40

Nafs insonning moddiy o'zligi, “men”ligidir. “Nafs” sо‘zining lug‘aviy ma’nosi biror bir narsaning mavjudligi, haqiqati, zoti va о‘zligi demakdir. Oddiy xalq orasida nafs sо‘zi turli ma’nolarda qо‘llanilgan bо‘lib, goho ular bir-biriga zid mazmunni aks ettirgan. Masalan, bir toifa olimlar nafsni “ruh” deb, boshqa toifa “jon” deb  tushuntirishgan bo`lsa, yana boshqa bir guruh “muruvvat”, “samimiylik” deb, yana bir jamoa esa “vujud”, “qon” ma’nosida ham talqin etishgan.

Sо‘fiylarning  nuqtai nazariga kо‘ra nafs barcha yomonliklarning ibtidosi, gunohlarning manbaidir.Tasavvuf ahlidan bir jamoaning xulosasi buyicha, nafs gunohlarning doyasi, ikkinchi toifa qarashlariga kо‘ra-kibr, hasad, g‘azab, adovat kabi yomon xulqlarning sababkoridir. Gunohlardan tavba bilan poklanilsa, yomon xulqlar nafsni qiynash, ya’ni riyozat bilan yо‘q qilinadi. Nafsga qarshi kurashish barcha ibodatlarning kamolidir. Shu ma’noda “Nafsini tanigan kishi Robbini tanigay” mazmunidagi hadis sо‘fiylarning  nafsga oid qarashlarniga asos sifatida xizmat qilgan.

Ushbu maqolada Tasavvuf ta`limoti va irfon falsafasidagi  “Nafs” tushunchasi falsafiy-irfoniy jihatdan muxtasar tarzda tahlil va talqin etiladi.

  • Read count 40
  • Date of publication 30-05-2024
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages54-64
Ўзбек

Nafs insonning moddiy o'zligi, “men”ligidir. “Nafs” sо‘zining lug‘aviy ma’nosi biror bir narsaning mavjudligi, haqiqati, zoti va о‘zligi demakdir. Oddiy xalq orasida nafs sо‘zi turli ma’nolarda qо‘llanilgan bо‘lib, goho ular bir-biriga zid mazmunni aks ettirgan. Masalan, bir toifa olimlar nafsni “ruh” deb, boshqa toifa “jon” deb  tushuntirishgan bo`lsa, yana boshqa bir guruh “muruvvat”, “samimiylik” deb, yana bir jamoa esa “vujud”, “qon” ma’nosida ham talqin etishgan.

Sо‘fiylarning  nuqtai nazariga kо‘ra nafs barcha yomonliklarning ibtidosi, gunohlarning manbaidir.Tasavvuf ahlidan bir jamoaning xulosasi buyicha, nafs gunohlarning doyasi, ikkinchi toifa qarashlariga kо‘ra-kibr, hasad, g‘azab, adovat kabi yomon xulqlarning sababkoridir. Gunohlardan tavba bilan poklanilsa, yomon xulqlar nafsni qiynash, ya’ni riyozat bilan yо‘q qilinadi. Nafsga qarshi kurashish barcha ibodatlarning kamolidir. Shu ma’noda “Nafsini tanigan kishi Robbini tanigay” mazmunidagi hadis sо‘fiylarning  nafsga oid qarashlarniga asos sifatida xizmat qilgan.

Ushbu maqolada Tasavvuf ta`limoti va irfon falsafasidagi  “Nafs” tushunchasi falsafiy-irfoniy jihatdan muxtasar tarzda tahlil va talqin etiladi.

English

Nafs is the material “I” (ego) of a person. The literal meaning of the word nafs is the existence, reality, nature and identity of something. The word "nafs" is used in different meanings, sometimes reflecting conflicting meanings.

For example, one group of Sufi scholars explain “nafs” as “spirit”, another group as “soul”, a third group as “kindness”, “sincerity”, and a fourth group as “body”, “blood”.

         According to Sufis, nafs is the source of all evil, the source of sins. According to the conclusion of one group of Sufis, nafs is the primary source of all sins, and according to the views of the second category, it is the cause of such vices as arrogance, envy, anger, and enmity.

If sins are cleansed by repentance, bad habits are destroyed by self-torture, that is, torture. For Sufis, the fight against nafs is considered the perfection of all prayers. In this sense, the hadith “He who knows his nafs (soul) knows his Lord” served as the basis of the Sufi theory about nafs.

This article briefly analyzes and philosophically and mystically interprets the concept of “Nafs” in Sufism and the philosophy of Irfan.

Русский

Нафс – материальное «Я» (эго) человека. Буквальное значение слова «нафс» - существование, реальность, природа и идентичность чего-либо. Cлово «нафс» употребляется в разных значениях, иногда они отражают противоречивые значения. Например, одна группа суфийских ученых объясняют «нафс» как «дух», другая группа как «душа», третья группа как «доброта», «искренность», а четвёртая группа как «тело», «кровь».

По мнению суфиев, нафс – источник всех зол, источник грехов. По заключению одной группы суфиев, нафс – первоисточник всех грехов, а по воззрениям второй категории – причина таких пороков, как высокомерие, зависть, гнев, вражда.

Если грехи очищаются покаянием, вредные привычки уничтожаются самоистязанием, то есть  мучением. Борьба с нафсом считается для суфиев совершенство всех молитв. В этом смысле хадис «Кто знает свою нафса (душу), тот и знает своего Господа» послужил как основа суфийской теории о нафсе.

В данной статье в кратком образе анализируется и трактуется философско-мистически понятие «Нафс» в суфизме и философии Ирфана.

Name of reference
1 1. Имом Абдураҳмон Суламий. Тасаввуф ва унинг ҳақиқати ҳақида. Муқаддима. / Таржимон ва изоҳлар муаллифи: Абдулҳамид Муҳаммад Турсун. – Тошкент: “NIHOL-NASHR” нашриёти, 2020.
2 2. Маҳмуд Асъад Жўшон. Тасаввуф ва гўзаллик. – Тошкент: “Адолат”, 2004.
3 3. نشابوری، فریدالدین عطار. تذکرة الأولياء. باكوشش محمد استعلامى. - تهران، ١٣٧٧. - ص. ٣٠٠
4 4. Кныш А.Д. Мусульманский мистицизм. – М.: С.П.: «Диля», 2004.
5 5. Муҳйиддин ибн ал-Арабий. Футуҳот ул-Маккия. Ж.1. – 1392
6 6. Холмўминов, Жаъфар. Қиёсий тасаввуфшунослик (Монография). – Тошкент: Тошкент давлат шарқшунослик университети, “Yosh avlod matbaa”, 2021.
7 7. Qur`oni karim, Oli imron, 190.
Waiting