22

Maqola qamrovida zamonaviy adabiyotshunoslikning terminlar tizimini yangidan yangi tushunchalar bilan to‘ldirilishi, terminologiya doirasidagi tushunchalarni ma’no qamrovi chegaralarining transformatsiya va adabiy ilmga oid har bir terminning semantik jihatdan o‘zgarishi haqida so‘z yuritildi. Jumladan, obraz terminning ma’no qamrovi chegaralarini kengayishi natijasida zamonaviy adabiyotshunoslikda obraz-ramz kabi turini vujudga kelishi borasida fikr yuritilib, uning interpretatsiya, identifikatsiya, transformatsiya va muqobillik muammolari o‘rganiladi. Obraz terminning tipologiyasi borasida, o‘ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik tushunchasi sifatida semantik maydoni va ma’no qamrovi chegaralarining belgilanishi masalalari tadqiq qilinib, zamonaviy nazariy konsepsiyalar ichra termin izohining o‘zgarish sabablari, definitsiyalarni tenglashtirish muammolari, metodologiyalar zaminida talqin qilish omillari aniqlandi. Ekvivalentlik omili rus tili orqali kirib kelgan va kelayotgan terminlarni o‘zbek tilida muqobilini topish, maqola va ilmiy ishlar doirasida ishlatilayotgan terminlarni qo‘llanilish masalalariga aniqlik kiritish va maqolani hajm imkoniyatlaridan kelib chiqib, tahlil qilish maqsad sifatida belgilandi.

  • Read count 22
  • Date of publication 05-10-2024
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages195–208
English

This article examines the problems of replenishing the modern literary terminological system with new concepts and issues of transforming the boundaries of the sphere of perception of the term and its semantics in Russian terminology. As a result of the expansion of the boundaries of the sphere of perception of the term image in modern literary criticism, a new type of image appears — an imagesymbol, which requires the formulation of questions of identification, interpretation, transformation, and equivalence of the concept. The article identifies the factors of the origin and replenishment of the typology of the modern image, the definition of its semantic field, and the boundaries of the sphere of perception through a review and generalization of modern theoretical concepts, problems of identification of definitions of terms, as well as the problem of their interpretation within the framework of the latest methodologies. The purpose of the study is to disclose the issues of selecting equivalents in the Uzbek language to borrowed terms entered through the Russian language and to consider their competent usage.

Ўзбек

Maqola qamrovida zamonaviy adabiyotshunoslikning terminlar tizimini yangidan yangi tushunchalar bilan to‘ldirilishi, terminologiya doirasidagi tushunchalarni ma’no qamrovi chegaralarining transformatsiya va adabiy ilmga oid har bir terminning semantik jihatdan o‘zgarishi haqida so‘z yuritildi. Jumladan, obraz terminning ma’no qamrovi chegaralarini kengayishi natijasida zamonaviy adabiyotshunoslikda obraz-ramz kabi turini vujudga kelishi borasida fikr yuritilib, uning interpretatsiya, identifikatsiya, transformatsiya va muqobillik muammolari o‘rganiladi. Obraz terminning tipologiyasi borasida, o‘ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik tushunchasi sifatida semantik maydoni va ma’no qamrovi chegaralarining belgilanishi masalalari tadqiq qilinib, zamonaviy nazariy konsepsiyalar ichra termin izohining o‘zgarish sabablari, definitsiyalarni tenglashtirish muammolari, metodologiyalar zaminida talqin qilish omillari aniqlandi. Ekvivalentlik omili rus tili orqali kirib kelgan va kelayotgan terminlarni o‘zbek tilida muqobilini topish, maqola va ilmiy ishlar doirasida ishlatilayotgan terminlarni qo‘llanilish masalalariga aniqlik kiritish va maqolani hajm imkoniyatlaridan kelib chiqib, tahlil qilish maqsad sifatida belgilandi.

Русский

В статье рассматриваются проблемы пополнения современной литературной терминологической системы новыми понятиями и вопросы трансформации границ сферы восприятия термина и его семантики в русской терминологии. В результате расширения границ сферы восприятия термина «образ» в современном литературоведении появляется новый тип образа — образ-символ, который требует постановки вопросов идентификации, интерпретации, трансформации и эквивалентности понятия. В статье выявляются факторы возникновения и пополнения типологии современного имиджа, определения его семантического поля и границ сферы восприятия посредством обзора и обобщения современных теоретических концепций, проблемы идентификации определений терминов, а также проблемы их интерпретации в рамках — основа новейших методологий. Цель исследования — раскрыть вопросы подбора эквивалентов в узбекском языке заимствованным терминам, вошедшим в русский язык, и рассмотреть вопрос об их грамотном употреблении.

Author name position Name of organisation
1 XATAMOVA D.A. Dotsent, filologiya fanlari nomzodi Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti
Name of reference
1 Аверинцев С.С. Символ в искусстве: литературноэнциклопедический словарь. — М.: Наука, 1987. — С. 378–379.
2 Болтабоев Ҳ. Адабиёт энциклопедияси. — Т.: Мумтоз сўз, 2015. — 522 c.
3 Борисова И.Ф., Низамова М.Н., Эрматов Б.С. Словарь литературоведческих терминов. — Т., 2004. — 22 c.
4 Бочаров С.Г. Характеры и обстоятельства //Теория литературы. Основные проблемы в историческом освещении. — М., 1962. Кн.1. — 317 c.
5 Гуревич П.С. Философия культуры: учебник для высшей школы. — М.: Издательский дом NOTA BENE, 2001. — 161 c.
6 Зельцер Л.З. Выразительный мир художественного произведения. — М.: Некоммерческая издательская группа Э. Ракитской (Эра), 2001. — 467 c.
7 Камилова С.Э. Некоторые тенденции развития узбекских рассказов в период Независимости//Звезда Востока. — 2011. — № 3– 4. — URL: https://ziyouz.uz/ru/2012-09-02-11-30-49/49-2012-09-02-10- 46-12/659-2012-09-07-07-01-58
8 Колодина Н.И. Символ в художественных произведениях // Понимание как усмотрение и построение смыслов. — Тверь: ТГУ, 1996. — С. 40-45.
9 Литературный энциклопедический словарь / под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Николаева. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — 378 c.
10 Лотман Ю.М. Избранные статьи в трех томах. Т.I Статьи по семиотике и топологии культуры — Таллин: Александра, 1992. — С. 191–199.
11 Лотман Ю.М. Семиосфера. — СПб.: Искусство-СПб, 2000. — 545 c.
12 Мамардашвили М.К., Пятигорский А.М. Символ и сознание: Метафизические рассуждения о сознании, символике и языке. — М.: Языки русской культуры, 1999. — 216 c.
13 Фуксон Л.Ю. Проблема интерпретации и ценностная природа литературного произведения: монография. — Кемерово, 1999. — 28 c.
14 Ҳамдамов У. Жаҳон адабиёти: модеризм ва постмодернизм. — Т.: Академнашр. 2020. — 47 б.
15 Эсалнек А.Я. Архетип// Введение в литературоведение/Под ред. Л.В. Чернец. — М.: Издательский центр “Академия”, 2010. — 567 c.
16 Қуронов Д., Мамажонов З., Шералиева М. Адабиётшунослик луғати. — Т.: Академнашр, 2010. — 162 б.
17 Ўзбек тилининг изоҳли луғати. Т. 4. — Toshkent, 2006. — 996 б.
Waiting