Qoʻlyozma matnlarni tahrirlash koʻp mehnat talab qiladigan jarayon hisoblanadi. Bugungi kunda muharrirlarning ishini osonlashtirish uchun sunʼiy intellekt tizimida ishlovchi koʻplab tahrirlovchi dasturlar, saytlar mavjud. Avtomatlashtirilgan tahrir tizimi inson ishini birmuncha yengillashtirishga xizmat qilmoqda. Koʻp sohalarda inson omilini siqib chiqarayotgan sunʼiy intellekt tahrir faoliyatida ham muharrirlarga daxl qila oladimi? Ushbu ilmiy maqolada muallif o‘zbek tilidagi matnlarni tahrirlovchi sun’iy intellekt vositalari — tahrirchi.uz hamda savodxon.uz dasturlarini “Sharq yulduzi” jurnalida faoliyat yurituvchi muharrirlar ishiga qiyosan o‘rganadi. Ya’ni turli mualliflarning qo‘lyozmasini har ikkala dasturda tahrirlab, jurnal muharrirlari ishiga qiyosan tahlil qilish orqali tahrirlovchi dasturlarning imkoniyat va kamchiliklarini tahlil qiladi. Natijada tahrir ishida sun’iy intellekt vositalarining ahamiyati, vaqt va sifat ko‘rsatkichida muharrirlar faoliyatiga ta’siri bo‘yicha mulohaza va fikrlar umumlashtirilib, xulosalar chiqariladi. Maqoladan ko‘zlangan asosiy maqsad tahrirlovchi dasturlar va muharrir salohiyatini tadqiq qilish natijasida sun’iy intellektdan samarali va o‘rinli foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berish. Tadqiqotning ilmiy yangiligi o‘zbek tilidagi matnlarni tahrirlovchi dasturlarni rivojlantirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Editing manuscript texts is a labor-intensive process. Numerous editing programs and websites use artificial intelligence systems to facilitate editors’ work. The automated editing system simplifies human work. Can artificial intelligence, replacing human factors in many fields, also affect editors’ editorial activities? In this scientific article, the author studies the artificial intelligence tools for editing Uzbek-language texts — tahrirchi.uz and savodxon.uz programs — in comparison to the work of editors at “Sharq Yulduzi” magazine. Specifically, the author analyzes the capabilities and limitations of editing programs by editing manuscripts from various authors using both programs and comparing them to the work of magazine editors. As a result, observations and opinions regarding the significance of artificial intelligence tools in editing and their impact on editors’ work in terms of time and quality are summarized, and conclusions are drawn. The article’s main objective is to provide recommendations for the effective and appropriate use of artificial intelligence based on the research of editing programs and editors’ potential. The scientific novelty of the research consists of developing proposals and recommendations for improving programs that edit texts in the Uzbek language
Qoʻlyozma matnlarni tahrirlash koʻp mehnat talab qiladigan jarayon hisoblanadi. Bugungi kunda muharrirlarning ishini osonlashtirish uchun sunʼiy intellekt tizimida ishlovchi koʻplab tahrirlovchi dasturlar, saytlar mavjud. Avtomatlashtirilgan tahrir tizimi inson ishini birmuncha yengillashtirishga xizmat qilmoqda. Koʻp sohalarda inson omilini siqib chiqarayotgan sunʼiy intellekt tahrir faoliyatida ham muharrirlarga daxl qila oladimi? Ushbu ilmiy maqolada muallif o‘zbek tilidagi matnlarni tahrirlovchi sun’iy intellekt vositalari — tahrirchi.uz hamda savodxon.uz dasturlarini “Sharq yulduzi” jurnalida faoliyat yurituvchi muharrirlar ishiga qiyosan o‘rganadi. Ya’ni turli mualliflarning qo‘lyozmasini har ikkala dasturda tahrirlab, jurnal muharrirlari ishiga qiyosan tahlil qilish orqali tahrirlovchi dasturlarning imkoniyat va kamchiliklarini tahlil qiladi. Natijada tahrir ishida sun’iy intellekt vositalarining ahamiyati, vaqt va sifat ko‘rsatkichida muharrirlar faoliyatiga ta’siri bo‘yicha mulohaza va fikrlar umumlashtirilib, xulosalar chiqariladi. Maqoladan ko‘zlangan asosiy maqsad tahrirlovchi dasturlar va muharrir salohiyatini tadqiq qilish natijasida sun’iy intellektdan samarali va o‘rinli foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berish. Tadqiqotning ilmiy yangiligi o‘zbek tilidagi matnlarni tahrirlovchi dasturlarni rivojlantirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Редактирование рукописных текстов является трудоемким процессом. В настоящее время существует множество редакторских программ и сайтов, работающих на основе искусственного интеллекта, призванных облегчить работу редакторов. Автоматизированная система редактирования в определенной степени упрощает работу человека. Способен ли искусственный интеллект, вытесняющий человеческий фактор во многих областях, повлиять на деятельность редакторов? В данной научной статье автор сравнивает инструменты искусственного интеллекта для редактирования текстов на узбекском языке — tahrirchi.uz и savodxon.uz — с работой редакторов журнала «Шарк юлдузи». Автор анализирует возможности и недостатки редакторских программ, редактируя рукописи различных авторов в обеих программах и сопоставляя результаты с работой редакторов журнала. В итоге обобщаются суждения и мнения о значимости средств искусственного интеллекта в редакторской работе, их влиянии на деятельность редакторов с точки зрения временных затрат и качества, делаются выводы. Основная цель статьи — дать рекомендации по эффективному и целесообразному использованию искусственного интеллекта на основе исследования возможностей редакторских программ и потенциала редакторов. Научная новизна исследования заключается в разработке предложений и рекомендаций по совершенствованию программ для редактирования текстов на узбекском языке.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | NAZAROVA M.Y. | tayanch doktorant | O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | Abjalova M.A. Tahrir va tahlil dasturlarining lingvistik modullari. Monografiya. — Toshkent: Nodirabegim, 2020. — 176 b. |
2 | Abdullah Alshayban. A Comparative Study of the Error-Detection Accuracy of Grammarly and Microsoft Word Editor in Formal English Writing // World Journal of English Language. — 2024. — № 5(14). — P. 535–544. |
3 | Gaziyeva M., Xolmatova D. Publisistik matn sarlavhalarining pragmatik va lisoniy xususiyatlari // Journal of Advanced Research and Stability. — 2022. — № 12(2). — B. 309–316 |
4 | Copeland B.J. The Essential Turing: Seminal Writings in Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life: Plus the Secrets of Enigma. — New York: Oxford University Press, 2004. — 613 p. |
5 | Do‘stmuhammad X. N. Ko‘ngildagi munavvarlik. — URL: https://khdavron.uz/kutubxona/uzbek/mahmud-sadi-haqida.html (Murojaat sanasi: 12.12.2024). |
6 | Fayzullayeva I. Taraqqiyot, qo‘rqaman sendan! // Tafakkur. — 2024. — № 1(117). — B. 38–43. |
7 | Mullayeva S. Inha universiteti talabasi yangi dastur yaratdi. — URL: https://yuz.uz/uz/news/inha-universiteti-talabasi-yangi-dastur-yaratdi (Murojaat sanasi: 12.12.2024). |
8 | Pragya A. Generative AI and epistemic diversity of its inputs and outputs: call for further scrutiny // AI & Society. — 2024. — № 5(39). — https://doi.org/10.1007/s00146-024-02097-6. |
9 | Sardinha T.B. AI-generated vs human-authored texts: A multidimensional comparison // Applied Corpus Linguistics. — 2024. — № 1(4). — https://doi.org/10.1016/j.acorp.2023.100083. |
10 | Shomaksudova S.X. Mediamatn sarlavhasi retsipiyent bilan samarali nutqiy kontakt oʻrnatishning birlamchi vositasi // Oʻzbekistonda xorijiy tillar. — 2019. — №1 (24). — B. 94–101. |
11 | Teshabayeva D., Israil M. Jurnalistik matn tahriri: til va mahorat // Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. — 2022. — № 28 (2). — P. 378–384. |
12 | Tugalov T. Adabiy me’ros. // Tafakkur. — 2024. — № 6. — B. 162–168. |
13 | Накорякова К.М. Справочник по литературному редактированию. Для работников средств массовой информации. — Москва: Флинтаю Наука, 2010. — 201 с. |
14 | Гаймакова Б.Д. Основы редактирования телепередач. — Москва: ИПК, 2001. — 32 c. |
15 | Екимов М.А. Метатекстовые функции заголовков в научной статье // Вестник Череповецкого государственного университета. — 2023. — № 6 (117). — С. 30–42. |
16 | Мартынов В. С. Структурная и функциональная специфика заголовков письменных текстов // Вестник Самарского государственного университета. — 2008. — № 1 (60). — С. 376–384 |
17 | https://t.me/savodxon_uz/510 |