151

Изланишлар шуни кўрсатадики, тупроқнинг физик-механик хусусиятлари ўзгарувчанлиги сабабли сабзини ковлагичлар билан йиғиштириш вақтида қаттиқ кесаклар ҳосил бўлиб, илдизмевалардан ажралмай қолади ва элакланиш технологик жараёнини мураккаблаштиради. Бу эса машиналарнинг ортиқча юкланишига олиб келади. Ковлагич элеваторининг элаклаш қобилиятини яхшилаш мақсадида панжарали юмшаткич номли ишчи органни ишлаб чиқдик. Тадқиқотнинг мақсади – тупроқ уюмининг элеватор кенглиги бўйлаб тенг тақсимланишини таъминлайдиган ва илдизмеваларни энг кам зарарлаган ҳолда аралашмаларнинг тўлиқ элакланишини яхшилайдиган сабзи ковлагичнинг панжарали юмшаткичи параметрларини асослашдир. Сабзи ковлагич панжарали юмшаткичининг геометри ва кинематик параметрларини ўрганиб чиқдик. Сабзи пушталарининг физик-механик хусусиятларини ўрганиш натижасида механизмнинг конструктив параметрлари ва унинг кинематик кўрсаткичларини назарий жиҳатдан асосладик. Панжарали юмшаткич элеватордаги тупроқ қатлами билан ўзаро таъсирланганда, тупроқ кесакларининг майдаланиш жараёни юз беради. Тупроқнинг юмшатилиши эса қуйидаги параметрлар бўйича бўлиши аниқланди: юмшаткич радиуси – 9,5 см дан катта эмас, валнинг жойлашиш баландлиги – 20 см, юмшаткич паррагининг юкланган қисми – 6 см, панжарали юмшаткич кенглиги – 47 см. Панжарали юмшаткичларнинг сабзи илдизмеваларининг шикастланиш ва йўқотишларсиз тупроқ қатламидан интенсив равишда элакланишига ёрдам бериши тадқиқ этилди. Панжарали юмшаткичнинг айланиш тезлиги секундига 2,5 м дан ошмаслиги зарурлиги, элакланишни жадаллаштиришнинг кинематик режими – 2,5, юмшаткич радиуси эса 9,5 см дан ошмаслиги кераклиги аниқланди.

  • Read count 151
  • Date of publication 28-04-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages85-91
Ўзбек

Изланишлар шуни кўрсатадики, тупроқнинг физик-механик хусусиятлари ўзгарувчанлиги сабабли сабзини ковлагичлар билан йиғиштириш вақтида қаттиқ кесаклар ҳосил бўлиб, илдизмевалардан ажралмай қолади ва элакланиш технологик жараёнини мураккаблаштиради. Бу эса машиналарнинг ортиқча юкланишига олиб келади. Ковлагич элеваторининг элаклаш қобилиятини яхшилаш мақсадида панжарали юмшаткич номли ишчи органни ишлаб чиқдик. Тадқиқотнинг мақсади – тупроқ уюмининг элеватор кенглиги бўйлаб тенг тақсимланишини таъминлайдиган ва илдизмеваларни энг кам зарарлаган ҳолда аралашмаларнинг тўлиқ элакланишини яхшилайдиган сабзи ковлагичнинг панжарали юмшаткичи параметрларини асослашдир. Сабзи ковлагич панжарали юмшаткичининг геометри ва кинематик параметрларини ўрганиб чиқдик. Сабзи пушталарининг физик-механик хусусиятларини ўрганиш натижасида механизмнинг конструктив параметрлари ва унинг кинематик кўрсаткичларини назарий жиҳатдан асосладик. Панжарали юмшаткич элеватордаги тупроқ қатлами билан ўзаро таъсирланганда, тупроқ кесакларининг майдаланиш жараёни юз беради. Тупроқнинг юмшатилиши эса қуйидаги параметрлар бўйича бўлиши аниқланди: юмшаткич радиуси – 9,5 см дан катта эмас, валнинг жойлашиш баландлиги – 20 см, юмшаткич паррагининг юкланган қисми – 6 см, панжарали юмшаткич кенглиги – 47 см. Панжарали юмшаткичларнинг сабзи илдизмеваларининг шикастланиш ва йўқотишларсиз тупроқ қатламидан интенсив равишда элакланишига ёрдам бериши тадқиқ этилди. Панжарали юмшаткичнинг айланиш тезлиги секундига 2,5 м дан ошмаслиги зарурлиги, элакланишни жадаллаштиришнинг кинематик режими – 2,5, юмшаткич радиуси эса 9,5 см дан ошмаслиги кераклиги аниқланди.

