Maqolada O‘zbekiston neftgaz konlaridagi yo‘ldosh yerosti suvlarini texnogen ifloslanishdan muhofaza qilish va ulardan gidromineral xom ashyo sifatida oqilona foydalanish masalasi ko‘rib chiqilgan. Ko‘pgina uglevodorod xom ashyosi konlarida yerosti suvlari neft va gaz uyumlarining doimiy yo‘ldoshi hisoblanadi. Shuning uchun, hozirgi vaqtda tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va atrof muhitni qo‘riqlash ekologiya va tabiat muhofazasining muhim muammolari sirasiga kiradi. Sanoat suvlarini qo‘riqlash deganda ulardan xalq xo‘jaligida foydalanish imkonini beruvchi ularning son va sifatini saqlashga qaratilgan kompleks choralar tushuniladi. Shuning uchun, neftgaz konlari yo‘ldosh suvlarini na faqat gidromineral xom ashyosi deb, qolaversa atrof muhitga zarar yetkazuvchi omil deb ham qarash kerak. Demak, neftgaz konlaridagi yo‘ldosh sanoat suvlaridan oqilona foydalanish katta iqtisodiy samaradan tashqari, yana tabiiy atrof muhiti muhofazasini ta’minlashi mumkin.
Maqolada O‘zbekiston neftgaz konlaridagi yo‘ldosh yerosti suvlarini texnogen ifloslanishdan muhofaza qilish va ulardan gidromineral xom ashyo sifatida oqilona foydalanish masalasi ko‘rib chiqilgan. Ko‘pgina uglevodorod xom ashyosi konlarida yerosti suvlari neft va gaz uyumlarining doimiy yo‘ldoshi hisoblanadi. Shuning uchun, hozirgi vaqtda tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va atrof muhitni qo‘riqlash ekologiya va tabiat muhofazasining muhim muammolari sirasiga kiradi. Sanoat suvlarini qo‘riqlash deganda ulardan xalq xo‘jaligida foydalanish imkonini beruvchi ularning son va sifatini saqlashga qaratilgan kompleks choralar tushuniladi. Shuning uchun, neftgaz konlari yo‘ldosh suvlarini na faqat gidromineral xom ashyosi deb, qolaversa atrof muhitga zarar yetkazuvchi omil deb ham qarash kerak. Demak, neftgaz konlaridagi yo‘ldosh sanoat suvlaridan oqilona foydalanish katta iqtisodiy samaradan tashqari, yana tabiiy atrof muhiti muhofazasini ta’minlashi mumkin.
В статье рассматриваются вопросы охрана попутных подземных вод от техногенного загрязнения на нефтегазовых промыслах Узбекистана и рационального использования их в качестве гидроминерального сырья. Подземные воды во многих месторождениях углеводородного сырья являются обязательным элементом нефтяных и газовых залежей. Поэтому, рациональное использование природных ресурсов и охрана окружающей среды в настоящее время являются важнейшими экологическими и природоохранными проблемами. Под охраной подземных промышленных вод понимается комплекс мер по сохранению качественного и количественного их состояния, позволяющего использовать их в народном хозяйстве. При этом попутные воды нефтегазовых месторождений, необходимо рассматривать не только как гидроминеральное сырьё, но и как фактор загрязнения окружающей среды. Следовательно, рациональное использование попутных промышленных вод нефтегазовых месторждений, кроме большого экономического эффекта, может обеспечить еще и сохранение окружающей природной среды.
The article discusses protection of associated underground waters from technogenic pollution in oil and gas fields of Uzbekistan and their rational use as hydromineral raw materials. Underground waters in many hydrocarbon deposits are an obligatory element of oil and gas reservoirs. Rational use of natural resources and environmental protection are currently the most important ecological and nature conservation issues. The protection of underground industrial waters is understood as a set of measures to preserve their qualitative and quantitative state, allowing their use in the national economy. At the same time, associated waters of oil and gas fields must be considered not only as hydromineral raw materials, but also as a factor of environmental pollution. Consequently, the rational use of associated industrial waters, in addition to a large economic effect, can also ensure the preservation of the natural environment.
