225

Мақолада ижтимоий тармоқларда ахборотпсихологик хавф ва унинг Ўзбекистон мисолида жамият ва шахсга салбий таъсири масалалари ўрганилган. Мавзунинг долзарблигини шунда кўришимиз мумкинки, мамлакатимизда ахборот-психологик хавфсизлик масалалари кўп ҳолларда алоҳида давлат ёки минтақавий-ҳудудий даражада ўрганилиб, жамиятнинг ажралмас бир қисми сифатида шахс хавфсизлиги масалалари эътибордан четда қолмоқда. Ахборий жамиятда давлат ва жамият хавфсизлиги масалаларининг долзарблиги бир томондан ҳозирги замонда жамият ҳар қандай ахборотни истеъмол қилишга тайёрлиги билан билан белгиланса, иккинчи томондан ахборотга бўлган эҳтиёжнинг мунтазам равишда ортиб боришида ва ижтимоий муҳофаза тизимида ахборий ҳимоя механизмларининг шаклланишида кўринади. Бугун шахснинг ижтимоий тармоқлардаги хавфсизлиги шахс, жамият ва давлат манфаатлари кесимида ҳамда ахборий соҳада уларнинг мувофиқлиги ахборий-психологик хавфсизлик масалаларини янада долзарблаштирди. Ижтимоий тармоқлар фойдаланувчисининг хавфсизлигини таъминлашни нафақат фойдаланувчининг ўзи, балки мувофиқ давлат органлари ҳам ўз зиммаларига олиши лозим. Бўлмаса, жамиятда парокандалик ва нотинчликни келтириб чиқарувчи кучлар майдонга чиқиб, мазкур жараёнларни фаоллаштиришга хизмат қилишади. Мазкур жараёнларнинг оқибатларини кейин назорат қилиб бўлмаслиги мумкин. Шу сабабли ҳар қандай виртуал хавфга қарши кураш учун зарур чора-тадбирларни ишлаб чиқиш муҳим аҳамият касб этади. Бугунги ахборот даврида хавфсизликни таъминлаш маълум даражада глобаллашиб, таҳдидларнинг кўлами ҳам кенгаймоқда. Демак, интернетдаги ахборий хуружлар тобора кучайиб, уларни ўрганиш, олдини олиш борасида чора-тадбирлар ишлаб чиқиш ниҳоятда муҳим. Мақолада муаллиф ахборот –психологик хавфнинг олдини олишга қаратилган илмий қарашларни таснифлаш ва тизимлаштиришга ҳаракат қилади. Бугунги кунда ижтимоий тармоқлардаги ахборот-психологик хавфлар ва уларнинг турлари бўлган троллинг, кибербуллинг, кашенизм ва бошқалар деярли ўрганилмаган. Бу эса янгидан янги ахборот хавфларини келтириб чиқармоқда. Мазкур мақолада уларнинг хусусиятлари ўзбек онлайн ахборот сегменти мисолида ўрганилиб, мавжуд муаммолар умумлаштирилган ва бартараф этиш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган.

  • Read count224
  • Date of publication23-06-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages12
Русский

В статье изучены виды информационнопсихологических угроз в социальных сетях и их негативное воздействие на личность и общество на примере Узбекистана. В настоящее время вопросы информационно –психологической безопасности в нашей стране рассматриваются применительно к обществу или государству. В стороне остается личная безопасность гражданина Узбекистана. Учитывая тот факт, что обеспечение информационной безопасности носит глобальный характер, все более увеличиваются и виды информационнопсихологических угроз. Актуальность проблемы безопасности государства и общества в информационной сфере в настоящее время определяется. с одной стороны, влиянием возникающих в современном обществе различных изменений, порождающих потребность в информации какой бы она не была, а также увеличением потребности, в широком понимании смысла этого явления, в системе общественно-государственной защиты, формирования механизмов информационной защиты. Сегодня безопасность личности в социальных сетях как совокупности сбалансированных интересов личности, общества и государства, нахождение их координированного баланса в информационной сфере актуализировали проблемы информационно-психологической безопасности. Обеспечением безопасностей пользователя социальных сетей должны выступать соответствующие государственные органы. Иначе в действие вступают механизмы, создающие предпосылки для активизации процессов, способных вызвать переполох и разрушение общества. Следствие данного процесса может носить неконтролируемый характер, поэтому своевременная разработка необходимых мер по противодействию различным виртуальным угрозам имеет огромное значение. Сегодня информационно-психологические угрозы в социальных сетях узбекскими учеными практически не изучены. Автором предпринята попытка классификации и систематизации имеющихся научных взглядов по проблемам противодействия информационно-психологическому воздействию на пользователя в социальных сетях, которые сегодня практически не наказуемы. Именно этот факт способствует появлению новых угроз и их видов, таких как троллинг, кибербуллинг и др. В статье обобщены проблемы, изучены их особенности на примере узбекского онлайн-сегмента и разработаны предложения по их искоренению.

