309

 

Мақолада Амир Хусрав Деҳлавийнинг рубоий жанридаги улкан мероси ўрганишга ҳаракат қилинган. Мақо-
ланинг мақсади шоир асарларидаги мафкуравий ва бадиий усулни ўрганиш, шоирнинг рубоий жанридаги маҳо-
ратини аниқлаш, шунингдек, рубоийларини таҳлил қилиш орқали форс-тожик адабиёти тарихида унинг асар-
лари ўрнини аниқлашдан иборатдир. У ислом оламидаги форс ва тожик тилларида ижод қилувчи шоирларнинг
асарларига кучли таъсир кўрсатгани илмий ҳақиқатдир. Шоирнинг асарларига, шу жумладан унинг рубоийла-
рига қизиқиш шоирнинг ўрта асрларда мустақил мактаб ярата олганлиги билан боғлиқ. Амир Хусрав Деҳлавий
ўз даврида форс адабиётининг барча жанрларида ижод қилган. У рубоий ёзиш соҳасида камдан-кам учрайдиган
файласуфдир. Шоирнинг барча асарлари Худо, коинот, инсоният, ҳаёт, ер, севги каби фалсафий фикрлар билан
тўлалиги ва асарларидаги сўзларнинг мукаммал танлангани туфайли ноёб меросга айланди. Бу доирадаги улкан
ютуқлар шоирнинг рубоийларига ҳам тегишлидир. Унинг рубоийларида шеъриятнинг ҳар қайси соҳасига тегиш-
ли романтик мавзу асосий омил ҳисоблансада, ижтимоий ва фалсафий фикр доирасида ҳам кенг тарқалди. У ҳар
қандай мавзуни ўзининг шеърлари орқали етказиб бера оладиган истеъдод соҳиби эканлиги билан инсонларни
ҳайратда қолдиради. Мақолада айтиб ўтилган фикрлар шоир яшаб, ижод этган адабий муҳит ва унинг асарлари-
нинг Шарқ адабиёти ривожидаги ўрни ва аҳамиятини очиб беришга қаратилган.
В статье предпринята попытка кратко изучить огромное наследие Амира Хусрава Дехлави в жанре рубаи. Це-
лью статьи является изучение идейно-художественной системы произведений поэта, выявление мастерства поэ-
та в жанре рубаи, а также определение роли его произведений в истории персидско-таджикской литературы по-
средством анализа его рубаи. Это научный факт, что он оказал глубокое влияние на произведения других поэтов
мусульманского мира, которые впоследствии писали на персидском и тюркском языках. Интерес к творчеству
поэта, в том числе к его рубаи, связан с тем, что поэту удалось создать самостоятельную школу в средние века.
Амир Хусрав писал во всех жанрах персидской литературы своего времени. Он также редко встречающий-
ся философ в области письма рубаи. Все произведения поэта полны философскими мыслями о Боге, вселен-
ной, человеке, жизни, земле, любви и стали уникальным наследием благодаря совершенному подбору слов в его
произведениях. Большие достижения в этой сфере также принадлежат рубаи поэта. Хотя тема, характерная для
всех видов поэзии, романтика – является доминирующим фактором его творчества, а область социально-фило-
софской мысли также обширна. Он поражает людей тем, что является талантливым мастером, который своими
стихами способен передать любую тему. Очевидно, что идеи, выраженные в статье, направлены на определение
литературной среды, в которой жил и работал поэт, их значения для творчества поэта и роли в развитии восточ-
ной литературы.
Th article attmpts to briefl explore the great legacy of Amir Khusrav Dekhlavi in the rubai genre. Th purpose
of the article is to study the ideological and artistic system of the poet’s works, to reveal the poet’s mastery in the rubai
genre, and to determine the role of his works in the history of Persian-Tajik literature by analyzing his rubai. It is a
scientifi fact that he had a profound inflence on the works of other poets of the Muslim world, who later wrote in
Persian and Turkic languages. Interest in the poet’s work, including his ruba’i, is connected with the fact that the poet
managed to create an independent school in the Middle Ages.
Amir Khusrav wrote in all genres of Persian literature of his time. He is also a rare philosopher in the fild of writing
rubai. All the works of the poet are full of philosophical thoughts about God, the universe, man, life, earth, love and have
become a unique legacy thanks to the perfect selection of words in his works. Th great achievements in this fild also
belong to the poet’s ruba’i. Although the theme is characteristic of all types of poetry, romance is the dominant factor
in his work, and the fild of socio-philosophical thought is also extensive. He amazes people by being a talented master
who is able to convey any topic with his poems. Obviously, the ideas expressed in the article are aimed at defiing the
literary environment in which the poet lived and worked, their signifiance for the poet’s work and their role in the
development of Oriental literature.
 

  • Read count 288
  • Date of publication 15-05-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages95-99
Ўзбек

 

