97

Ушбу мақолада Сомонийлар ва Қорахонийлар даврида мотуридийлик таълимотининг пайдо бўлиши ва ривожланиши ёритилган. Шунингдек, унда Самарқанддаги икки ақидавий мактаб – Дорул-Жузжония ва Дорул Иёзия ҳақида ҳам сўз боради. Булардан ташқари, мақолада Аловуддин Усмандий Самарқандийнинг ҳаёти ва илмий мероси ҳамда унинг Мовароуннаҳр калом мактаби ривожидаги ўрни ҳақида баҳс юритилган. Олимнинг асарлари, асар қўлёзмаларининг ҳозирда турли фондларда сақланаётган нусхалари ҳақидаги маълумотлар келтирилган. Шу билан бирга бугунги Бахмал туманидаги “Усмат ота” қабристонига дафн этилган олим Аловуддин Усмандий экани ҳақида тарихий фактлар мавжуд.

  • Read count0
  • Date of publication20-05-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages72-82
Ўзбек

Ушбу мақолада Сомонийлар ва Қорахонийлар даврида мотуридийлик таълимотининг пайдо бўлиши ва ривожланиши ёритилган. Шунингдек, унда Самарқанддаги икки ақидавий мактаб – Дорул-Жузжония ва Дорул Иёзия ҳақида ҳам сўз боради. Булардан ташқари, мақолада Аловуддин Усмандий Самарқандийнинг ҳаёти ва илмий мероси ҳамда унинг Мовароуннаҳр калом мактаби ривожидаги ўрни ҳақида баҳс юритилган. Олимнинг асарлари, асар қўлёзмаларининг ҳозирда турли фондларда сақланаётган нусхалари ҳақидаги маълумотлар келтирилган. Шу билан бирга бугунги Бахмал туманидаги “Усмат ота” қабристонига дафн этилган олим Аловуддин Усмандий экани ҳақида тарихий фактлар мавжуд.