Ўзбек

Мақолада ижтимоий тармоқларда ахборотпсихологик хавф ва унинг Ўзбекистон мисолида жамият ва шахсга салбий таъсири масалалари ўрганилган. Мавзунинг долзарблигини шунда кўришимиз мумкинки, мамлакатимизда ахборот-психологик хавфсизлик масалалари кўп ҳолларда алоҳида давлат ёки минтақавий-ҳудудий даражада ўрганилиб, жамиятнинг ажралмас бир қисми сифатида шахс хавфсизлиги масалалари эътибордан четда қолмоқда. Ахборий жамиятда давлат ва жамият хавфсизлиги масалаларининг долзарблиги бир томондан ҳозирги замонда жамият ҳар қандай ахборотни истеъмол қилишга тайёрлиги билан билан белгиланса, иккинчи томондан ахборотга бўлган эҳтиёжнинг мунтазам равишда ортиб боришида ва ижтимоий муҳофаза тизимида ахборий ҳимоя механизмларининг шаклланишида кўринади. Бугун шахснинг ижтимоий тармоқлардаги хавфсизлиги шахс, жамият ва давлат манфаатлари кесимида ҳамда ахборий соҳада уларнинг мувофиқлиги ахборий-психологик хавфсизлик масалаларини янада долзарблаштирди. Ижтимоий тармоқлар фойдаланувчисининг хавфсизлигини таъминлашни нафақат фойдаланувчининг ўзи, балки мувофиқ давлат органлари ҳам ўз зиммаларига олиши лозим. Бўлмаса, жамиятда парокандалик ва нотинчликни келтириб чиқарувчи кучлар майдонга чиқиб, мазкур жараёнларни фаоллаштиришга хизмат қилишади. Мазкур жараёнларнинг оқибатларини кейин назорат қилиб бўлмаслиги мумкин. Шу сабабли ҳар қандай виртуал хавфга қарши кураш учун зарур чора-тадбирларни ишлаб чиқиш муҳим аҳамият касб этади. Бугунги ахборот даврида хавфсизликни таъминлаш маълум даражада глобаллашиб, таҳдидларнинг кўлами ҳам кенгаймоқда. Демак, интернетдаги ахборий хуружлар тобора кучайиб, уларни ўрганиш, олдини олиш борасида чора-тадбирлар ишлаб чиқиш ниҳоятда муҳим. Мақолада муаллиф ахборот –психологик хавфнинг олдини олишга қаратилган илмий қарашларни таснифлаш ва тизимлаштиришга ҳаракат қилади. Бугунги кунда ижтимоий тармоқлардаги ахборот-психологик хавфлар ва уларнинг турлари бўлган троллинг, кибербуллинг, кашенизм ва бошқалар деярли ўрганилмаган. Бу эса янгидан янги ахборот хавфларини келтириб чиқармоқда. Мазкур мақолада уларнинг хусусиятлари ўзбек онлайн ахборот сегменти мисолида ўрганилиб, мавжуд муаммолар умумлаштирилган ва бартараф этиш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган.

English

The article studies the types of information-psychological threats in social networks and their negative impact on the individual and society on the example of Uzbekistan. Currently, issues of information and psychological security in our country are being considered in relation to society or the state. The personal safety of a citizen of Uzbekistan remains aloof. Given the fact that ensuring information security is global in nature, the types of information and psychological threats are also increasing. The relevance of the security problem of the state and society in the information sphere is currently determined on the one hand, by the influence of various changes arising in modern society that generate the need for information no matter what it is, as well as by an increase in the need, in a broad understanding of the meaning of this phenomenon, in the social -state protection, the formation of information protection mechanisms. Today, personal safety in social networks as a set of balanced interests of the individual, society and the state, finding their coordinated balance in the information sphere actualized the problems of information and psychological security. Ensuring the safety of the user of social networks should be the appropriate state bodies. Otherwise, the mechanisms that create the prerequisites for the activation of processes that can cause a commotion and the destruction of society come into effect. The consequence of this process may be uncontrollable. Therefore, the timely development of the necessary measures to counter various virtual threats is of great importance. Today, the information and psychological threats in social networks by Uzbek scientists are practically not studied. The author made an attempt to classify and systematize the existing scientific views on the problems of counteracting the information-psychological impact of the user in social networks, which today are practically not punishable. It is this fact that gives rise to the emergence of new threats and their types, such as trolling, cyberbullying, infologema, mobbing, docking, bating and others. The scientific article summarizes the problems, explores their features on the example of the Uzbek online segment, and develops proposals for their eradication.

