170

Мақолада бугунги куннинг долзарб муаммоларидан бири бўлган сув хўжалиги тизимларида сув сарфини ўлчаш масаласи кўриб чиқилган. Тадқиқот объекти сифатида Миришкор магистрал каналидан сув олувчи УР-6 А суғориш канали танланган. УР-6 А суғориш каналининг ПК-1+00-пикетида Миришкор ирригация тизими бошқармаси гидрометр ходимлари билан биргаликда “ГР-21м1” маркали вертушка ҳамда “SonTek” S5 маркали доплер ёрдамида дала тадқиқотлари олиб борилган. Ўлчов ишларида иккита ўлчов воситаларининг аниқлик даражаси, ўлчов жойида фойдаланиш қулайлиги ва иқтисодий самарадорлиги таҳлил қилинган. Ўлчов натижаларига кўра, гидрометрик вертушка орқали аниқланган ўртача сув сарфи Q=2,39 m3 /с, доплер ёрдамида ўлчанган ўртача сув сарфи Q=2,261 m3 /с ни ташкил этди.

  • Read count 170
  • Date of publication 29-10-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages74-85
Ўзбек

Мақолада бугунги куннинг долзарб муаммоларидан бири бўлган сув хўжалиги тизимларида сув сарфини ўлчаш масаласи кўриб чиқилган. Тадқиқот объекти сифатида Миришкор магистрал каналидан сув олувчи УР-6 А суғориш канали танланган. УР-6 А суғориш каналининг ПК-1+00-пикетида Миришкор ирригация тизими бошқармаси гидрометр ходимлари билан биргаликда “ГР-21м1” маркали вертушка ҳамда “SonTek” S5 маркали доплер ёрдамида дала тадқиқотлари олиб борилган. Ўлчов ишларида иккита ўлчов воситаларининг аниқлик даражаси, ўлчов жойида фойдаланиш қулайлиги ва иқтисодий самарадорлиги таҳлил қилинган. Ўлчов натижаларига кўра, гидрометрик вертушка орқали аниқланган ўртача сув сарфи Q=2,39 m3 /с, доплер ёрдамида ўлчанган ўртача сув сарфи Q=2,261 m3 /с ни ташкил этди.

Русский

В статье рассматриваются вопросы измерения расхода воды в системах водного хозяйства, что на сегодняшний день является одной из самых актуальных проблем. В качестве объекта исследований выбран оросительный канал УР-6 А, забирающий воду из магистрального канала Миришкор. На пикете ПК-1 + 00 оросительного канала УР-6 А проведены полевые исследования совместно с гидрометрами управления ирригационных систем Миришкор с помощью вертушки марки «ГР-21м1», а также доплера «SonTek S5», проанализирована в измерительных работах степень точности двух измерительных приборов, удобность использования на месте измерения, экономическая эффективность. Согласно результатам измерений, средний расход воды, определенный по гидрометрической вертушке, составил Q = 2,39 м3 /с, средний расход воды, измеренный с помощью доплера, составил Q = 2,261 м3 /с.

English

The article discusses the issues of measurements of water consumption in water management systems, which is regarded as one of the most pressing problems nowadays. The UR-6 A irrigation canal, which brings water from the Mirishkor main canal, was selected as the subject of the study. The field studies carried out at the PK-1 + 00 picket of the UR-6 A irrigation canal, together with hydrometers of the Mirishkor irrigation systems control using a GR-21m1 spinner as well as a SonTek S5 doppler, analyzed the degree of accuracy of the two measuring instruments, the ease of their use at the measurement site as well as economic efficiency. According to the measurements, the average water flow, determined by the hydrometric spinner, was Q = 2.39 m3/s, the average water flow, measured using the Doppler tool, was Q = 2.261 m3/s.

