104

Ушбу мақола улуғ тарихчи, фақиҳ, муҳаддис Ибн Саъд Зуҳрий ва унинг қаламига мансуб машҳур “ат-Табақот ал-кубро” асарини тадқиқ этишга бағишланган. Унда олимнинг ҳаёт йўли, илмий сафарлари, фаолият соҳалари, ёзган асарлари, уламолар наздидаги эътибори ҳақида сўз юритилади. Шунингдек, “ат-Табақот ал-кубро” асарининг мазмуни, тузилиши, ривоятлари, замонавий нашрлари ва энг муҳими, унинг ислом тарихини ўрганишдаги аҳамияти ёритилган. “ат-Табақот ал-кубро” асари ўз йўналишида ёзилган ва бизгача етиб келган асарларнинг энг қадимийси ҳисобланади. Ибн Саъд бу китобининг дастлабки икки жилдида Пайғамбар алайҳиссаломнинг сийратларини ёритганидан сўнг саҳобалар, сўнгра тобеинлар, кейин эса ўз давригача яшаб ўтган олимлар биографиясини ёзди. Минглаб шахслар таржимаи ҳолини баён қилган ушбу китоб ислом оламида кенг тарқалиб, ислом тарихи бўйича энг муҳим ва кўп мурожаат қилинадиган манбага айланди. Бугунги кунда замонавий нашрлари амалга оширилган мазкур асар бўйича бир қатор замонавий тадқиқотлар олиб борилмоқда. Зеро, “Табақот” ислом тарихининг дастлабки уч асрини объектив ёритиб, мазкур давр шахслари, муҳим тарихий воқеалари, жамият ҳаёти ва илмий муҳитини ўзига хос услубда баён қилади. Ибн Саъд ва “ат-Табақот ал-кубро” асарининг ҳали ўрганилиши, тадқиқ этилиши керак бўлган кўплаб жиҳатлари мавжуд. Мазкур мақола юртимизда ушуб мавзу бўйича ташланган илк қадамлардан бири бўлади

  • Read count0
  • Date of publication19-07-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages83-89
Ўзбек

Ушбу мақола улуғ тарихчи, фақиҳ, муҳаддис Ибн Саъд Зуҳрий ва унинг қаламига мансуб машҳур “ат-Табақот ал-кубро” асарини тадқиқ этишга бағишланган. Унда олимнинг ҳаёт йўли, илмий сафарлари, фаолият соҳалари, ёзган асарлари, уламолар наздидаги эътибори ҳақида сўз юритилади. Шунингдек, “ат-Табақот ал-кубро” асарининг мазмуни, тузилиши, ривоятлари, замонавий нашрлари ва энг муҳими, унинг ислом тарихини ўрганишдаги аҳамияти ёритилган. “ат-Табақот ал-кубро” асари ўз йўналишида ёзилган ва бизгача етиб келган асарларнинг энг қадимийси ҳисобланади. Ибн Саъд бу китобининг дастлабки икки жилдида Пайғамбар алайҳиссаломнинг сийратларини ёритганидан сўнг саҳобалар, сўнгра тобеинлар, кейин эса ўз давригача яшаб ўтган олимлар биографиясини ёзди. Минглаб шахслар таржимаи ҳолини баён қилган ушбу китоб ислом оламида кенг тарқалиб, ислом тарихи бўйича энг муҳим ва кўп мурожаат қилинадиган манбага айланди. Бугунги кунда замонавий нашрлари амалга оширилган мазкур асар бўйича бир қатор замонавий тадқиқотлар олиб борилмоқда. Зеро, “Табақот” ислом тарихининг дастлабки уч асрини объектив ёритиб, мазкур давр шахслари, муҳим тарихий воқеалари, жамият ҳаёти ва илмий муҳитини ўзига хос услубда баён қилади. Ибн Саъд ва “ат-Табақот ал-кубро” асарининг ҳали ўрганилиши, тадқиқ этилиши керак бўлган кўплаб жиҳатлари мавжуд. Мазкур мақола юртимизда ушуб мавзу бўйича ташланган илк қадамлардан бири бўлади