№ | Author name | position | Name of organisation |
---|---|---|---|
1 | Jurayev F.O. | Dotsent | Qarshi davlat texnika universiteti |
2 | Axmedov S.S. | Dotsent | Qarshi davlat texnika universiteti |
3 | Sultonov S.A. | Dotsent | Qarshi davlat texnika universiteti |
4 | Xaydarov K.M. | ishlab chiqarish-texnika bo‘limi boshlig‘i | “O‘zneftgaz burg‘ulash ishlari” MChJ |
№ | Name of reference |
---|---|
1 | 1. Бакиев С.А. Промышленные воды Узбекистана и перспективы их использования. Ташкент, ГП «Институт ГИДРОИНГЕО». 2012. -С.101-106. |
2 | 2. Калабугин Л.А., Бакиев С.А., Калабугин А.Л. и др. Эксплуатационные запасы попутных промышленных вод разрабатываемого нефтяного месторождения Крук в Бухарской области // Геология и минеральные ресурсы, Ташкент, 2007, №6, -С.40-43. |
3 | 3. Питьёва К.Е. Гидрохимия (формирование химического состава подземных вод). -М.: изд. МГУ, 1978. -С.36. |
4 | 4. Жураев Ф.О., Хожиев Б.И., Состояние геологоразведочных работ на нефтегазовые полезные ископаемые на Шон-Шарафской структуре газлийского поднятия. “O‘zbekistonda tabiiy resurslardan foydalanish va qayta ishlash jarayonida аtrof muhitni ifloslanish muammolari va yechimlari” mavzusida Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. 2022 yil 25-26 mart. QMII. Qarshi – 2022 y. (231-235 b). |
5 | 5. Tuychi Shoymuratov, Tulkin Yarboboyev, Fazliddin Jurayev and Bobur Shodiyev. Studying the hydrodynamic conditions of fluids in reservoir conditions and assessing their influence on the accumulation and placement of hydrocarbon deposits // VII Международная научная конференция «Интеграция, партнерство и инновации в строительной науке и образовании» (IPICSE 2020) 11-14 ноября 2020 г., Ташкент, Узбекистан |
6 | 6. T. Kh. Shoymuratov., T. N. Yarboboyev., F. O. Jurayev., Yusupov Sh. K. Geological structure and stratigraphic position of combustible shales in the paleogenic section of Uzbekistan and adjacent territories. “Innovative Society: Problems, Analysis and Development Prospects" International Scientific and Practical Conference is organized to reach better improvement in the contemporary world. The international Online Conference will reach better excellence in academic and scientific areas of the developing countries. This conference is registered in Germany, and it will be held on an online form. Germany, Berlen 2022. (48-53 p). |
7 | 7. Т.Х.Шоймуротов, Б.М. Холбаев, Ф.О. Жураев, Н.Н. Юлдашев. “Изучение пород, слагающих продуктивные комплексы юрского возраста Бухаро-Хивинского нефтегазоносного региона (по данным детального макроскопического описания керна скважин)” монография. / МГДПГ РУз.,МВОНИ РУз., Каршинский инженерно-экономический институт. –Карши: издательства “Интеллект”,2023. –160 с. |
8 | 8. Шоймуротов Т.Х. Особенности распределения микрокомпонентов и редких элементов в подземных водах мезозой-кайнозойских водонапорных комплексов Узбекистана с целью прогноза их промышленной значимости // Тезис. докл. междун. науч.-техн. конф. «Интеграция науки и практики как механизм эффективного развития геологической отрасли Республики Узбекистан». Ташкент, 2014. -С. 479-483. |
9 | 9. Sultonov Shuxrat Adxamovich, “Foydali qazilmalar hosil bo‘lishida geodinamik jarayonlarning o‘rni”. Journal of new century innovations. 47/1, 2024/2/16. 13-21-betlar. https://newjournal.org/index.php/new/article/view/11592 |