132

Мақолада IX асрда араб халифалигидаги илмий муҳит хусусан, бу даврда тарих илми ҳақида сўз боради. Аҳмад ал-Балазурий ҳам мазкур асрда яшаган ижодкорлардан бири бўлиб, тарих ва адабиёт соҳаларида илмий фаолият олиб борган. Мақолада Аҳмад ибн Яҳё ал-Балазурий ҳаёти ҳақида маълумот берган тарихчилар, уларнинг асарлари, ал-Балазурий нисбасининг келиб чиқиши, у ҳақида тарихчи ва тадқиқотчиларнинг хулосалари, ушбу нисба билан ўрта асрларда ижод қилган олимлар, Аҳмад ал-Балазурийнинг Бағдоддаги фаолияти, устозлари ва шогирдалари ҳақидаги маълумотлар, тарихчининг илм олиш учун Шомга бориши, у ердаги устозлари, сўнг Бағдодга қайтиши ва халифа саройида надимлик вазифасида ишлаши каби масалалар ёритилган. Шунингдек ал-Балазурийнинг илмий фаолияти, унинг “Футуҳ ал-булдон”, “Ансоб ал-ашроф”, “Аҳду Ардашер” каби асарлари тўғрисида маълумот берилган. Аҳмад ал-Балазурийнинг туғилиши, Шомга сафар қилиши, у ердан қайтиши каби воқеаларнинг вақти ўрганилган манбаларда аниқ кўрсатилмаганлиги сабабли қиёсий таҳлил қилиниб, тахминий сана қайд этилди. Алломанинг бугунги кунгача етиб келган ва замонавий нашрда чоп қилинган “Футуҳ ал-булдон” ва “Ансоб ал-ашроф” асарларига алоҳида урғу берилди. Уларнинг мавзуси таркибий қисмлари, Ғарб ва Шарқ тадқиқотчилари томонидан ўрганилиши, қўлёзмалари, нашрлари ва таржималари ҳақида сўз юритилди.

  • Read count0
  • Date of publication19-07-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages75-82
Ўзбек

Мақолада IX асрда араб халифалигидаги илмий муҳит хусусан, бу даврда тарих илми ҳақида сўз боради. Аҳмад ал-Балазурий ҳам мазкур асрда яшаган ижодкорлардан бири бўлиб, тарих ва адабиёт соҳаларида илмий фаолият олиб борган. Мақолада Аҳмад ибн Яҳё ал-Балазурий ҳаёти ҳақида маълумот берган тарихчилар, уларнинг асарлари, ал-Балазурий нисбасининг келиб чиқиши, у ҳақида тарихчи ва тадқиқотчиларнинг хулосалари, ушбу нисба билан ўрта асрларда ижод қилган олимлар, Аҳмад ал-Балазурийнинг Бағдоддаги фаолияти, устозлари ва шогирдалари ҳақидаги маълумотлар, тарихчининг илм олиш учун Шомга бориши, у ердаги устозлари, сўнг Бағдодга қайтиши ва халифа саройида надимлик вазифасида ишлаши каби масалалар ёритилган. Шунингдек ал-Балазурийнинг илмий фаолияти, унинг “Футуҳ ал-булдон”, “Ансоб ал-ашроф”, “Аҳду Ардашер” каби асарлари тўғрисида маълумот берилган. Аҳмад ал-Балазурийнинг туғилиши, Шомга сафар қилиши, у ердан қайтиши каби воқеаларнинг вақти ўрганилган манбаларда аниқ кўрсатилмаганлиги сабабли қиёсий таҳлил қилиниб, тахминий сана қайд этилди. Алломанинг бугунги кунгача етиб келган ва замонавий нашрда чоп қилинган “Футуҳ ал-булдон” ва “Ансоб ал-ашроф” асарларига алоҳида урғу берилди. Уларнинг мавзуси таркибий қисмлари, Ғарб ва Шарқ тадқиқотчилари томонидан ўрганилиши, қўлёзмалари, нашрлари ва таржималари ҳақида сўз юритилди.

