307

Гап мавзуси ва унинг таснифи синтаксиснинг марказий масалаларидан биридир. Мазкур мақолада араб балоғат илмида гаплар таснифи араб наҳви ва ўзбек тилшунослиги нормалари билан солиштирилган. Ўзбек тили стилистикасида гап тузилиши ва ифода мақсадига кўра таснифланса, араб наҳвида қандай сўз билан бошланишига эътибор қаратилиши, маоний илмида эса гап шароит тақозосига кўра тасниф қилиниши турли мисоллар орқали очиб берилган.

Маоний илмида гап тасниф қилинганда бошқа тилларда, хусусан, араб наҳвида ҳам ҳисобга олинмайдиган энг муҳим жиҳатсўзловчининг мақсади ва тингловчининг ҳолати алоҳида таъкидланади. Маоний илмида гап воқеликка муносабатига кўра таснифланиши, хабарий гапларда сўзловчининг мақсади ва тингловчининг ҳолати муҳим омил деб қаралиши, иншоий гапларда эса воқеликда ўзгариш бўлиш, бўлмаслигига қараб гап турлари танланиши ҳақидаги маълумотлар келтирилган.

 

 

Тема предложения и его классификация являются одним из центральных вопросов синтаксиса. В этой статье сравнивается классификация слов в науке арабского балага (стилистика арабского языка) с нормами арабской грамматики и узбекским языкознанием. Если в стилистике узбекского языка классификация предложения происходит в связи с целью выражения предложения, то в арабском языке это объясняется с точки зрения, каким словом начинается предложение, а в науке маони (наука о смыслах слов) в соответствии с обстоятельством.

Классификация предложения в науке маони подчеркивается наиболее важным аспектом, который не встречается в других языках в частности в нахве (арабской грамматике), то есть учитывается цель говорящего и состояние собеседника. В статье приводятся примеры классификации предложений в соответствии с реальностью, цель говорящего и состояние слушателя как важный фактор в жумла хабарийа (уведомительном предложении) и выбор типов речи в зависимости от того есть ли изменение в реальности в предложениях иншо (неуведомительное предложение, требующее изменения) в науке маони.

 

 

The essence of a sentence and its classifiation are one of the central questions of syntax. Ths article compares the classifiation of words in the science of the Arabian balagф (stylistics of the Arabic language) with the norms of Arabic grammar and Uzbek linguistics. If in the Uzbek stylistics the classifiation of a sentence occurs in connection with the purpose of the expression of a sentence, in Arabic this is explained by which word the sentence begins, and according to circumstance in the science of maony (the science of the meanings of words).

In the science of Maony the classification of sentences is emphasized by the most important aspect that is not found in other languages, particularly in Nahw (Arabic grammar), that is, the goal of the speaker and the state of the interlocutor are taken into account. Th article provides examples about the classifiation of sentences in accordance with reality, the speaker’s goal and the listener’s state as an important factor in the khabar (Notifying sentence) and the choice of speech types depending on whether there is a change in reality in suggestions (noninformative sentence requiring change) in the science of maoni.

  • Read count 279
  • Date of publication 15-05-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages71-75
Tags
Ўзбек

Гап мавзуси ва унинг таснифи синтаксиснинг марказий масалаларидан биридир. Мазкур мақолада араб балоғат илмида гаплар таснифи араб наҳви ва ўзбек тилшунослиги нормалари билан солиштирилган. Ўзбек тили стилистикасида гап тузилиши ва ифода мақсадига кўра таснифланса, араб наҳвида қандай сўз билан бошланишига эътибор қаратилиши, маоний илмида эса гап шароит тақозосига кўра тасниф қилиниши турли мисоллар орқали очиб берилган.

Маоний илмида гап тасниф қилинганда бошқа тилларда, хусусан, араб наҳвида ҳам ҳисобга олинмайдиган энг муҳим жиҳатсўзловчининг мақсади ва тингловчининг ҳолати алоҳида таъкидланади. Маоний илмида гап воқеликка муносабатига кўра таснифланиши, хабарий гапларда сўзловчининг мақсади ва тингловчининг ҳолати муҳим омил деб қаралиши, иншоий гапларда эса воқеликда ўзгариш бўлиш, бўлмаслигига қараб гап турлари танланиши ҳақидаги маълумотлар келтирилган.

 

 

Тема предложения и его классификация являются одним из центральных вопросов синтаксиса. В этой статье сравнивается классификация слов в науке арабского балага (стилистика арабского языка) с нормами арабской грамматики и узбекским языкознанием. Если в стилистике узбекского языка классификация предложения происходит в связи с целью выражения предложения, то в арабском языке это объясняется с точки зрения, каким словом начинается предложение, а в науке маони (наука о смыслах слов) в соответствии с обстоятельством.

Классификация предложения в науке маони подчеркивается наиболее важным аспектом, который не встречается в других языках в частности в нахве (арабской грамматике), то есть учитывается цель говорящего и состояние собеседника. В статье приводятся примеры классификации предложений в соответствии с реальностью, цель говорящего и состояние слушателя как важный фактор в жумла хабарийа (уведомительном предложении) и выбор типов речи в зависимости от того есть ли изменение в реальности в предложениях иншо (неуведомительное предложение, требующее изменения) в науке маони.

 

 

The essence of a sentence and its classifiation are one of the central questions of syntax. Ths article compares the classifiation of words in the science of the Arabian balagф (stylistics of the Arabic language) with the norms of Arabic grammar and Uzbek linguistics. If in the Uzbek stylistics the classifiation of a sentence occurs in connection with the purpose of the expression of a sentence, in Arabic this is explained by which word the sentence begins, and according to circumstance in the science of maony (the science of the meanings of words).

In the science of Maony the classification of sentences is emphasized by the most important aspect that is not found in other languages, particularly in Nahw (Arabic grammar), that is, the goal of the speaker and the state of the interlocutor are taken into account. Th article provides examples about the classifiation of sentences in accordance with reality, the speaker’s goal and the listener’s state as an important factor in the khabar (Notifying sentence) and the choice of speech types depending on whether there is a change in reality in suggestions (noninformative sentence requiring change) in the science of maoni.

Tags
Author name position Name of organisation
1 Mullasodiqova N.. International Islamic Academy оf Uzbekistan
Name of reference
1 1. Abdujabborov A. Inson ko‘rki – odob. Toshkent. 2004 y. 2. Mansurov A. Qur’oni karim ma’nolarining tarjimasi. Toshkent. 2001 y. 3. Tursunov U. va boshqalar. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. T. 1992 y. 4. Shomaqsudov A. va boshqalar. O‘zbek tili stilistikasi. 1983 y. 5. O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi. Toshkent. 2001 y. 2­jild. فؤاد نعمة. ملخص قواعد اللغة العربية. الطبعة 18 .6 انتصار بنت ياسين محمود. قواعد نحوية في ظلال .7 الآيات القرآنية.2008 احمد الهاشمي: جواهر البلاغة في المعاني والبيان .8 والبديع. القاهرة. 1375 يوسف السكاكي. مفتاح العلوم. بيروت. 1987 .9 عبد العزيز عتيق. علم المعاني.بيروت.1985 .10 11. Grande. B.M. Kurs arabskoy grammatiki v sravnitel`no istoricheskom osveshenii. M.1998.
Waiting