Har qanday tilni boyitishning asosiy usuli tilda mavjud boʻlgan material asosida soʻz yasalishi bilan bir qatorda, yangi soʻz va iboralar hosil boʻlishida xalqlar oʻrtasidagi aloqa natijasida turli oʻzlashtirishlar ham oʻrin egallaydi. Ushbu aloqa qanday shaklda boʻlishidan qat’i nazar, lingvistik aloqa natijalariga nafaqat xalqlarning aloqalari va tillarning tuzilishi, balki tilga oid boʻlmagan faktlar ham ta’sir qiladi: til aloqalarining iqtisodiy va siyosiy sharoitlari, ilmiy va madaniy aloqalar, ma’lum bir tilda soʻzlashuvchi xalqning mavqei, uning koʻpligi va boshqalar. Til aloqalarining barcha turlari, tabiiyki, oʻz-oʻzidan emas, balki shu tillarda soʻzlashuvchilar orqali amalga oshiriladi. Barcha til aloqalari sodir boʻladigan muhit — inson jamiyati, inson ruhiyati hisoblanadi. Bu aloqalarning natijalari aks ettiriladigan joy tillarning tuzilishidir. Bu holat til aloqalari va ularning natijalarini farqlash uchun asos boʻlib xizmat qiladi. Ushbu masalani oʻrganish nafaqat umumiy tilshunoslik va ayrim tillarning soʻz yasalish turlarini oʻrganish uchun muhim ahamiyatga ega, balki bir tilning boshqa tilga ta’sir darajasini toʻgʻri baholash imkonini beradi, bu ta’sirning dalilidir. Kalkalash hodisasini tahlil qilish nafaqat tilshunoslik, balki boshqa fanlar doirasida ham qiziqish uygʻotadi, chunki bularning barchasi hayotning barcha sohalarida inson faoliyati bilan chambarchas bogʻliq.
Along with word formation based on the material already existing in the language, which is the main way of enriching each language, it’s crucial to stress that various kinds of borrowings, as a result of contact between peoples, play, as is known, a large role in the formation of new words and expressions. This highlights the dynamism and evolution of language. Whatever forms this contact takes, the results of linguistic communication are influenced not only by contacts between peoples and the structure of languages but also by non-linguistic facts: economic and political conditions of linguistic contacts, the scientific and cultural prestige of the people speaking a given language, its numbers, etc. Naturally, all types of linguistic contacts, , are not carried out by themselves but by people speaking these languages. The environment where language contacts are carried out is human society, the psyche of people; the place where the results of these contacts are reflected in the structure of languages. This circumstance provides the basis for distinguishing between language contacts and their results. The study of this issue is important not only for general linguistics and the study of word formation types of certain languagesbut also makes it possible to correctly assess the extent of the influence of one language on another, which is evidence of the influence of culture, in the broad sense of the word, of one people on the culture of another. The analysis of calques, as well as other processes occurring in the vocabulary of languages, is of interest for history, the history of science, technology, culture, etc., since all this is closely connected with human activity in all spheres of life.
Har qanday tilni boyitishning asosiy usuli tilda mavjud boʻlgan material asosida soʻz yasalishi bilan bir qatorda, yangi soʻz va iboralar hosil boʻlishida xalqlar oʻrtasidagi aloqa natijasida turli oʻzlashtirishlar ham oʻrin egallaydi. Ushbu aloqa qanday shaklda boʻlishidan qat’i nazar, lingvistik aloqa natijalariga nafaqat xalqlarning aloqalari va tillarning tuzilishi, balki tilga oid boʻlmagan faktlar ham ta’sir qiladi: til aloqalarining iqtisodiy va siyosiy sharoitlari, ilmiy va madaniy aloqalar, ma’lum bir tilda soʻzlashuvchi xalqning mavqei, uning koʻpligi va boshqalar. Til aloqalarining barcha turlari, tabiiyki, oʻz-oʻzidan emas, balki shu tillarda soʻzlashuvchilar orqali amalga oshiriladi. Barcha til aloqalari sodir boʻladigan muhit — inson jamiyati, inson ruhiyati hisoblanadi. Bu aloqalarning natijalari aks ettiriladigan joy tillarning tuzilishidir. Bu holat til aloqalari va ularning natijalarini farqlash uchun asos boʻlib xizmat qiladi. Ushbu masalani oʻrganish nafaqat umumiy tilshunoslik va ayrim tillarning soʻz yasalish turlarini oʻrganish uchun muhim ahamiyatga ega, balki bir tilning boshqa tilga ta’sir darajasini toʻgʻri baholash imkonini beradi, bu ta’sirning dalilidir. Kalkalash hodisasini tahlil qilish nafaqat tilshunoslik, balki boshqa fanlar doirasida ham qiziqish uygʻotadi, chunki bularning barchasi hayotning barcha sohalarida inson faoliyati bilan chambarchas bogʻliq.
