XIX аср охири, ХХ аср бошларида Россия мустамлакаси ҳисобланган Польша, Қрим каби Туркистон ижтимоий ҳаётида ҳам янгиланиш, ривожланиш ва тараққиётга эришиш мақсадида юзага келган ҳаракат Туркистон тарихида жадидчилик ҳаракати сифатида ном олади. Мақолада ушбу ҳаракатнинг машҳур намояндаларидан бири, нафақат Фарғона водийсида, балки Туркистонда ҳам кўзга кўринган миллий зиёлилардан бири бўлган, жадид мутафаккири Обиджон Маҳмудовнинг ҳаёт йўли ва XIX аср охири, ХХ аср бошларида Туркистон ижтимоий ҳаётида юзага келган муаммоларга нисбатан янгича қарашлари, олиб борган фаолияти, нашриёти ҳамда, унинг томонидан нашр этилган “Садойи Фарғона” газетасига оид маълумотлар тадқиқ этилади.
XIX аср охири, ХХ аср бошларида Россия мустамлакаси ҳисобланган Польша, Қрим каби Туркистон ижтимоий ҳаётида ҳам янгиланиш, ривожланиш ва тараққиётга эришиш мақсадида юзага келган ҳаракат Туркистон тарихида жадидчилик ҳаракати сифатида ном олади. Мақолада ушбу ҳаракатнинг машҳур намояндаларидан бири, нафақат Фарғона водийсида, балки Туркистонда ҳам кўзга кўринган миллий зиёлилардан бири бўлган, жадид мутафаккири Обиджон Маҳмудовнинг ҳаёт йўли ва XIX аср охири, ХХ аср бошларида Туркистон ижтимоий ҳаётида юзага келган муаммоларга нисбатан янгича қарашлари, олиб борган фаолияти, нашриёти ҳамда, унинг томонидан нашр этилган “Садойи Фарғона” газетасига оид маълумотлар тадқиқ этилади.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Voxidova K.A. | Тарих фанлари номзоди, доцент. | Наманган Давлат университети докторанти (DSc) |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | Abdirashidov Z. (2011) Annotirovannaya bibliografiya turkestanskix materialov v Gazete “Tarjumān” (1883- 1917). – Tokio, “Universitet Tokio”, – S. 157-163. (In Russ.). Абдирашидов З. Исмаил Гаспринский и Туркестан в начале ХХ века: связи – отношения – влияние. Ташкент. Академнашр. 2011. С.6 Абиджан Махмудов - самоотверженный деятель прогресса Родины. // 2 ноября 2017 года в Филиале Российского государственного университета нефти и газа (НИУ) имени И.М. Губкина в городе Ташкенте была организована встреча с Сахиб Махмудовым. Агзамходжаев С. История Туркестанской автономии. Т.: Тошкент. 2006. Б.30 Алимова Д.А. Жадидчилик феномени. Т.: 2022. Б. 272. Alimova D. Baqirova I. (2013) The history of public and cultural reformation in the Caucasus and Central Asia (19th - early 20th century). –Samarkand, –B. 143-148 Алиназарова Д. Обиджон Махмудов–основатель первой национальной газеты в Фергане.// Жамият ва инновациялар–Общество иинновации–Society and innovations Special Issue -1, No 01 (2020) / ISSN 2181-1415. Б.541-547 Allworth. E. (1994) 130 years of Russian dominance. A historical overview. –London.: “Duke university press”, –B 58. B. 165 Аҳмад С. “Садойи Фарғона” газетаси ва унинг муҳаррири.//туз. Н.Зоитова. “Садойи Фарғона” газетасига тузилган библиографик кўрсаткич. Т.: 2017. Б.16. Baldauf I. “Jadidism in Central Asia within Reformism and Modernism in the Muslim World”. 