Русский

Исследования показывают, что из-за изменчивости физико-механических свойств почвы при уборке моркови копателями образуются твердые комки, которые остаются неотделимыми от клубней и усложняют технологический процесс просеивания, что приводит к перегрузке машин. Нами разработан решетчатый рыхлящий рабочий орган, улучшающий сепарирующие способности элеватора-копателя. Целью исследования является обоснование параметров решетчатого рыхлителя-копателя моркови, который обеспечивает равномерное распределение ворса почвы по ширине элеватора и улучшает полную сепарацию примесей с минимальным повреждением корнеплодов. Были исследованы геометрические, кинематические параметры решетчатого рыхлителя-копателя моркови. Изучив физико-механические свойства грядки моркови, теоретически обосновали конструктивные параметры механизма и его кинематические показатели. Установили, что при взаимодействии решетчатого рыхлителя с почвенными пластами на элеваторе происходит разрушение почвенных комков и разрыхление почвы при следующих параметрах: радиус рыхлетеля – не более 9,5 см, высота вала – 20 см, нагруженная часть лопасти рыхлителя – 6 см, ширина решетчатого рыхлителя – 47 см. Установлено, что решетчатые рыхлители помогают корнеплодам моркови интенсивно отделяться от слоя почвы без повреждений и потерь. Выяснилось, что скорость вращения решетчатого рыхлителя не должна превышать 2,5 м/с, кинематический режим средства интенсификации сепарации – 2,5, а радиус рыхлителя не должен превышать 9,5 см.

English

Studies show that due to variability of physical and mechanical properties of the soil, hard lumps are formed when carrots are harvested by diggers and remain inseparable from the tubers complicating the sifting process, which leads to overloading of machines. A lattice loosening working part that improves the separating ability of the digger elevator has been developed. The research objective is to seek rationale for the parameters of the lattice ripper of the carrot digger, which ensures a uniform distribution of the soil pile along the width of the elevator and improves complete separation of impurities with minimal damage to root crops. (Materials and methods) The study looked into the geometrical, kinematic parameters of the lattice ripper of the carrot digger. After investigating the physical and mechanical properties of the carrot bed, the research could provide theoretical rationale for the design parameters of the mechanism and its kinematic indicators. (The research results and analysis) It has been found that when the lattice cultivator interacts with the soil layers on the elevator, soil clods get destroyed and the soil gets loosened at the following parameters: the radius of the cultivator - at least 9.5 centimeters, the height of the shaft - 20 centimeters, the loaded part of the foot of the cultivator - 6 centimeters, the width of the grid ripper - 47 centimeters. (Conclusion) It has been revealed that lattice rippers help separate carrot root crops quickly from the soil layer without any damage or loss. It appears that the rotation speed of the grid ripper should not exceed 2.5 meters/second, the kinematic mode of the intensifi cation agent of separation - 2.5, and the radius of the ripper should be at least 9.5 centimeters.