№ Author name position Name of organisation
1 Sohibjon U.. Doctoral Student of IRCICA Department of Islamic History and Source Studies of the International Islamic Academy of Uzbekistan. Rector of the International Islamic Academy of Uzbekistan, Doctor of Political Sciences, Professor
№ Name of reference
1 1. Куббеля Л., Матвеева В. Арабские источники VII-X веков. Древние и средневековые источники по этнографии и истории народов Африки южнее Сахары, 1960. 2. Al-Baladhuri. The Origins Of The Islamic State // Translated by Francis Clark Murgotten. – New York: Columbia University Press, 1924. 3. Al-Beladsori. Liber expugnationisregionum / editor: M. J. De Goeje. – Leiden: Lugduni Batavorum, 1866. 4. Hitti, P. K. The Origins of the Islamic State: Translation with Annotations Geographic and Historic Notes of the Kitāb Futūḥ al-Buldān of al-Imâm abul-Abbâs Aḥmad ibn-Jâbir al-Balâdhuri. – New York: Columbia University Press, 1916. 5. Lynch, R. J. Arab Conquests and Early Islamic Historiography TheFutuh al-Buldan of al-Baladhuri. – London: Bloomsbury publishing, 2020. 6. O.Rescher. El-Beladori’s kitab futuh el-buldan. Leipzig: Otto Harrassowitz, 1917. 7. Puri, H. Rasayana: Ayurvedic herbs for longevity and rejuvenation. – London and New York: Taylor & Francis, 2003. 8. Абдуҳалимов, Б. «Байт ал-ҳикма» ва Ўрта Осиё олимларининг Бағдоддаги илмий фаолияти. – Тошкент: Тошкент ислом университети, 2004. 9. Ал-Адим, И. Буғя ат-талаб фи тарихи Ҳалаб. Байрут: Дар ал-фикр, 2008. 10. Ал-Асқалоний, И. Ҳ. Лисан ал-мийзан I жуз. – Байрут: Дар ал-башаир ал-исламийя, 2002. 11. Ал-Бағдодий, А.-Х. Тарихи мадинати Бағдод, – Байрут: Дар ал-ғариб ал-исламий, 2001. J. 4. 12. Ал-Балазурий. Муқаддима Ансоб ал-ашроф. – Байрут: Дар ал-фикр, 1996. 13. Ал-Балазурий А. Футуҳ ал-булдон. – Байрут: Муассаса ал-маориф, 1987. 14. Ал-Жаҳшиёрий М. и. Китаб ал-вузаро вал-куттаб. – Байрут: Дар ал-фикр ал-ҳадис, 1988. 15. Ал-Кутбий М. и. Фават ал-вафаёт, I жуз. – Байрут: Дару Содир, 1973. 16. Ал-Марзбоний М. и. Муъжам аш-Шуаро. – Искандария: Ал-ҳайъа ал-амма лиқусур ас-сақофа, 2006. 17. Ал-Масъудий А. и. Муруж аз-заҳаб. – Байрут: Ал-мактаба ал-асрийя, 2005. 18. Ал-Ҳамавий Ё. Муъжам ал-Удабо – Байрут: Дар ал-ғариб ал-исломий, 1993. J. 1. 19. Ан-Надим М. и. Aл-Фиҳрист. – Байрут: Дар алмаърифа, 1997. 20. Асокир А. и. Тариху мадинати Димашқ. – Байрут: Дар ал-фикр, 1995. J. 6. 21. Ас-Сафдий С. Китаб ал-вафий бил-вафаёт. – Байрут: Дар иҳё ат-турос ал-арабий, 2000. J. 8. 22. Гоибов Г. Завоевание Хорасана (Извлечения из сочинения «Футух ал-булдан»). – Душанбе: издательство “Дониш”, 1987. 23. Жузе П. К. Книга завоевания стран, из соч. Балазори. Пер. с арабского П.К. Жузе. – Баку: Обследования и изучения Азербайджана, 1927. 24. Заҳабий Ш. Сияр аълам ан-Нубала. – Қоҳира: Дар ал-ҳадис, 2006. Ж. 10. 25. Зоҳидов Қ. Ислом тарихи. Ўқув қўлланма. – Тошкент: Тошкент ислом университети нашриёти, 2013. 26. Ибн Касир И. Ал-бидая ван-ниҳая. – Байрут: Дар иҳё ат-турос ал-арабий, 1997. J. 11 27. Надирадзе Л. Текст приводится по изданию: Хрестоматия по истории Халифата. – Москва: МГУ, 1968. 28. Медников Н. Палестина от завоевания ее арабами до крестовых походов по арабским источникам. Православный палестинский сборник, 1897 29. Насруллаев Н. Манбашунослик. Дарслик. – Тошкент: Наврўз, 2020. 30. С. Волин. Извлечения из «Китаб футух ал-булдан» ал-Балазури. – Москва: ИАН СССР, 1939. 31. Самъоний. Ал-ансоб.– Байрут: Дар ал-жинон, 1988. Ж. 1. 32. Ҳожи Халифа. Кашф аз-Зунун. – Байрут: Дару иҳё ат-турос ал-арабий, 1981. Ж. 1.
Waiting