Мақолада Амир Хусрав Деҳлавийнинг рубоий жанридаги улкан мероси ўрганишга ҳаракат қилинган. Мақо-
ланинг мақсади шоир асарларидаги мафкуравий ва бадиий усулни ўрганиш, шоирнинг рубоий жанридаги маҳо-
ратини аниқлаш, шунингдек, рубоийларини таҳлил қилиш орқали форс-тожик адабиёти тарихида унинг асар-
лари ўрнини аниқлашдан иборатдир. У ислом оламидаги форс ва тожик тилларида ижод қилувчи шоирларнинг
асарларига кучли таъсир кўрсатгани илмий ҳақиқатдир. Шоирнинг асарларига, шу жумладан унинг рубоийла-
рига қизиқиш шоирнинг ўрта асрларда мустақил мактаб ярата олганлиги билан боғлиқ. Амир Хусрав Деҳлавий
ўз даврида форс адабиётининг барча жанрларида ижод қилган. У рубоий ёзиш соҳасида камдан-кам учрайдиган
файласуфдир. Шоирнинг барча асарлари Худо, коинот, инсоният, ҳаёт, ер, севги каби фалсафий фикрлар билан
тўлалиги ва асарларидаги сўзларнинг мукаммал танлангани туфайли ноёб меросга айланди. Бу доирадаги улкан
ютуқлар шоирнинг рубоийларига ҳам тегишлидир. Унинг рубоийларида шеъриятнинг ҳар қайси соҳасига тегиш-
ли романтик мавзу асосий омил ҳисоблансада, ижтимоий ва фалсафий фикр доирасида ҳам кенг тарқалди. У ҳар
қандай мавзуни ўзининг шеърлари орқали етказиб бера оладиган истеъдод соҳиби эканлиги билан инсонларни
ҳайратда қолдиради. Мақолада айтиб ўтилган фикрлар шоир яшаб, ижод этган адабий муҳит ва унинг асарлари-
нинг Шарқ адабиёти ривожидаги ўрни ва аҳамиятини очиб беришга қаратилган.
В статье предпринята попытка кратко изучить огромное наследие Амира Хусрава Дехлави в жанре рубаи. Це-
лью статьи является изучение идейно-художественной системы произведений поэта, выявление мастерства поэ-
та в жанре рубаи, а также определение роли его произведений в истории персидско-таджикской литературы по-
средством анализа его рубаи. Это научный факт, что он оказал глубокое влияние на произведения других поэтов
мусульманского мира, которые впоследствии писали на персидском и тюркском языках. Интерес к творчеству
поэта, в том числе к его рубаи, связан с тем, что поэту удалось создать самостоятельную школу в средние века.
Амир Хусрав писал во всех жанрах персидской литературы своего времени. Он также редко встречающий-
ся философ в области письма рубаи. Все произведения поэта полны философскими мыслями о Боге, вселен-
ной, человеке, жизни, земле, любви и стали уникальным наследием благодаря совершенному подбору слов в его
произведениях. Большие достижения в этой сфере также принадлежат рубаи поэта. Хотя тема, характерная для
всех видов поэзии, романтика – является доминирующим фактором его творчества, а область социально-фило-
софской мысли также обширна. Он поражает людей тем, что является талантливым мастером, который своими
стихами способен передать любую тему. Очевидно, что идеи, выраженные в статье, направлены на определение
литературной среды, в которой жил и работал поэт, их значения для творчества поэта и роли в развитии восточ-
ной литературы.
Th article attmpts to briefl explore the great legacy of Amir Khusrav Dekhlavi in the rubai genre. Th purpose
of the article is to study the ideological and artistic system of the poet’s works, to reveal the poet’s mastery in the rubai
genre, and to determine the role of his works in the history of Persian-Tajik literature by analyzing his rubai. It is a
scientifi fact that he had a profound inflence on the works of other poets of the Muslim world, who later wrote in
Persian and Turkic languages. Interest in the poet’s work, including his ruba’i, is connected with the fact that the poet
managed to create an independent school in the Middle Ages.
Amir Khusrav wrote in all genres of Persian literature of his time. He is also a rare philosopher in the fild of writing
rubai. All the works of the poet are full of philosophical thoughts about God, the universe, man, life, earth, love and have
become a unique legacy thanks to the perfect selection of words in his works. Th great achievements in this fild also
belong to the poet’s ruba’i. Although the theme is characteristic of all types of poetry, romance is the dominant factor
in his work, and the fild of socio-philosophical thought is also extensive. He amazes people by being a talented master
who is able to convey any topic with his poems. Obviously, the ideas expressed in the article are aimed at defiing the
literary environment in which the poet lived and worked, their signifiance for the poet’s work and their role in the
development of Oriental literature.
 

Author name position Name of organisation
1 Nizamova F.. International Islamic Academy оf Uzbekistan
Name of reference
1 1. Shomuhamedov SH., Musaev B. Amir Xusrav Dehlaviy. – T.: Fan, 1971. 2. Baqoev M. Hayot va ejodiyoti Xusravi Dehlaviy. – Dushanbe: Donish, 1975. 3. Aliev G.YU. Persoyazichnaya literatura Indii. – M., 1968 , s. 49 – 65. 4. Baqoev M. Xusrav Dexlevi i yego poema «Duvalroni va Xizrxon», AKD. – Stalinobod, 1957, s.19.; Baqoev M. Hayot va ejodiyoti Xusravi Dehlaviy. – Dushanbe: «Donish», 1975; Bertel`s YE.E. Chetverostishie sheyxa Najmeddina Kubra, - DRA, 1924, s.36 – 39; Imomnazarov M. Iz opita sostavleniya slovarya yazika Amira Xosrova. – V sb.: «Amir Xosrov Dexlevi», – T.: 1978; Yo‘ldosheva S. Xarakteristika sravneniya v poeme «Hasht behesht» Amir Xosrova Dexlevi. – V sb.: «Amir Xosrov Dexlevi». – T., 1975, s. 139–147; Munirov Q. Amir Xusrav Dehlaviy asarlarining qo’lyozmalari. –T.,1975; Musaev B. Amir Xusrav Dehlaviy va Alisher Navoiy. «Sharq yulduzi» jurnali. – T., 1968; To‘ychieva G. O metrike gazeley divana «Tuxfat as-sigar» Amir Xosrova Dexlevi. 1987. 5. Kozmoyan A.K. Ruboi v klassicheskoy poezii na farsi (X–XII vv.). – Yerevan, 1981. دانشنامه ادب فارسى. جلد اول. تهران ’۰۸۳۱ ص ۱۴۰۱ .6
Waiting