Author name position Name of organisation
1 Chorshanbiyev R.X. “Qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalashtirish va servis” kafedrasi katta o'qituvchisi Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
Name of reference
1 Norchayev D., Norchayev R. Korneklubnekopatel. Yevroaziatskiy soyuz uchenix. [Rootdigger. Eurasian Union of Scientists]. 2019, no 4 (61), pp. 55-57.
2 Zhongcai W., Hongwen L., Yijin M., Chuanzhu S., Xueqiang L., Wenzheng L., Guoliang S. Experiment and analysis of potatosoil separation based on impact recording technology. International Journal of Agriculture and Biology. 2019, nо 5 (12), pp. 71-80.
3 Lu G. Y., Shang S.Q., Wang D.W., Li J.D., Han W.P., He X.N. Study on lacy components of carrot harvester. Journal of Agricultural Mechanization Research, 2016, no 2, pp. 119-122.
4 Pramod R.А., Moses S.C., Aalam R.N. Performance Evaluation of Adjustable Elevator for Tractor Drawn Potato Digger. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 2018, no 7 (11), pp. 1502-1513.
5 Petersen T., Hampf H. Einsatz einer pneumatischen Trennan-lage in der Annahmestrecke des Kartoffellagerhaus Broderstorf. Agrartechnik. 1984, no. 7 (34), pp. 314-316.
6 Listopad G.Y., Demidov G.K., Zonov B.D. i dr. Selsko-xozyaystvenniye i meliorativniye mashini (Agricultural and reclamation machines). Moscow, Agropromizdat, 1986, 688 p.
7 Alakin V.M., Nikitin G.S. Rezultati issledovaniy texnologicheskogo protsessa kartofelekopatelya. Selskoxozyaystvenniye mashini i texnologii. [Research results of the potato digger technological process. Agricultural machines and technologies]. 2018, no 5, pp. 14-19.
8 Nikitin G.S., Alakin V.M., Plaxov S.A. Opredeleniye ratsionalnoy skorosti vrasheniya rabochix organov intensivnoy zoni separatsii rotatsionnogo kartofelekopatelya. Agrarniy nauchniy jurnal. [Determination of the rational speed of rotation of the working bodies of the intensive separation zone of the rotary potato digger. Agrarian scientific journal]. 2019, no. 6, pp. 96-100.
9 Mukesh J., Vijaya R., Anil K. Design and Development of Tractor Operated Carrot Digger. Agricultural mechanization in Asia, Africa and Latin America. 2018, no. 3 (49), pp. 79-85.
10 Ahmed M.O., Abd El-Wahab M.K., Tawfi k M.A., Wasfy K.I. Evaluating of a prototype machine for carrot crop harvesting suitable for small holdings. Zagazig Journal of Agricultural Research. 2018, no 1 (45), pp. 213-226.
11 Sibirev A.V., Aksenov A.G., Mosyakov M.A. Experimental Laboratory Research of Separation Intensity of Onion Set Heaps on Rod Elevator. Journal of Engineering and Applied Sciences, 2018, no 23, pp. 10086-10091.
12 Sibiryov A.V., Aksenov A.G., Mosyakov M.A. Rezultati eksperimentalnix issledovaniy separatsii voroxa luka-sevka na prutkovom elevatore s asimmetrichno ustanovlennimi vstryaxivatelyami. Engineering Technologies and Systems. [Results of experimental studies of separation of a heap of onion sets on a bar elevator with asymmetrically installed shakers. Engineering Technologies and Systems]. 2019, no 1, pp. 91-108.
13 Dorokhov A.S., Sibirev A.V., Aksenov A.G. Results of laboratory investigations of soil screening ability of a chain digger with asymmetric vibrator arrangement. INMATEH-Agricultural Engineering, 2019, no 1 (57), pp. 9-18.
14 Dorokhov A.S., Aksenov A.G., Sibirev A.V. Methodolog-ical justification of dynamic systems model construction by artificial neural networks. INMATEH – Agricultural Engineering. 2019, no 2 (58), pp. 63-75.
15 Sibirev A.V., Aksenov A.G., Dorokhov A.S., Ponomarev A.G. Comparative study of force action of harvester work tools on potato tubers. CAAS agricultural engineering journal, 2019, no 3 (55), pp. 85-90.
16 Doroxov A.S., Sibiryov A.V., Aksenov A.G. Rezultati polevix issledovaniy separatsii voroxa luka-sevka na prutkovom elevatore s asimmetrichno ustanovlennimi vstryaxivatelyami. Engineering Technologies and Systems. [Results of field studies of separation of a heap of onion sets on a bar elevator with asymmetrically installed shakers. Engineering Technologies and Systems]. 2020, no. 1 (30), pp. 133-149.
17 Dorokhov A.S., Sibirev A.V., Aksenov A.G., Sazonov N.V. Justification of design and technological parameters of the onion harvester bedshaping roller spiral drum. INMATEHAgricultural Engineering. 2020, no 1, pp. 107-114.
18 Dorokhov, A.S. Laboratory-field research results for onion cleaning. A.S. Dorokhov, A.V. Sibirev, A.G. Aksenov, M.A. Mosyakov. INMATEH: Agricultural Engineering. 2020, no. 2 (57), pp. 41-48.
19 Asghar M.T., Ghafoor A., Munir A., Iqbal M., Ahmad M. Design modification and field testing of groundnut digger. Asian Journal of Science and Technology. 2014, vol. 5, pp. 389-394.
20 Natenadze N. The design and theoretical justification of a vibratory digger shovel. Scientific technical union of mechanical engineering Bulgarian association of mechanization in agriculture. 2016, vol. 5, pp. 9-12.
21 Norchayev R, Norchayev D, Chorshanbiyev R. Obosnovaniye parametrov reshetchatogo rixlitelya kopatelya morkovi v usloviyax Respubliki Uzbekistan. Selskoxozyaystvenniye mashini i texnologii. [Justification of the parameters of the lattice ripper of the carrot digger in the conditions of the Republic of Uzbekistan. Agricultural machines and technologies]. vol. 14, no. 3, 2020, pp. 15-19.
Waiting