142

Ушбу мақолада аналитик селекция усулларидан фойдаланиб, танлаб олинган G.hirsutum. L турига мансуб, рангли толали ғўзанинг коллекция намуналарида айрим морфохўжалик белгилари яъни тезпишарлик, ҳосил шохининг жойлашиш баландлиги (hs), симподиал ва моноподиал шохланиш типларининг ўсимликларда шаклланиши ва ўзгариши бўйича таҳлил натижалари келтириб ўтилган. Олиб борилган таҳлил натижаларига асосан қуйидаги энг яхши намуналар ажратиб олинди. Табиий рангли толали ғўзанинг коллекция намуналари орасида: “Тезпишар” белгиси бўйича 02757. ssp.mexicanum намунаси (новвот ранг), бунда М= 116,2±0,43; δ= 3,5; V%=3,04. “биринчи ҳосил шохининг жойлашиш баландлиги (hs)” белгиси бўйича 017597 (қўнғир) намунаси, бунда М= 116,9±0,2; 3; δ=39; V%=2,9. - “моноподиал шохлар сони” белгиси бўйича Ankansas Greenlint (яшил), бунда М= 2,2±0,07; δ=1,04; V%=0,47. - “симподиал (ҳосил шохи) шохлар сони” белгиси бўйича туркия браун (новвот ранг) бунда М= 18,0±0,15; δ=2,34; V%=0,91 кўрсаткичларни намоён этиб, селекция жихатидан муҳим аҳамиятга эга ҳисобланади.

  • Internet ҳавола
  • DOI
  • UzSCI тизимида яратилган сана 18-06-2022
  • Ўқишлар сони 142
  • Нашр санаси 28-03-2022
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони44-48
Ўзбек

Ушбу мақолада аналитик селекция усулларидан фойдаланиб, танлаб олинган G.hirsutum. L турига мансуб, рангли толали ғўзанинг коллекция намуналарида айрим морфохўжалик белгилари яъни тезпишарлик, ҳосил шохининг жойлашиш баландлиги (hs), симподиал ва моноподиал шохланиш типларининг ўсимликларда шаклланиши ва ўзгариши бўйича таҳлил натижалари келтириб ўтилган. Олиб борилган таҳлил натижаларига асосан қуйидаги энг яхши намуналар ажратиб олинди. Табиий рангли толали ғўзанинг коллекция намуналари орасида: “Тезпишар” белгиси бўйича 02757. ssp.mexicanum намунаси (новвот ранг), бунда М= 116,2±0,43; δ= 3,5; V%=3,04. “биринчи ҳосил шохининг жойлашиш баландлиги (hs)” белгиси бўйича 017597 (қўнғир) намунаси, бунда М= 116,9±0,2; 3; δ=39; V%=2,9. - “моноподиал шохлар сони” белгиси бўйича Ankansas Greenlint (яшил), бунда М= 2,2±0,07; δ=1,04; V%=0,47. - “симподиал (ҳосил шохи) шохлар сони” белгиси бўйича туркия браун (новвот ранг) бунда М= 18,0±0,15; δ=2,34; V%=0,91 кўрсаткичларни намоён этиб, селекция жихатидан муҳим аҳамиятга эга ҳисобланади.

Русский

В статье приведены результаты анализа некоторых морфологических признаков образцов хлопчатника с естественно окрашенным волокном вида G.hirsutum L., отобранных методом аналитической селекции, направленного на изучение формирования и изменчивости таких признаков как скороспелость, закладка первой плодовой ветви (hs), количествo симподиальных и моноподиальных ветвей. По результатам анализа отобраны лучшие коллекционные образцы хлопчатника:
- образец 02757 ssp.mexicanum (с бежевым волокном) по признаку «Скороспелость», где М=116,2±0,43; δ = 3,53; V% = 3,04.
- образец 017597 (с коричневым волокном) по признаку «высота закладки первой плодовой ветви» (hs), где М = 116,9 ± 0,2; 3; δ = 39; V% = 2,9
- Ankansas Greenlint (с зеленым волокном) по признаку «количество моноподиальных ветвей», где М = 2,2± 0,07; δ = 1,04; V% = 0,47.
- турецкий (с бурым волокном) по признаку «число симподиальных ветвей», где М = 18,0 ± 0,15; δ = 2,34; V% = 0,91, что следует учитывать в дальнейшей селекционной работе.

English

The article presents the results of the analysis of some morphological features of cotton samples with naturally colored fiber of the G.hirsutum L species, selected by the method of analytical selection, aimed at studying the formation and variability of such features as early maturity, the laying of the first fruit branch (hs), the number of sympodial and monopodial branches. Based on the results of the analysis, the best collection samples of cotton were selected:
- sample 02757 ssp.mexicanum (with beige fiber) on the basis of «early maturity», where М=116.2±0.43; δ = 3.53; V% = 3.04.
- sample 017597 (with brown fiber) on the basis of «height of the first fruit branch» (hs), where М = 116.9 ± 0.2; 3; δ = 39; V% = 2.9
- Ankansas Greenlint (with green fiber) on the basis of «the number of monopodial branches», where M = 2.2 ±0.07; δ = 1.04; V% = 0.47.
- Turkish (with brown fiber) on the basis of «the number of sympodial branches», where M = 18.0 ± 0.15; δ = 2.34;
V% = 0.91, which should be taken into account in further selection work.

Муаллифнинг исми Лавозими Ташкилот номи
1 Avtonomov V.A. Professor ПСУЕАИТИ
2 Mamedova F.F. Doktorant ToshDAU
3 Kurbonav A.Y. Katta ilmiy xodim ПСУЕАИТИ
Ҳавола номи
1 Сайдалиев Х, Халикова М, Раҳмонова Р. Рангли тола берувчи ғўза намуналарида айрим хўжалик белги- ларининг намоён бўлиши. // Ғўза, беда селекцияси ва уруғчилиги. – Тошкент: 2009. 42 - б.
2 Murthy M. S. S., 2001. Never say dye: the story of coloured cotton. Resonance, 29—35.
3 Страумал Б.П. Сорта хлопчатника с основами селекции.- Ташкент: 1974.- 214 б.
4 Симонгулян Н.Г., Муҳаммадхонов С.Р., Шафрин А.Н. Ғўза генетикаси селекцияси ва уруғчилиги. – Тош- кент: 1974. 38 – б.
5 Доспехов Б.А. Методика полевого опита.- М: Агропромиздат, 1985.- 351 с
6 Vreeland Jr., James M. (1999, April). The revival of colored cotton. Scientific American.
7 Endrizzi J.E., Kohel R. J. (1966). Use of telesomes in mapping three chromosomes in cotton. Genetics 54,535—550.
8 Kohel R.J. (1985): Genetic analysis of fibre colour variants in cotton. Crop Sci.25,793—797.
9 Fletcher E. (1907): Mendelian heredity in cotton. J. Agric. Sci.2, 281—282.
Кутилмоқда