши қўйиш усуллари орқали ёритиб берилган. Ҳа р би р фик р тасдиғи учун тошбитик, луғат , ўқув қўлланма, и лмий асар ва монографиялардан иқтибослар келтирилган. Ёзувчи асарида моҳирона қўлланган синонимлар ҳамда бадиий қолиплар ҳақида кенг изоҳлар шарҳланган. Ўз навбатида адиб томонидан ишлатилган қофияли наср, метафора, ўхшатиш ва истиоракаб и бади ий санъатларининг аҳамияти очиб берилган. Таҳлил д авомида Абдулла Қодирийнингўзбекона ва исломий тарбия масаласига, ўзбекларнинг тўй-маросимлари, кийиниш маданияти ва миллий урф-одатларига катт а эътибор қаратганганлигига алоҳида урғу берган. Шу аснод а синчков адиб сўзларнинг кўп ва кенг маънолилигидан ҳамд а мосиборалардан ўз ўрнида фойдалангани атрофлича изоҳланган. Муаллиф Абдулла Қодирийнингўзига хос услубда ўзбек миллий романларини яратганлигини исботлаб берган. Бунда у ўзбек тилининг кенг имкониятлари ва ўзининг ёзувчилик қобилиятидан унумли фойдаланганлиги аниқ эътироф этилган.

  • Read count201
  • Date of publication27-12-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages13
Ўзбек

Ушбу мақолада улуғ ўзбек адиб и Абдулла Қодирий икк и рома н ёзганидан сўнг жаҳон адабиётида “ўзбек романлари” тушунчаси пайдо бўлганлиги баён қилинган. Муаллиф ўз фикрини адабиётшунос олим Е.Э.Бертельснинг асосли изоҳи билан тасдиқлаган. Шунингдек Абдулла Қодирийдаги сўз қўллаш маҳоратининг бошқа адиблардан фарқланиб туришини алоҳида таъкидланган. Ёзувчининг “Ўтка н кунлар” романидаги сюжет воқеалари аниқ луғав ий бирликлар доирасида ривожланиб боргани қай д этилган. Абдулла Қодирий асарид а қўллаган муҳим ифодалар исбот келтириш, қиёслаш ва қарама-қарши қўйиш усуллари орқали ёритиб берилган. Ҳа р би р фик р тасдиғи учун тошбитик, луғат , ўқув қўлланма, и лмий асар ва монографиялардан иқтибослар келтирилган. Ёзувчи асарида моҳирона қўлланган синонимлар ҳамда бадиий қолиплар ҳақида кенг изоҳлар шарҳланган. Ўз навбатида адиб томонидан ишлатилган қофияли наср, метафора, ўхшатиш ва истиоракаб и бади ий санъатларининг аҳамияти очиб берилган. Таҳлил д авомида Абдулла Қодирийнингўзбекона ва исломий тарбия масаласига, ўзбекларнинг тўй-маросимлари, кийиниш маданияти ва миллий урф-одатларига катт а эътибор қаратганганлигига алоҳида урғу берган. Шу аснод а синчков адиб сўзларнинг кўп ва кенг маънолилигидан ҳамд а мосиборалардан ўз ўрнида фойдалангани атрофлича изоҳланган. Муаллиф Абдулла Қодирийнингўзига хос услубда ўзбек миллий романларини яратганлигини исботлаб берган. Бунда у ўзбек тилининг кенг имкониятлари ва ўзининг ёзувчилик қобилиятидан унумли фойдаланганлиги аниқ эътироф этилган.

Русский

В статье изучается вопрос о том, как возникло понятие узбекский романв мировой литературе после написания узбекским писателем Абдуллой Кадыри двух своих романов. Автор подтверждает свою мысль мнением учёного-литературоведа Е.Э.Бертельса. Он также указывална мастерство Абдуллы Кадыри, котороеотличает его от других писателей. Сюжетная линия романа писателя “Ўткан кунлар” («Минувшие дни») развивается в рамках точных словарных единиц. Выражения, использованные в произведении Абдуллы Кадыри, исследованы с помощьюметодов доказательства, сравнения и сопоставления. Каждое мнение автора подтвержденоцитатами из древних источников, учебников, учебных пособий и монографий. Явление синонимии и художественной формы, мастерски использованные писателем, подробно описаныавтором данной статьи. В статье раскрыта суть используемыхКадыри рифмованных метафор, аналогий, уподоблений и т.д. Особо отмечается, что писатель обращал особое внимание на вопросывоспитания в восточном духе и в традициях ислама, на свадебныецеремонииу узбеков, культуруодежды и национальныетрадиции народа. На этойоснове Абдулла Кадыри к месту и мастерски использует многозначные слова. Автору удалось доказать своеобразие языка, стиля романов Абдуллы Кадыри. При этом он показал, что писатель использовалкакмногообразие узбекского языка, и так и свой великий писательский дар.

English

The article is dedicated to the great Uzbek novelist Abdulla Kadiy and that is known as “Uzbek Novels” in world literature.The author confirmed his ideas relied on the great specialist in literature E.Bertels and at the same time, he mentioned that Abdulla Kadiy’s skill of usage of words differs from other writers. The great novel “Passed days” was written with clear literal unities. He described the ideas using such kind of literary terms as comparison, confirmation and contrast. The article mentions the meaning of synonymous words and their use in the novel. Also, we can notice the meaning of the metaphor, assimilation and comparison. He mentioned that Abdulla Kadiriy used suitable words in order to describe national traditions, emotions and feelings. The writer used unusual word combinations and phrase. As a fact, the author mentioned Great Writer’s skill of using words and word combinations.

Author name position Name of organisation
1 Lafasov U.P. Филология фанлари номзоди, доцент Тошкент Давлат шарқшунослик институти
Name of reference
1 Абдураҳмонов Ғ., Рустамов А. Қадимги туркий тил. — T.: Ўқитувчи. 1982. — 166 б.
2 Кошғарий М. Девону луғатит турк. Уч томлик. Иккинчи том. ЎзФА. — T.: 1963. — 427б.
3 Кошғарий М. Девону луғотит турк. Уч томлик. Биринчи том. ЎзФА. — T.: 1963. — 498б.
4 Кошғарий М. Девону луғотит турк. Уч томлик. Учинчи том. ЎзФА. — T.: 1963 — 460 б.
5 ҚодирийА. Ўткан кунлар. — T.: Шарқ. 1995. — 399 б.
6 ҚодирийХ. Абдулла Қодирий (таърифи адиб).. — Тошкент: Абдулла Қодирий номидагихалқ мероси. 2004. — 32 б.
7 ҚодирийҲ. Отамдан хотира. — T.: Янги аср авлоди. 2005. — 413 б.
8 Навоий А. Мукаммал асарлар тўплами. 16-жилд. — T.: Фан. 2000. — 245 б.
9 Раҳмонов Н. Турк хоқонлиги. — Т.: Абдулла Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти.1993, — 145 б.
Waiting