№ Author name position Name of organisation
1 Oybek S.. Leading Researcher of the Department of Translations of the Imam Maturidi International Scientific Research Center Imam Maturidi International Scientific Research Center
№ Name of reference
1 1. Ibn Sa’d. Biographien Ibn Saad. – Leiden: Buchhandlung. 1909 2. S. Moninul Haq. Ibn Sa’d’s Kitab Al-Tabaqat Al-Kabir (Book of the Major Classes, II). – Karachi: Pakistan Historical Society, 1972. 3. İbn Sa’d. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr. – İstanbul: Siyer yayınları, 2020. 4. Ҳола Нашиф. Адёнул араб ва муътақидотуҳа фи Табақот Ибн Саъд. Магистрлик иши. – Ливан: Жамиъатул Амарикия, 1972. 5. Муҳаммад Жабр Абу Саъда. Даврус-саҳобият фил мужтамиъ ал-исломий мин хилалил-китаб атТабақот ал-кубро ли Ибни Саъд. – Макка: Жамиъату Уммул Қуро. 1993. 6. Ибн Касир. ал-Бидоя ван-ниҳоя. – Байрут: Мактабатул Маъориф, 1990. 7. Ибн Надим. ал-Феҳрист. – Байрут: Муассаса ал-Фурқон лит турос ал-ислами, 2009. 8. Муҳаммад ибн Солиҳ ибн Жавод Сомирий. Ибн Саъд манҳажуҳу ва маваридуҳу фи китабиҳи ат-Табақот ал-кубро. – Дубай: Дорул имод ад-дин, 2010. 9. Ибн Саъд. Табақот (Эҳсон Аббос нашри). – Байрут: Дорул кутуб ал-арабий, 1968. 10. Суҳо Солиҳ. Ибн Саъд муаррихан диросатан фил ҳаят ад-динийя вал ижтимаъийя фи фиқбат ат-табиъин мин хилали китабиҳи ат-Табақот алкубро. – Байрут: Дору Содир, 2008 11. Ибн Халликон. Вафаётул-аьён. – Байрут: Дору Содир, 1977. Ж. 3. 12. Ибн Ҳажар. Таҳзиб aт-таҳзиб. – Қоҳира: Дорул китаб ал-исламий, 1994. Ж. 9. 13. Ибнус Салоҳ. Улулмул-ҳадис (Нуриддин Итр таҳқиқи). – Дамашқ (нашриёти кўрсатилмаган), 1984. 14. Заҳабий. Сияр аълом ан-нубало. – Байрут: Муассаса ар-Рисала, 1982. Ж. 10. 15. Заҳабий. Тарихул ислам. – Байрут: Дорул кутуб аларабий, 1990. 16. Заҳабий. Тазкиратул ҳуффоз. – Байрут: Доират алмаориф, 1954. Ж. 1. 17. Шаъбон Ўз. Илк сийрат манбалари ва муаллифлари. – Истанбул: ISAR нашриёти, 2006. 18. Исмоил Пошо Бағдодий. Ҳадийятул орифин. – Истанбул (нашриёти кўрсатилмаган), 1955. Ж. 2. 19. Mahmut Kelpetin. İbn Sa‘d’ın Hayatı, Eserleri, Hocaları ve Öğrencileri. Bir Âlim, Bir Eser. İbn Sa’d ve Tabakat. Sempozyum Bildirileri. – İstanbul: Siyer yayınları, 2014. 20. Mehmet Özdemir. İbn Sa‘d’ın Yaşadığı Dönem ve Çevre. Bir Âlim, Bir Eser. İbn Sa’d ve Tabakat. Sempozyum Bildirileri. – İstanbul: Siyer yayınları, 2014. 21. Мустафа Файда. Туркия Диёнат вақфи энциклопедияси, “Ибн Саъд”. – Истанбул: Диёнат вақфи нашриёти, 1999. Ж. 20. 22. Муҳаммад Амин Йилдирим. Бир олим, бир асар. – Истанбул: Сийрат нашриёти, 2014. 23. Фуад Сезгин. Тарих ат-турос ал-арабий. – Ар-Риёд (нашриёти кўрсатилмаган), 1991. Ж. 2. 24. Хатиб Бағдодий. Тариху Бағдод. – Байрут: Дорул араб ал-исламий, 2001. Ж. 5.
Waiting