Ўрта аср иккинчи Шарқ Ренессансининг ёрқин намояндаларидан бири аллома Саъдуддин Тафтазоний ал-
Ҳанафий (722-792/1322-1390) ҳисобланади. У наҳв, сарф, балоғат, усул ал-фиқҳ ҳамда фуруъ ал-фиқҳ (ҳанафий,
шофиий ва моликий), мантиқ, ақида, ҳадис, тафсир, геометрия, астрономия ва бошқа шу каби илм соҳалари бўйича
етук алллома бўлган. Жумладан, ҳозирда олимнинг турли фанларга оид элликдан ортиқ асарлари аниқланган.
Мотуридия таълимоти ривожида Саъдуддин Тафтазоний катта мавқега эгадир. Олимнинг бу борадаги
хизматини – алоҳида асарлар битиш, муайян ақидавий масала ҳақидаги олдин ўтган олимларнинг турли
фикрларини таҳлилий хулосалаш ва масалаларни илмий асосда қўшимча тарзда далиллаш каби учта туркумга
ажратиш мумкин. Хусусан, мазкур учта ҳолат олимнинг “имон” мавзусидаги қарашларида ҳам намоён бўлади.
Имон мавзуси эътиқоднинг асос-мағзи бўлгани туфайли ҳам, аллома уни батафсил ёритган. Зеро, Саъдуддин
Тафтазонийнинг каломга оид асарлари ва Имом Абу Мансур Мотуридий (243-332/857-944)нинг “Китоб ат-
Тавҳид”асарнинг қиёсий таҳлили орқали алломанинг “имон” мавзуси доирасида мотуридия таълимоти ривожига
қўшган ҳиссаси салмоғини аниқлаштириш мақсадга мувофиқ. Ушбу мақолада эса, мазкур мавзу ҳақида сўз
юритилади.
Ўрта аср иккинчи Шарқ Ренессансининг ёрқин намояндаларидан бири аллома Саъдуддин Тафтазоний ал-
Ҳанафий (722-792/1322-1390) ҳисобланади. У наҳв, сарф, балоғат, усул ал-фиқҳ ҳамда фуруъ ал-фиқҳ (ҳанафий,
шофиий ва моликий), мантиқ, ақида, ҳадис, тафсир, геометрия, астрономия ва бошқа шу каби илм соҳалари бўйича
етук алллома бўлган. Жумладан, ҳозирда олимнинг турли фанларга оид элликдан ортиқ асарлари аниқланган.
Мотуридия таълимоти ривожида Саъдуддин Тафтазоний катта мавқега эгадир. Олимнинг бу борадаги
хизматини – алоҳида асарлар битиш, муайян ақидавий масала ҳақидаги олдин ўтган олимларнинг турли
фикрларини таҳлилий хулосалаш ва масалаларни илмий асосда қўшимча тарзда далиллаш каби учта туркумга
ажратиш мумкин. Хусусан, мазкур учта ҳолат олимнинг “имон” мавзусидаги қарашларида ҳам намоён бўлади.
