Maqolada zamonaviy o‘zbek she’riyati xususida so‘z yuritilib, o‘zbek adabiyotshunosligida she’riyatning mavzu qamrovi, ijodkorning obraz yaratish mahorati o‘rganilgan. She’riyatni anglagan shoir “chin she’r yurak sezgilarini ko‘rsatmakligini, vazn va qofiya esa uning bezagi ekanligini“ biladi. Shunday ekan, poeziya dunyoning aksi ham, uni o‘rganish yo‘li ham emas, balki dunyoni yaratishdir. Ammo bugungi she’riyatda modernizmning ta’siri kuchli ekan, u bevosita chuqur mushohada talab etadi. Shu bois ham ushbu tadqiqot ishida bugungi o‘zbek she’riyatida falsafiy qarashlarning yangicha ifodasi, individuallik xususiyati, ijodkor uslubining badiiy talqini masalasi Sharq falsafasi hamda ijodkor badiiyati bilan bog‘liqlikda tadqiq etildi. Zamonaviy o‘zbek she’riyatida falsafiy qarash va modernistik talqin, ijodkor uslubi, obraz tabiati, badiiy-estetik xususiyatlarning namoyon bo‘lishi, shakllanishi, ijodkor tafakkur tarzining o‘sib borishi asosida tahlilga tortish ishimizning maqsadi sanaladi. O‘zbek she’riyatdagi majoziy-falsafiy obrazlilik masalasi, she’r kompozitsiyasi, ifoda ko‘lami va mavzu yo‘nalishi; she’riyatda Sharq falsafasi, falsafiyijtimoiy, ramziy-majoziy, xalqona ohanglari bilan ijodkorning voqelikka munosabati va ruhiy olami bog‘liq tarzda tadqiq etildi. Shuningdek, o‘rganilgan ilmiy muammo yuzasidan tegishli xulosalar chiqarildi. Shu jumladan, maqolada zamonaviy o‘zbek she’riyatida XX asrning so‘nggi choragi va XXI asrning ilk bosqichida shoirning ijodiy kayfiyati bilan birga obraz yaratish uslubi ham bir qadar yangilanganligi, obraz tabiatiga xos individuallikdan anglashilgan ma’no alohida xususiyat kasb etib, muayyan ma’no tashuvchi, uni kitobxon tafakkuriga anglashinarli darajada yetkazuvchi va ayni damda teran fikrlashni talab qilganligi xususida so‘z yuritiladi. Zamonaviy poeziyada globallashuv hodisasining tarixi, uning adabiy jarayonga ta’siri, milliy adabiyotlar taqdiri va ularning yashovchanlik xususiyatlari, hodisaning o‘zbek she’riyatiga ta’siri, zamonaviy she’riyatda shakl va mazmun mutanosibligi masalasi adabiy-estetik kategoriya sifatida tadqiq etilgan
The study discusses Uzbek poetry, its modern subject scope and the artist’s skill in creating images. The research deals with the issues of a new expression of philosophical views, individuality, and artistic interpretation of the creative style in today's Uzbek poetry in connection with Eastern philosophy and creative art. The aim of the study is to analyze the philosophical view and modernist interpretation in modern Uzbek poetry, the creative style, the nature of the image, the manifestation and formation of artistic and aesthetic features, and the growth of the creative way of thinking. The issue of figurativephilosophical imagery in Uzbek poetry, the composition of the poem, the scope of expression and thematic direction; Eastern philosophy in poetry, philosophical-social, symbolic-figurative, folk tones, the attitude of the creator to reality and the spiritual world were studied. The study states that in modern Uzbek poetry in the last quarter of the XX century and the first stage of the XXI century, along with the poet’s creative mood, the style of creating an image was somewhat updated, the meaning understood from the individuality inherent in the nature of the image acquired a special feature, carrying a certain meaning, conveying it to the reader’s thinking at a proper level, and at the same time requiring deep thinking. The history of the globalization phenomenon in modern poetry, its impact on the literary process, the fate of national literature and its viability, the impact of the phenomenon on Uzbek poetry, the issue of the balance of form and content in modern poetry are studied as a literary-aesthetic category.