Name of reference
1 Arifjanov A., Samiev L., Akmalov Sh. Dependence of Fractional Structure of River Sediments on Chemical Composition. International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (IJITEE), 2019, November, vol. 9, issue-1. ISSN: 2278-3075.
2 Dalabaev U., Arifjanov A., Apakhodjaeva T., Abduraimova D., Xoshimov S. Kinematic flow parameters during liquid movement in pressurized water pipelines. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 2020, May 19. DOI: 10.37200/IJPR/ V24I5/PR2020666/.
3 Аrifjanov А.M., Fatxullaev А.M., Samiev L.N., Oʼzandagi jarayonlar va daryo choʼkindilari. Monografiya [Ozan processes and river sediments. Monograph]. Tashkent, Publishing House, 2017, 191 p.
4 Jurik L., Zelenakova M., Kaletova T., Arifjanov A. Small Water Reservoirs: Sources of Water for Irrigation. The handbook of environmental Chemistry. Nitra, Slovaca, Elsevier, 2019, vol. 69, pp. 115-131.
5 Franz B., Freitas M. A. Generation and impacts of floating litter on urban canals and rivers. Rio de Janeiro megacity case study WIT Transactions on Ecology and the еnvironment, 2012.
6 Arifjanov A.M. Method for calculation of the distribution of drift particles in variable section beds (VSB). Gidrotekhnicheskoe stroitel’stvo – Hydraulic engineering, 2004, issue 2, pp. 44-45.
7 Fatkhulloev A., Gafarova A., and J.Hamraqulov J. The Importance of mobile applications in the use of standard water measurements. International Conference on Information Science and Communications Technologies (ICISCT), Tashkent, Uzbekistan, 2019, pp. 1-3.
8 Akmalov Sh.B., Blanpain O., Masson E. Study of ecological changes in Syrdarya province by using the Remote Sensing GEOBIA analysis method. Irrigatsiya va melioratsiya jurnali – Journal of Irrigation and Land Reclamation, 2017, vol. 2, no. 8, pp. 15-19.
9 Fatkhullaev A. Samiev L. Channel processes and river sediments. Tashkent, 2017, 132 p.
10 Аpakxujaeva T.U., Xazratov А.N., Аhmedov I.Gʼ. Irrigatsion kanallarda daryo choʼkindilari taqsimoti va tarkibiy qismining tahlili. Globallashuv sharoitida suv xoʼjaligini samarali boshqarish muammolari va istiqbollari. Mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjumani maqolalar toʼplami [Analysis of the distribution and composition of river sediments in irrigation canals. Problems and prospects of effective water management in the context of globalization. Proceedings of the International Scientific-Practical Conference]. 2017, part 2, pp. 189-192.
11 Khodjiev A., Ikromova M., Akhmedkhodjaeva I., Xoshimov S. Calculation of accumulation volume and water loses in bottom sediments of bank reservoirs. CONMECHYDRO-2020.
12 Dimov D., Löw F., Uhl J.H., Kenjabaev Sh., Dubovyk O., Ibrakhimov M., Biradar Ch. Framework for agricultural performance assessment based on MODIS multitemporal data. Appl. Remote Sens., 2019, no. 13 (2), pp, 025509. DOI: 10.1117/1.JRS.13.025501/.
13 Debolsky V. The dynamics of channel flows and litho-dynamics in the coastal zone of the sea. Moscow, Nauka Publ., p. 301.
14 Eshev S.S., Khazratov A.N., Rahimov A.R., Latipov Sh.A. Influence of wind waves on the flow in flowing reservoirs. IIUM Engineering Journal, 2020, vol. 21, no. 2. DOI: https://doi. org/10/31436/iiumej.v21i2.1329/.
15 Arifjanov A., Atakulov D., Khoshimov S. Evaluation of sedimentation of water reservoirs with modern technologies. National Online Conference on Sustainable management of environment & natural resource through innovation in science and technology, 2020. SMTST 2020.
16 Apakhodjaeva T., Khodjiev A., Abduraimova D., Xoshimov S. Choosing an optimal satellite data for irrigation systems analyses in Uzbekistan. National Online Conference on Sustainable management of environment & natural resource through innovation in science and technology, 2020. SMTST 2020.
17 Arifzhanov A.M., Hazratov A.N., Rezhim nanosov i jekspluatacionnaja nadezhnost’ orositel’nyh kanalov [Sediment regime and operational reliability of irrigation canals]. Russia, Perm. Innovative development, 2017, no. 5, pp. 10-11.
18 Hosseini J.M., Hashemy Sh.S.M., Neshat A. Effects of canal automation on reducing ground water extraction within irrigation districts. Case study of qazvin irrigation district Irrigation and Drainage, 2020.
19 Karimov S., Аkbarov А., Jonqobilov U. Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini rostlash. Darslik [Hydrology, hydrometry and flow rate adjustment. Textbook]. Tashkent, Uzbekistan Publ., 2004, 232 p.
Waiting