Имон мавзуси эътиқоднинг асос-мағзи бўлгани туфайли ҳам, аллома уни батафсил ёритган. Зеро, Саъдуддин
Тафтазонийнинг каломга оид асарлари ва Имом Абу Мансур Мотуридий (243-332/857-944)нинг “Китоб ат-
Тавҳид”асарнинг қиёсий таҳлили орқали алломанинг “имон” мавзуси доирасида мотуридия таълимоти ривожига
қўшган ҳиссаси салмоғини аниқлаштириш мақсадга мувофиқ. Ушбу мақолада эса, мазкур мавзу ҳақида сўз
юритилади.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | O'ktam P.. | Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази бош илмий ходими | Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | 1. Жамолуддин Абулмаҳосин Юсуф ибн Туғро Барда. Ад-Далил аш-шофий ала Ал-Манҳал ас- софий. – Қоҳира: Мактабат ал-Хонижи, 1955. Ж. II. – 584 б. 2. Жамолуддин Абулмаҳосин Юсуф ибн Туғро Барда. Ал-Манҳал ас-софий ва-л-муставфий баъда Moturidiylik. 2021. No 2 41 ISSN 2181-1881 E-ISSN 2181-189X ал-вофий. – Қоҳира: Дор ал-кутуб ал-васоиқ ал- қоамия, 2005. – Ж. XI. – 356 б. 3. Имом Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Мотуридий Самарқандий. Китоб ат- Тавҳид / Таҳрир ва таълиқлар муаллифи: Доктор Бекир Топалўғлу. – Байрут: Дор Содир, 2001. – 538 б. 4. Абулхайр Исомуддин Аҳмад ибн Мустофа ибн Жалил Тошкўпризода. Мифтоҳ ас-саода ва мисбоҳ ас-сияда фи мавдуъаот ал-улум. – Байрут: Дор ал- кутуб ал-илмия, 1975. – Ж. I. – 405 б. 5. Малик Аҳмад ибн Малик Пир Муҳаммад Форуқий. Ҳошия ала Шарҳ ал-Илаҳиёт ва ас- Самъиёт ли Ал-Мақосид. Хоутон кутубхонаси фонди. – Қўлёзма. – No 4156. – 452 в. 6. Мулла Нуруддин Абулҳасан Али ибн Султон Муҳаммад Қорий Ҳаравий Маккий. Мирқот ал- мафотиҳ. – Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмия, 2001. – Ж. III. – 574 б. 7. Абулҳасанот Муҳаммад Абдулҳай Ҳиндий Лакнавий. Ал-Фавоид ал-баҳия фи тарожим ал- ҳанафия. – Байрут: Дор ал-Арқам ибн Аби ал- Арқам, 1998. – 632 б. 8. Муҳаммад ибн Али Шавконий. Ал-Бадр ат- толий. – Қоҳира: Дор ал-китаб ал-исломий, 1997. – Ж. II. – 652 б. 9. Саъдуддин Тафтазоний. Ал-Мутаввал. – Бҳупал: ал-Матбаа аш-Шоҳжоҳоний, 1311. – 448 б. 10. Саъдуддин Тафтазоний. Ат-Талвиҳ ала ат- Тавзиҳ ли матн ат-Танқиҳ фи усул ал-фиқҳ. – Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмия, 1996. – Ж. II. – 432 б. 11. Саъдуддин Тафтазоний. Мақосид ат- толибин фи усул ад-дин. – Нью Жерси: Принстон университети кутубхонаси фонди. – Қўлёзма. – No 867Y. – 108 в. 12. Саъдуддин Тафтазоний. Матн Таҳзиб ал- мантиқ ва-л-калом / Таълиқлар муаллифи: Шайх Абдулқодир ибн Муҳаммад Саъид Курдий. – Қоҳира: Матбаа ас-саъода, 1330/1912. – 128 б. 13. Саъдуддин Тафтазоний. Рисола ал-ҳудуд / Таҳқиқ муаллифи: Шариф Абулаъло Адавий. – Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмия, 2003. – 184 б. 14. Саъдуддин Тафтазоний. Шарҳ ал-Ақоид ан- насафия. – Карачи: Мактаба ал-бушро, 2009. – 415 б. 15. Саъдуддин Тафтазоний. Шарҳ ал-мақосид / Таҳрир ва таълиқлар муаллифи: Доктор Абдураҳмон Умайра. – Байрут: Олам ал-кутуб, 1998. – Ж. IV. – 355 б. 16. Саъдуддин Тафтазоний. Шарҳ ал-мақосид / Таҳрир ва таълиқлар муаллифи: Доктор Абдураҳмон Умайра. – Байрут: Олам ал-кутуб, 1998. – Ж. V. – 323 б. 17. Тақиййуддин Аҳмад ибн Али Мақризий. Дурар ал-Уқуд ал-фарида. – Байрут: Дор ал-Ғарб ал-исломий, 2002. – Ж. III. – 586 б. 18. Шиҳобуддин Аҳмад ибн Али ибн Муҳаммад Асқалоний. Ибн ал-ғумр би абна ал-умр. – Қоҳира: Дор ат-Таовун, 1969. – Ж. I. – 585 б. |