2001. P.79 Бошқа халқларнинг рус тилини ўрганишлари шарт эканлиги тўғрисида // Туркистон вилоятининг газити,1908. 28-апрел. Vek-Noviy.Ru Программные Цели и Задачи Джадидов. Представители Джадидского Движения и их Деятельность. Зиё Саид. Танлаган асарлар.Т.: 1974. Б.57 Каримов Н. Миллий матбуотимизнинг икки машҳур сиймоси. // Миллий матбуотимизнинг икки дурдонаси. “Садои Туркистон” ва “Садои Фарғона” газеталарининг ўзбек халқини эрк ва ҳуррият, миллий бирлик ва тараққиёт ғоялари руҳида тарбиялашдаги ўрни ва аҳамияти” мавзуидаги Республика илмий-амалий анжумани материаллари 2015 йил 27 май. –Тошкент. –Б. 6-23. Komilov N. "Obidjon Mahmudov activity is in the spotlight of local and foreign scholars," The Light of Islam: Vol. 2020: Iss. 3, Article 6. https://uzjournals.edu.uz/iiau/vol2020/iss3/6. P.4-5-7. Kocaog`lu T.: “Turkistanda yenilik hareketleri ve ihtilaller: 1990-1924”. 1992. B.67 230 б. Khalid A. (1992) Muslim printers in Tsarist Central Asia: A research note// Central Asian survey, №11. –B. 113-118. Маҳмудов О. Эълон. “Садойи Фарғона” газетасининг 1914 йил 25 октябр. 76 сонидан бошлаб-1915 йил 26 апрел 123 сонига қадар барча саҳифаларда бериб борилган. Маҳмудов О. “Мақсад ва маслак”.//Садойи Фарғона газетаси. 1914 йил. 3 апрел. Маҳмудов О ва бошқ. “Муддаойимизга мувофиқ”.//Садойи Фарғона газетаси. 1914 йил. 3 апрел. Маҳмудов О. “Ғазита надур ва учун лозим”.//Садойи Фарғона газетаси. 1914 йил. 10 апрел. Маҳмудов О. Усули жадидни ихтиро қилиб туриб, яна бошқалардан шикоят қилғучиларга таажжуб.//“Садойи Фарғона” газетаси. 1914 йил. 25 –июл. Маҳмудов О. Ҳўқандда иттифоқлик.//“Садойи Фарғона” газетаси. 1915 йил. 18 – март. Миллий матбуотимизнинг икки дурдонаси // “Садои Туркистон” ва “Садои Фарғона” газеталарининг ўзбек халқини эрк ва ҳуррият, миллий бирлик ва тараққиёт гоялари руҳида тарбиялашдаги ўрни ва аҳамияти” мавзуидаги Республика илмий-амалий анжумани материаллари 2015 йил 27 май. Ташкент. –Б.17, Б.19, Б.23. Туркестанский голос. 1916 йил. 12 ноябр. Shoqay M. (2017) Shig’armalarinin toliq jinag’i. V tom. Almati. Dayk-Press. – B.321. Шадманова С.Б. Свадебные церемонии в Туркестане настраницах переодической печати // PAX ISLAMICA 2(3) /2009. Б. 30. Шаҳобиддин Яссавий Исмоил Шайх ўғли. Туркистоннинг аччиқ ҳақиқатлари. Иккинчи нашр. Истамбул.: 1984. Б.144 (араб алифбосида). Ўз.Р. МДА. Ф-И-1, 31-рўйхат, 1144-иш, В.35. 35 варақнинг орқа томони. Ўз.Р. МДА. Ф-И-19, 1-рўйхат, 26684-иш, В.15 Ўз.Р. МДА. Ф-И-19, 1-рўйхат, 29440-иш, В. 30 Ўз.Р. МДА. Ф -И -1, 31-рўйхат, 1144 иш, В.36. Қозақов Т.: Фарғона водийсида жадидчилик ҳаракатининг шаклланиши ва ривожланиш босқичлари.//Жадид маърифатпарварлик ҳаракатининг ғоявий асослари. Т.: 2016. Б.50. Қозақов Т.Қ. “ХХ аср бошларида Фарғона водийсидаги ижтимоий–сиёсий аҳвол ва жадидчилик ҳаракати” номли тарих фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун ёзилган дисс. Т.: 2001. Б.68, Б.71 |