322

Ушбу мақолада ўзбек тилида синонимлар корпусини тузиш тамойиллари, меъёрлари ва босқичлари ҳақида сўз юритилади. Корпус тилшунослигининг Ўзбекистонда ўрганилиш тарихи, миллий корпус яратишга оид тадқиқотлар тўғрисидаги маълумотлар келтирилган. Шунингдек, глобаллашув шароитида ўзбек тилининг синонимлар корпусини яратиш масаласи тилимизнинг равнақи учун нечоғлик муҳим экандиги, тилшуносликда электрон дастурлар ёрдамида она тилини ўрганишнинг аҳамияти алоҳида қайд этилган. Шундан келиб чиққан ҳолда замонавий ўзбек тилининг синонимлар корпусини яратиш бўйича дастлабки ҳаракатлардан бири сифатида ишнинг тадқиқот талаблиги асосланган.

Мақолада лексик бирликлар синонимларининг корпусларда берилиши "юз" сўзи мисолида таҳлил қилинган ва унинг интерфейси намуна сифатида келтирилган. Унда "юз" сўзининг қайси сўз туркумига мансублиги, омоними, антоними, таркиби, ясалиши, услуби, тузилилиши, даражаланиш қатори, маъноси, этимологияси, ишлатилиши, рус ва инглиз тилларидаги муқобиллари келтирилган. Бу ўз навбатида ўзбек тилини чет тили сифатида ўрганувчилар ва тилни масофадан ўргатиш учун электрон дарсликлар, узбек тилининг электрон лугтларини яратиш, машина ва автоматик таржима масалалрини янада ривожлантиришга ёрдам беради.

Ушбу тадқиқот ишида синонимлар корпусини яратиш мақсадида ўзбек тилида мавжуд саккизта лингвистик луғатлардан иборат лексикографик манбаяардан фойдаланилди.

Синонимлар базасини яратиш борасидаги мазкур иш ўзбек тилининг миллий корпусини яратиш тўғрисида тадқиқотларнинг бошланишидир. Бошқа тил ҳодисалари ва бирликларининг базасини яратиш ўзбек тилининг корпусини яратиш борасидаги тадқиқотларнинг давомидир.

  • Read count 310
  • Date of publication 31-03-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages29-33
Ўзбек

Ушбу мақолада ўзбек тилида синонимлар корпусини тузиш тамойиллари, меъёрлари ва босқичлари ҳақида сўз юритилади. Корпус тилшунослигининг Ўзбекистонда ўрганилиш тарихи, миллий корпус яратишга оид тадқиқотлар тўғрисидаги маълумотлар келтирилган. Шунингдек, глобаллашув шароитида ўзбек тилининг синонимлар корпусини яратиш масаласи тилимизнинг равнақи учун нечоғлик муҳим экандиги, тилшуносликда электрон дастурлар ёрдамида она тилини ўрганишнинг аҳамияти алоҳида қайд этилган. Шундан келиб чиққан ҳолда замонавий ўзбек тилининг синонимлар корпусини яратиш бўйича дастлабки ҳаракатлардан бири сифатида ишнинг тадқиқот талаблиги асосланган.

Мақолада лексик бирликлар синонимларининг корпусларда берилиши "юз" сўзи мисолида таҳлил қилинган ва унинг интерфейси намуна сифатида келтирилган. Унда "юз" сўзининг қайси сўз туркумига мансублиги, омоними, антоними, таркиби, ясалиши, услуби, тузилилиши, даражаланиш қатори, маъноси, этимологияси, ишлатилиши, рус ва инглиз тилларидаги муқобиллари келтирилган. Бу ўз навбатида ўзбек тилини чет тили сифатида ўрганувчилар ва тилни масофадан ўргатиш учун электрон дарсликлар, узбек тилининг электрон лугтларини яратиш, машина ва автоматик таржима масалалрини янада ривожлантиришга ёрдам беради.

Ушбу тадқиқот ишида синонимлар корпусини яратиш мақсадида ўзбек тилида мавжуд саккизта лингвистик луғатлардан иборат лексикографик манбаяардан фойдаланилди.

Синонимлар базасини яратиш борасидаги мазкур иш ўзбек тилининг миллий корпусини яратиш тўғрисида тадқиқотларнинг бошланишидир. Бошқа тил ҳодисалари ва бирликларининг базасини яратиш ўзбек тилининг корпусини яратиш борасидаги тадқиқотларнинг давомидир.

Русский

В данной статье рассматриваются принципы, нормы и этапы создания корпуса синонимов на узбекском языке. Дана информация об истории изучения корпусной лингвистики в Узбекистане, исследованиях о создании национального корпуса. В ней также подчеркивается важность вопроса о создании корпуса синонимов узбекского языка в контексте глобализации, а также важности корпусной лингвистики для изучения узбекского языка как иностранного языка дистанционно и посредством электронных программ. Исходя из вышесказанного проблема о создания синонимического корпуса современного узбекского языка считается очень актуальной.

В статье анализируется синонимия лексических единиц на примере слова "лицо", и ее интерфейс представлен в качестве примера. Слово "лицо", его антоним, его состав, состав, стиль, структура, выравнивание, значение, этимология, использование и его значение в русском и английском языках. Это, в свою очередь, способствует развитию электронных учебников, электронных словарей для узбекского языка и дальнейшему развитию машинного и автоматического перевода, изучению узбекского языка как иностранного.

Лексикографические источники восьми лингвистических источников на узбекском языке использовались в исследовании для создания корпус синонимов.

настоящая научная работа станет важным материалом данных для создания национального корпуса узбекского языка. Создание базы данных других языковых явлений и единиц является следующими задачами в изучении проблемы корпусной лингвистики узбекского языка.

English

The given article deals with princi ples, norms, and stages of building the corpus of synonyms in the Uzbek language. The article also reviews the history of the study of corpus linguistics in Uzbekistan, and offers a literature review of studies on the national corpus. It also emphasizes the importance of a corpus of synonyms for the Uzbek language in the context of globalization, as well as the importance of learning the Uzbek language through electronic programs.

The article analyzes synonyms of lexical units found in corpuses, using the word "face (yuz)" and its interface as an example. The article reviews the parts of speech which characterize the word "face," its homonyms, its antonyms, its composition, formation, register, structure, stylistic variety, meaning, etymology, usage in sentences, Russian and English equivalents. The research contributes to the development of distance learning of Uzbek language as a foreign language, the development of electronic textbooks, electronic dictionaries, and the further development of machine and automatic translation.

Eight linguistic dictionaries and lexicographical sources of Uzbek were used in this study to create the synonym corpus.

The creation of a synonyms database is the beginning of the creation of a national corpus of the Uzbek language. We intend to create further such databases of other language phenomena and units to continue the study of Uzbek-language corpus linguistics.

Author name position Name of organisation
1 Eshmuminov A.A. Uzbek linguistics department
Name of reference
1 1. Mengliev B. "Globallashuv: tillar taraqqiyoti va tanazzuli". "Ma`rifat" gazetasi, 2017 yil, 19 oktabr, 76-son.
2 2. Raxmonov G'. "O'zbek tilida lug'aviy sinonimiya va graduonimiyaning o'zaro munosabati PhD dissertatsiyasi". Farg'ona-2018, 22-b.
3 3. Rahmatullaev SH. O'zbek tilining etimologik lug'ati. 1-jild T: "Universitet" 2000
4 4. O'zbek tilining izohli lug'ati. Besh jild. -T.: O'zbekiston Milliy entsiklopediyasi, 2006, 2008.
Waiting