286

Мақолада инглиз ва ўзбек тилларидаги қўшма отлар, уларнинг ўзига хос жиҳатлари ёритиб берилган. Инглиз ва ўзбек тилларида қўшма отларнинг хусусиятлари, жумладан, уларнинг изоморфик ва алломорфик жиҳатлари тадқиқ этилган. Хусусан, уларни шакллантирувчи омиллар очиб берилган. Тилшуносликда қўшма отлар муаммоси кўплаб тилшунос олимлар томонидан ўрганилган бўлса-да, қўшма сўзларни сўз бирикмасидан фарқловчи белги-хусусиятлар қатъий белгиланмаган. Тил луғат бойлигида алоҳида ўринга эга бўлган қўшма сўз аслида воқеликда содир бўлаётган ҳодисалар, мавжуд предметлар тўғрисидаги тушунчаларни оддий йўсинда аташнинг қулай усулидир. Қўшма сўзни сўз бирикмасидан фарқловчи асосий белгилар мавжуд бўлиб, улар мазкур мақолада асослаб берилган. Қўшма сўзларга тегишли бўлган яна бир хусусият улардаги идиоматикликдир. Қўшма сўзларнинг идиомалашиш сабаблари жадвал асосида тушунтирилиб, изоҳланган. Қўшма сўзларнинг функционал семантикаси масаласи хақида кўп тилшунослар ўз фикр муносабатларини билдирган ва мақолада уларнинг фикрлари таҳлилга тортилган ҳолда хулосалар чиқарилган. Бундан ташқари, мақолада ясама сўзлар хақида ҳам фикр юритилган. Ясама қўшма сўзлар умумий қўшма сўзлар таркибидан ажралиб чиққан сўзлар бўлиб, ўзларининг баъзи бир хусусиятлари билан содда қўшма сўзлардан фарқ қилади. Ясама қўшма сўзлар содда қўшма сўзлардан энг аввало ўзларининг ясалиш усуллари билан фарқланиши асосланган. Бироқ хеч қайси белги-хусусият қўшма сўзлар табиатини белгилашда етакчи омил бўлмаслиги илмий мисоллар билан кўрсатиб берилган.

  • Read count286
  • Date of publication15-04-2020
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages10
Ўзбек

Мақолада инглиз ва ўзбек тилларидаги қўшма отлар, уларнинг ўзига хос жиҳатлари ёритиб берилган. Инглиз ва ўзбек тилларида қўшма отларнинг хусусиятлари, жумладан, уларнинг изоморфик ва алломорфик жиҳатлари тадқиқ этилган. Хусусан, уларни шакллантирувчи омиллар очиб берилган. Тилшуносликда қўшма отлар муаммоси кўплаб тилшунос олимлар томонидан ўрганилган бўлса-да, қўшма сўзларни сўз бирикмасидан фарқловчи белги-хусусиятлар қатъий белгиланмаган. Тил луғат бойлигида алоҳида ўринга эга бўлган қўшма сўз аслида воқеликда содир бўлаётган ҳодисалар, мавжуд предметлар тўғрисидаги тушунчаларни оддий йўсинда аташнинг қулай усулидир. Қўшма сўзни сўз бирикмасидан фарқловчи асосий белгилар мавжуд бўлиб, улар мазкур мақолада асослаб берилган. Қўшма сўзларга тегишли бўлган яна бир хусусият улардаги идиоматикликдир. Қўшма сўзларнинг идиомалашиш сабаблари жадвал асосида тушунтирилиб, изоҳланган. Қўшма сўзларнинг функционал семантикаси масаласи хақида кўп тилшунослар ўз фикр муносабатларини билдирган ва мақолада уларнинг фикрлари таҳлилга тортилган ҳолда хулосалар чиқарилган. Бундан ташқари, мақолада ясама сўзлар хақида ҳам фикр юритилган. Ясама қўшма сўзлар умумий қўшма сўзлар таркибидан ажралиб чиққан сўзлар бўлиб, ўзларининг баъзи бир хусусиятлари билан содда қўшма сўзлардан фарқ қилади. Ясама қўшма сўзлар содда қўшма сўзлардан энг аввало ўзларининг ясалиш усуллари билан фарқланиши асосланган. Бироқ хеч қайси белги-хусусият қўшма сўзлар табиатини белгилашда етакчи омил бўлмаслиги илмий мисоллар билан кўрсатиб берилган.

Русский

В статье рассматриваются изоморфные и алломорфные особенности сложных слов на английском и узбекском языках. В частности, в статье объясняются факторы, которые сформировали их. Несмотря на то что проблема сложных слов изучается многими лингвистами, сложные слова четко не отличаются от словосочетания. Словарный запас, который занимает особое место в языке, — это, по сути, события, происходящие в реальности, самый простой способ представить простые понятия о предметах. Словосочетание основано на комбинации слов. Другой аспект, который имеет отношение к рассматриваемым единицам, — это идиоматичность. Причины идиоматичности сложных слов объяснены в статье. Многие лингвисты высказывают свои взгляды на функциональную семантику сложных слов, а в статье анализируются их аргументы и выводы. Кроме того, в статье также обсуждаются производные слова. На примерах доказано, что ни один конкретный атрибут не будет ведущим фактором в определении природы общих слов.

English

The article is devoted to the analysis of the compound nouns and their specific features. According to their usage isomorphic and allomorphic factors of compound nouns in English and Uzbek languages and their formation have been identified. In particular, they reveal the formative factors that constitute compound nouns. Problems of compounds are learnt by some scientists, however, the distinctive features of compounds from the word combinations are not stated as stable. A word that has a special place in a dictionary is the easiest way to simply comprehend the concepts of the subject and try to isolate the main characters from the object. Another feature associated with compound words is its idiomatic feature. The reasons of idiomatic compounds are represented and scrutinized on a chart. Furthermore, the problem of functional semantics in compound words is examined by plethora of scientists and scholars whose ideas and views are applied for drawing conclusions by analyzing them in this article. In addition, one of the most actual issues of modern linguistics — derived words are figured out more widely. The disparate features between derivative words and compound words are discussed and their diverse peculiarities are pointed out. However, no sign is the leading feature in defining the nature of compound words. The article addresses such issues as comprehensive coverage.

Name of reference
1 Каращук П.М. Словообразование английского языка. — Москва: Высшая школа, 1977. — 303 с.
2 Маматов Н. Ўзбек тилида қўшма сўзлар. — Тошкент: Фан, 1982. — 233б.
3 Солиев И. Тиллараро типологик шахс категориясини ифодалашда қўшма сўзларнинг роли // Ўзбек тили ва адабиёти. 2001, — № 6, — Б. 83- 85.
4 Тухтаева К. Структура и семантико-номинативные характеристики сложных слов, входящий в состав фразеологизмов. Дисс…кан.фил.наук. Навои. 2002. — 176 с.
5 Ҳожиев А. Ўзбек тилшунослигида қўшма сўзлар билан боғлиқ масалаларнинг ўрганилиш ҳолати // Ўзбек тили ва адабиёти, 1988. — № 4. — Б. 27–32.
Waiting