Maqolada zamonaviy o‘zbek she’riyati xususida so‘z yuritilib, o‘zbek adabiyotshunosligida she’riyatning mavzu qamrovi, ijodkorning obraz yaratish mahorati o‘rganilgan. She’riyatni anglagan shoir “chin she’r yurak sezgilarini ko‘rsatmakligini, vazn va qofiya esa uning bezagi ekanligini“ biladi. Shunday ekan, poeziya dunyoning aksi ham, uni o‘rganish yo‘li ham emas, balki dunyoni yaratishdir. Ammo bugungi she’riyatda modernizmning ta’siri kuchli ekan, u bevosita chuqur mushohada talab etadi. Shu bois ham ushbu tadqiqot ishida bugungi o‘zbek she’riyatida falsafiy qarashlarning yangicha ifodasi, individuallik xususiyati, ijodkor uslubining badiiy talqini masalasi Sharq falsafasi hamda ijodkor badiiyati bilan bog‘liqlikda tadqiq etildi. Zamonaviy o‘zbek she’riyatida falsafiy qarash va modernistik talqin, ijodkor uslubi, obraz tabiati, badiiy-estetik xususiyatlarning namoyon bo‘lishi, shakllanishi, ijodkor tafakkur tarzining o‘sib borishi asosida tahlilga tortish ishimizning maqsadi sanaladi. O‘zbek she’riyatdagi majoziy-falsafiy obrazlilik masalasi, she’r kompozitsiyasi, ifoda ko‘lami va mavzu yo‘nalishi; she’riyatda Sharq falsafasi, falsafiyijtimoiy, ramziy-majoziy, xalqona ohanglari bilan ijodkorning voqelikka munosabati va ruhiy olami bog‘liq tarzda tadqiq etildi. Shuningdek, o‘rganilgan ilmiy muammo yuzasidan tegishli xulosalar chiqarildi. Shu jumladan, maqolada zamonaviy o‘zbek she’riyatida XX asrning so‘nggi choragi va XXI asrning ilk bosqichida shoirning ijodiy kayfiyati bilan birga obraz yaratish uslubi ham bir qadar yangilanganligi, obraz tabiatiga xos individuallikdan anglashilgan ma’no alohida xususiyat kasb etib, muayyan ma’no tashuvchi, uni kitobxon tafakkuriga anglashinarli darajada yetkazuvchi va ayni damda teran fikrlashni talab qilganligi xususida so‘z yuritiladi. Zamonaviy poeziyada globallashuv hodisasining tarixi, uning adabiy jarayonga ta’siri, milliy adabiyotlar taqdiri va ularning yashovchanlik xususiyatlari, hodisaning o‘zbek she’riyatiga ta’siri, zamonaviy she’riyatda shakl va mazmun mutanosibligi masalasi adabiy-estetik kategoriya sifatida tadqiq etilgan
В статье говорится о современной узбекской поэзии, ее анализе в узбекском литературоведении, а также способности художника создавать образы. Поэт знает, что «истинная поэзия показывает чувства сердца, а метр и рифма — ее украшение». Поэтому поэзия — это не отражение мира и не способ его изучения, а сотворение мира. Но, поскольку в сегодняшней поэзии сильно влияние модернизма, он требует прямого и глубокого наблюдения. В статье вопрос о способах современного выражения философских взглядов, индивидуальности, художественной интерпретации стиля художника исследовался в связи с восточной философией, философско-социальными, символико-метафорическими, народными мотивами, отношением творца к действительности и духовному миру. В статье также было обращено внимание на то, что в последней четверти XX века и начале XXI века несколько обновилась манера создания образов на основе специфики, заложенной в характере изображения. Рассмотрена история влияния глобализации на современную поэзию, ее воздействие на литературный процесс, судьбы национальных литератур и их жизнеспособность, влияние этого явления на узбекскую поэзию. Вопрос баланса формы и содержания в современной поэзии исследуется как литературноэстетическая категория.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | SABIROVA Z.Z. | Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), katta o‘qituvchi | Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | Адабиёт — инсонни кашф қилиш. Тўплам. Тўпловчи ва нашрга тайёрловчи Хуршид Дўстмуҳаммад. — Тошкент: Янги аср авлоди, 2016. — 188 б. — URL: https://n.ziyouz.com/books/adabiy_esdaliklar/Adabiyot%20- %20insonni%20kashf%20qilish.pdf |
2 | Hamdamov U. Badiiy tafakkur tadriji. — Toshkent: Yangi asr avlodi, 2002. — 199 b. |
3 | Hamdamov U. Yangilanish ehtiyoji. — Toshkent: Fan, 2005. —184 b. |
4 | Hamdamov U. Ruhni uyg’otguvchi so‘z. — Toshkent. Turon zamin ziyo. 2017. —252 b. |
5 | Jahon adiblari adabiyot haqida. E.Xovardsxolm. Modernizm. — Toshkent. Ma’naviyat. 2010. —367 b |
6 | Жуманиёзова Н. Мустақиллик даври ўзбек шеъриятида услубий йўналишлар. // ф.ф.н. дисс. — Тошкент: 2009. —75 б. |
7 | Мартинсон Х. В книге “Назыавть вещи своими именами. — Москва, 1986. — 421 с. |
8 | Mustaqillik davri adabiyoti. — Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2006. — 82 b. |
9 | . Носиров А. Одил Ёқубов романлари поэтикаси: Фил. фан. д-ри. (DSc)…дисс. — Самарқанд, 2018. — 56 б. |
10 | Rahimjonov N. Davr va o‘zbek lirikasi. — Toshkent: Fan, 1979. — 259 b. |
11 | Quronov D. Adabiyotshunoslik nazariyasi asoslari. — Toshkent: Navoiy universiteti, 2018. — 475 b. |
12 | Quronov D. Adabiyotshunoslik lug’ati. — T. 2010. — 224 b. |
13 | Қодирий А. Кичик асарлар. — Тошкент: Ғафур Ғулом номидаги бадиий адабиёт нашриёти, 1969. — Б. 173. |
14 | Саримсоқов Б. Бадиийлик асослари ва мезонлари. —Тошкент: Фан, 2004. — 104 б. |
15 | Sabirova Z. Mustaqillik davri o‘zbek she’riyatida falsafiy qarashlarning modernistic talqini. Magistrlik diss. 2020, — 86 b. |
16 | Sabirova Z. Globallashuv davri o‘zbek she’riyatining asosiy xususiyatlari. Monografiya. — Toshkent, 2023. — 132 b. |
17 | XX asr o‘zbek adabiyoti tarixi. Toshkent: To‘plam, 1999. —173 b. |
18 | Yo‘ldoshev Q. Yoniq so‘z. — Toshkent: Yangi asr avlodi, 2006. — 183 b. |
19 | Yo‘ldashev Q. Modernizm: ildiz, mohiyat va belgilar. “Yoshlik” jurnali // 2014. 9-son. |
20 | Йўлдошев Қ. Фикр парвоз истайди. // Тафаккур журнали. — Тошкент: — 2015. — No. 3. — 4 b. |
21 | Yo‘ldasheva M. Yangilanish manguligi. — Toshkent: Adib, 2011. — 88 b. |