Author name position Name of organisation
1 Kosimova N.S. Кандидат филологических наук, доцент Узбекский государственный университет мировых языков,
Name of reference
1 Акулич М.М. Троллинг в социальных сетях: возникновение и развитие// Вестник РУДН, серия Социология. — 2012. — № 3. С. 30– 36. — URL: https://cyberleninka.ru/article/n/trolling-v-sotsialnyh-setyahvozniknovenie-i-razvitie/viewer
2 Бабенко М. Скрытые угрозы в социальных сетях. Электронный ресурс. http://cripo.com.ua/processes/skrytye-ugrozy-v-sotsialnyh-setyah/
3 Зона беззащитности. Скрытые угрозы, которым дети и взрослые подвергаются в социальных сетях. Электронный ресурс. https://osvitanova.com.ua/posts/2389-zona-bezzashchytnosty-skrytyeuhrozy-kotorym-dety-y-vzroslye-podverhaiutsia-v-sotsyalnykh-setiakh
4 Виды онлайн угроз, представляющих опасность для жизни, физического, психического и нравственного здоровья и полноценного развития ребенка. Электронный ресурс. https://74205s25.edusite.ru/DswMedia/vidy_onlajn-ugroz.pdf
5 Информационно-психологическая безопасность несовершеннолетних в сети Интернет. Электронный ресурс. https://infourok.ru/informacionnopsihologicheskaya-bezopasnostnesovershennoletnih-v-seti-internet-1798086.html
6 Ишимбаев,Э. Угрозы информационной безопасности. Тенденции, пути, средства и методы борьбы с ними. Электронный ресурс. http://infocom.uz/2009/12/02/ugrozyi-informatsionnoy-bezopasnostitendentsii-puti-sredstva-i-metodyi-borbyi-s-nimi/
7 . Ковалева, Н.Н. Информационное право России. Учебное пособие. Электронный ресурс. https://knigi.news/informatsionnoe/informatsionnoe- pravo-rossiiuchebnoe.html
8 Курилкин, А. В. (2019) Проблемы информационнопсихологического манипулирования в пространстве сети Facebook Электронный ресурс. http://www.vestnik.vsu.ru/pdf/history/2019/02/2019-02-13.pdf
9 Ненашев, С.М. (2016) Информационно-технологическая и информационно-психологическая безопасность пользователей социальных сетей. Электронный ресурс. https://cyberleninka.ru/article/n/informatsionno-tehnologicheskaya-iinformatsionno-psihologicheskaya-bezopasnost-polzovateley-sotsialnyhsetey
10 Опубликованы самые популярные сервисы, приложения и телефоны интернет-пользователей Узбекистана. Электронный ресурс. http://infocom.uz/2018/01/22/opublikovany-samye-populyarnye-servisyprilozheniya-i-telefony-internet-polzovatelej-uzbekistana/
11 Узбекские спецслужбы взяли под круглосуточную охрану дом чиновницы после неосторожной публикации о пророке Мухаммеде. Электронный ресурс. https://zen.yandex.ru/media/id/5b02a8b27425f529296bcf38/uzbekskiespecslujby-vziali-pod-kruglosutochnuiu-ohranu-dom-chinovnicy-posleneostorojnoi-publikacii-o-proroke-muhammede5c8764684f313200b3713daf
12 Чеботарева А.А. Правовое обеспечение информационной безопасности личности в глобальном информационном обществе. Диссертация на соискание ученой степени доктора юридических наук. Москва, 2017. — 473 c.
13 https://spravochnick.ru/informacionnaya_bezopasnost/zaschita_ informacii/zaschita_informacii_v_socsetyah
Waiting