Mazkur maqolada o‘zbek tilshunosligi muammolariga, xususan, til sathlari va ularning birliklari tizimiga xos ekvonim va ekvonimik, giperonim va giperonimik, giponim va giponimik munosabatlar, ularning o‘zbek tilshunosligi terminologiyasi tizimiga xos amaliga alohida etibor qaratilgan. Ekvonim va ekvonimiya atamalari – tilshunoslik terminlari tizimida nisbatan yangi lug‘aviy birlik. Shu bois bu atama tilshunoslikka oid amaldagi ilmiy va leksikografik manbalarda qayd etilmagan. Ekvonim va ekvonimiya atamalari bildirgan lisoniy tushuncha, garchand polisemiya, omonimiya, sinonimiya, antonimiya, giponimiya atamalari nomlagan lisoniy tushunchalar bilan “yondosh” bo‘lsa-da, u hozircha tilshunoslikda, ayniqsa, o‘zbek tilshunosligida, rasman keng ommalashmagan. Tilshunoslik terminlari maqolaning illyustrativ materiali sifatida xizmat qiladi. Tadqiqotning maqsadi o‘zbek tili tilshunosligi lug‘atlarida ekvonimik munosabatlarni tahlil qilish asosida terminlar tizimida ekvonimik munosabatlarning o‘ziga xos xususiyatlarini tadqiq etishdan iborat. Tadqiqotning maqsadini amalga oshirishda quyidagi vazifalar belgilangan: so‘z va termin o‘rtasidagi munosabatlarni yoritishda adabiyotlarni tahlil qilish, mavjud nazariyalarga tanqidiy munosabat bildirish; so‘z va termin o‘rtasidagi munosabatlarni yoritish; o‘zbek tili tilshunoslik terminologiyasida ekvonimik munosabatlarni yoritish.
Mazkur maqolada o‘zbek tilshunosligi muammolariga, xususan, til sathlari va ularning birliklari tizimiga xos ekvonim va ekvonimik, giperonim va giperonimik, giponim va giponimik munosabatlar, ularning o‘zbek tilshunosligi terminologiyasi tizimiga xos amaliga alohida etibor qaratilgan. Ekvonim va ekvonimiya atamalari – tilshunoslik terminlari tizimida nisbatan yangi lug‘aviy birlik. Shu bois bu atama tilshunoslikka oid amaldagi ilmiy va leksikografik manbalarda qayd etilmagan. Ekvonim va ekvonimiya atamalari bildirgan lisoniy tushuncha, garchand polisemiya, omonimiya, sinonimiya, antonimiya, giponimiya atamalari nomlagan lisoniy tushunchalar bilan “yondosh” bo‘lsa-da, u hozircha tilshunoslikda, ayniqsa, o‘zbek tilshunosligida, rasman keng ommalashmagan. Tilshunoslik terminlari maqolaning illyustrativ materiali sifatida xizmat qiladi. Tadqiqotning maqsadi o‘zbek tili tilshunosligi lug‘atlarida ekvonimik munosabatlarni tahlil qilish asosida terminlar tizimida ekvonimik munosabatlarning o‘ziga xos xususiyatlarini tadqiq etishdan iborat. Tadqiqotning maqsadini amalga oshirishda quyidagi vazifalar belgilangan: so‘z va termin o‘rtasidagi munosabatlarni yoritishda adabiyotlarni tahlil qilish, mavjud nazariyalarga tanqidiy munosabat bildirish; so‘z va termin o‘rtasidagi munosabatlarni yoritish; o‘zbek tili tilshunoslik terminologiyasida ekvonimik munosabatlarni yoritish.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Ermatov I.R. | dotsent | Guliston davlat universiteti, |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | Абдуалиева З.У. Гипонимо-эквонимические отношения в системе зоонимов русского и узбекского языков. – Хужанд, 2014. – 156 с. |
| 2 | Berdialiyev A., Ermatov I. Hozirgi o‘zbek adabiy tili (Leksikologiya, frazeologiya, leksikografiya). Universitet va pedagogika oliy o‘quv yurtlarining o‘zbek tili va adabiyoti bakalavri fakultetlari talabalari uchun darslik. – Toshkent, Turon-Iqbol, – 2021. 204-b. |
| 3 | Бегматов Э. Ҳозирги ўзбек адабий тилининг лексик қатламлари. – Тошкент, 1985. – 122 б. |
| 4 | Mahkamov N., Ermatov I. Tilshunoslik terminlarining izohli lug‘ati. – T.: Fan, 2013. – 144 b. |
| 5 | Неъматов Ҳ., Бегматов Э., Расулов Р. ва б. Лексик микросистема ва унинг тадқиқ методикаси. (Систем лексикология тезислари) ЎТА, 1989, №6. |
| 6 | Нурмонов А. Лисоний белги хусусиятлари ҳақида. – Андижон. 1992. – 126 б. |
| 7 | Неъматов Ҳ., Расулов Р. Ўзбек тили систем лексикологияси асослари. – Т., “Ўқитувчи” нашриёти, 1995. – 128 б. |
| 8 | Никитин М.В. Основы лингвистической теории значения. – Москва: Высшая школа, 1988. – 215 с. |
| 9 | Орифжонова Ш. Ўзбек тилида луғавий градуонимия. Номз. дисс. автореф. – Тошкент, 1996. –21 б. |
| 10 | Расулов Р. Ўзбек тилидаги ҳолат феъллари ва уларнинг облигатор валентликлари. – Тошкент, 1989. – 121 б. |
| 11 | Сафарова Р. Гипонимия в узбекском языке. АКД. – Тошкент, 1990. – 25 с. |
| 12 | Худойберганова Д. Лингвокультурология терминларининг қисқача изоҳли луғати. – Тошкент, 2015. – 44 б. |
| 13 | Чейф У.Л. Значение и структуры языка. – Москва, 1975. – 325 с |
| 14 | Қиличев Б. Ўзбек тилида партонимия. Филол. фан. номз. дисс.... автореф. – Тошкент, 1997. – 21 б. |
| 15 | Ҳожиев А. Тилшунослик терминларнинг изоҳли луғати. –Т.: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2002. 168 б. |