№ Author name position Name of organisation
1 Otabek M.. Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази директор ўринбосари Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази
№ Name of reference
1 1. Kutlu S. Ebu Mensur al-Maturıdı mezhebinin arka plani. Анқара: 2003. 2. Абу Муин Маймун ибн Муҳаммад Насафий. Табсиратул адилла фи усулид дин. Claude Salame таҳқиқи. Шом: 1992. Ж. I. 3. Kutlu S. Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri. Ankara: 2018. 4. Абул Вафо Қураший. Жавоҳирул музийя фи табақотил ҳанафийя. (кейинги ўринларда – Қураший. Жавоҳирул музийя). – Қоҳира: Ҳижр, 1993. Ж. I. 5. Ибн Закариё Яҳё ибн Исҳоқ. Шарҳу жумали усулид дин ли Абу Салама Самарқандий. Сулаймония кутубхонаси, Шаҳид Али Пошо бўлими, №1648/II. 6. Аширбек Мўминов-Anke Von Kuegelgen, Мотуридий даврида Самарқанд илоҳиётчилари. Имом aл-Бухоpий сaбоқлapи. –Тошкент: 2003 №1. 7. Паздавий. Усулид дин. 8. Муҳаммад ибн Иброҳим ибн Ануш ибн Иброҳим ибн Муҳаммад Ҳосирий Бухорий. алҲовий фил фатово. Сулаймония кутубхонаси, Ҳакимўғли Али Пошо бўлими, № 402. 9. Насафий. Қанд. 10. Оқилов С. Абу-л-Муин ан-Насафий илмий мероси ва Мотуридийа таълимоти. – Тошкент: Тошкент ислом университети, 2008. 11. Van Ess Josef. Theologie und Gesellsсhaft im 2. Und 3. Jahrhundert Hidsсhra. Eine Gesсhiсhte des religiösen Denkens im frühen Islam. I-VI. Berlin, New York, 1991-1996. Т. V. 12. Hans Peter Linss. Probleme der islamisсhen Dogmatik. 1991. 13. Абу Райхон Беруний номидаги Шарқ қўлёзмалари маркази қўлёзмаси №3907. 14. Bernand, Marie. Le Muḫtaṣar fi bayān al-i‘tiqād // Annales Islamologiques, Tome ХVIII, Institut Français d’Arсhéologie orientale du Сaire, 1982. 15. Carl Brockelmann. GAL. (History of the Arabic Written Tradition Supplement). Vol. 1. – LeidenBoston, 1902. 16. Қураший. ал-Жавоҳир ал-музийа. – Байрут: Муассасату-р-рисола, 1993. Т.2. 17. Абу Саъд Абду-л-Карим ас-Самъоний. Насабнома. (Арабчадан Абдулғаффор Раззоқ таржимаси). Ж.1. – Бухоро: Бухоро, 1999. 18. Абдуллоҳ Абд ал-Ҳамид Саад. Ўрта Осиё олимлари қомуси. − Т.: Имом Бухорий Республика илмий-маърифий маркази, 2007. 19. Атаев М. Жиззах алломалари. – Тjirtyn Adib, 2014. 20. Узерварли Др. Муҳаммад Саид. Алоуддин Усмандий ва унинг Лубоб ал-калом асари. – Истанбул: ISAM yayinlari, 2005. 21. Муҳаммад ибн Абд ал-Ҳамид Усмандий. Тариқат ал-хилоф фи ал-фиқҳ байн ал-аиммат аласлаф. Др. Муҳаммад Закий Абдулбарр таҳқиқи ва тадқиқи. – Қоҳира: Дору-т-турос, 2-нашр, 2007. 22. Алоу-л-олам Муҳаммад ибн Абд ал-Ҳамид ал-Усмандий ас-Самарқандий ал-Ҳанафий. Базл ан-назари фи усул ал-фиқҳ. Шайх Аҳмад Фарид Мазидий таҳқиқи. – Байрут: Дор ал-кутуб алилмийя, 2015. 23. Шайх Муҳаммад ибн Абд ал-Ҳамид асСамарқандий. ал-Мийзон фи усул ал-фиқҳ. Др. The Maturidiyya. 2021. № 2 82 ISSN 2181-1881 E-ISSN 2181-189X Навзат Содиқ Сулаймон таҳқиқи. – Уммон: Дор Дажла, 2009. 24. Абу Лайс ас-Самарқандий. Мухталаф арривоя. Алоу-л-Олам ас-Самарқандий ривояти ва тартиби. Др. Абдурраҳмон ибн Муборак ал-Фараж таҳқиқи. – Байрут: Мактаба ар-рушд, 2005. 25. Алоуддин Муҳаммад ибн Абд ал-Ҳамид Абу ал-Фатҳ Ал-Усмандий ас-Самарқандий. Тариқат ал-хилоф байн ал-аслоф. Шайх Али Муҳаммад Муъавваз ва Шайх Одил Аҳмад Абдулмавжуд таҳқиқи. – Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмийя, 1992. 26. Шайх А. Мансур. Ҳидоят. 2013/1. 27. Деҳхудо. Луғатнома. «ح «ҳарфи томи. – Теҳрон: 1338/1970. 28. Кафавий. Китоб у-аъломи-л-ахёр. Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқ қўлёзмалари маркази. №91-ашёвий рақамли қўлёзма/ Лакнавий. АлФавоид ал-баҳийя. – Қозон: Матбаат ал-хизона, 1903. 29. Қориев О.А. Фарғона фиқҳ мактаби ва Бурҳониддин ал-Марғиноний. –Т.: Фан, 2009. 30. Насафий Абу Ҳафс Умар. Тилбат ат-талаба фи истилоҳот ал-фиқҳийя. Ж. 1. 31. Қураший. ал-Жавоҳир ал-музийя. – Байрут: Муассасату-р-рисола, 1993. 32. Ramazan Şeşen. Mukhtarat min al-Makhtutal al-Arabiyyat al-Nadira fi Maktabat Türkiye. Ж.2. – Istanbul: IRCICA, 1997.
Waiting