Нaряду со словообрaзовaнием нa бaзе существующего уже в языке мaтериaлa, являющимся основным способом обогaщения кaждого языкa, в обрaзовaнии новых слов и вырaжений большую роль игрaют, кaк известно, и рaзного родa зaимствовaния, кaк результaт соприкосновения нaродов. Кaкие бы формы ни принимaло это соприкосновение, нa результaты языкового общения влияют не только контaкты нaродов и структуры языков, но и фaкты неязыкового хaрaктерa: экономические и политические условия языковых контaктов, нaучный, культурный престиж нaродa, говорящего нa дaнном языке, его многочисленность и т. д. Все типы языковых контaктов, естественно, осуществляются не сaми по себе, a через людей, говорящих нa дaнных языкaх. Средой, где осуществляются контaкты языков, является человеческое общество, психикa людей; местом, где нaходят отрaжение результaты этих контaктов — структурa языков. Это обстоятельство и дaет основaние для рaзгрaничения контaктов языков и их результaтов. Исследовaние дaнного вопросa имеет знaчение не только для общего языкознaния и изучения типов словообрaзовaния определенных языков, но и дaет возможность прaвильно оценить рaзмеры влияния одного языкa нa другой, что является свидетельством влияния культуры, в широком смысле этого словa, одного нaродa нa культуру другого. Aнaлиз кaлькировaния, кaк и других процессов, происходящих в словaрном состaве языков, предстaвляет интерес и для истории, истории нaук, техники, культуры и т. д., тaк кaк все это тесно связaно с деятельностью человекa во всех сферaх жизни.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | Axmedova D.R. | Filologiya fanlari doktori, dotsent Eronshunoslik va afgʻonshunoslik oliy maktabi | Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universiteti |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | Ali Hadjarian, Karine Megerdoomian. Mining and classification of neologisms in Persian Blogs // Second Workshop on Computational Approaches to Linguistic Creativity. — Los Angeles, 2010. — P. 6–13. |
2 | Alipanahi Fatemeh, Mahmoudi Ra’na. Vocabulary enrichment: borrowing VS neologism // Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences. — 2015. — № 5 (S2). — pp. 354–368. |
3 | Елисеева В. В. Авторский окказионализм как средство создания комического эффекта (в прагматическом аспекте): дис. кандидат филологических наук. — Санкт-Петербург, 1984. — 171 с. |
4 | Еремина К.Н. К проблеме языковых контактов: (Европеизмы в современном персидском языке). — Москва: Наука, 1980. — 77 с. |
5 | Маринова Е.В. Иноязычные слова в русской речи конца XX-начала XXI века: проблемы освоения и функционирования: автореферат дис. ... доктора филологических наук. — Москва: Elpis, 2008. — 45 с. |
6 | Месамед В.И. Калькирование как один из способов пополнения словарного состава современного персидского языка: Автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. филол. наук. — Москва: АН СССР, 1984. — 17 с |
7 | Moinzade Ahmad. The Study of Persian Equivalents for Words Ending in Suffix “–ism” // Canadian Social Science. — 2011. — № 6. — P. 207–212. |
8 | Momeni Fereshteh, Shahla Raghibdoust, Robab Teymour. The nature and function of neologisms in the speech of three Persian-speaking groups // International Journal of English Linguistics. — 2016. — № 6 (5). — P. 92–102. |
9 | Наджафов Г.Г. Проблемы терминологии современного персидского языка: (На материале транспорт.-торговых терминов): Автореферат дис. на соискание ученой степени кандидата филологических наук. — Москва: АН СССР. Ин-т востоковедения, 1976. — 28 с. |
10 | Пейсиков Л.С. Лексикология современного персидского языка. — Москва: Изд-во Моск. ун-та, 1975. — 206 с. |
11 | Пимахина Т.А. Лингвостилистические характеристики неологизм ов современного английского языка. — Самара: Самарский университет, 1992. — 152 c. |
12 | Quronbekov A. Fors tili leksikologiyasi. — Toshkent, 2009. — 279 b. |
13 | Rahmatullayev Sh. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. — Toshkent: Universitet, 2006. — 476 b. |
14 | Rasool Pasha Abgarmi, Vida Shaghaghi. Units of translation adopted in Persian term-formation // Tradterm journal. — 2017. — Volume 29. — P. 146–167. |
15 | Реформатский A.A. Введение в языковедение. — Москва: Аспент пресс, 2006. — 536 с. |
16 | Романченко A.A. Калькирование как один из способов пополнения авиационной терминологии современного персидского языка. — Москва, 2008. |
17 | Рубинчик Ю.А. Персидско-русский словарь. T. 1–2. — Москва, 1985. — 1602 с. |
18 | Рубинчик Ю. А. Лексикография персидского языка. — Москва, 1991. — 221 с. |
19 | Рубинчик Ю. А. Грамматика современного персидского литературного языка. — Москва, 2001. — 600 с. |
20 | Sager C. Essays on Definition (Terminology and lexicography research and practice). — Amsterdam: John Benjamins Publishing Co, 2000. — 262 p. |
21 | Shoahmedov E. Rus tilidan o‘zbek tiliga kalkalash masalasiga doir: Filol.fan.nomz.diss. — Toshkent, 1974. |
22 | Yule George. The study of language. — Cambridge: Cambridge University Press, 2006. — 285 p. |