Мақолада VII-VIII асрларда ҳадисларнинг ёзма жамланиши тарихи, хусусан, муҳаддислар томонидан уларни саралаш ҳамда қабул қилишда қўлланилган услуб ва ёндашувлар таҳлил қилинган. Ушбу жараён тарихийлик нуқтаи назаридан саҳобийлар, тобеийлар ҳамда улардан кейин яшаган шахслар даврларига ажратилган ҳолда, уларнинг ҳар бирининг ўзига хос хусусиятлари, амалда қўлланилган услублар манбалар асосида тадқиқ қилинган. Шу билан бир қаторда, ҳадислар ёзма жамланиш жараёнининг юзага келиши ҳамда тезлашишига сабаб бўлган омиллар ёритиб берилган. Мақолада ҳадислар ёзма жамланиш тарихининг илк босқичидан тортиб то ҳадис илмининг “олтин асри” сифатида эътироф этилган IX аср – асосий ҳадис тўпламлари яратилган даврга қадар давом этган жараён “китобат”, “тадвин”, “таълиф” ва “тасниф” босқичларига ажратилиб баён этилган.
Мақолада VII-VIII асрларда ҳадисларнинг ёзма жамланиши тарихи, хусусан, муҳаддислар томонидан уларни саралаш ҳамда қабул қилишда қўлланилган услуб ва ёндашувлар таҳлил қилинган. Ушбу жараён тарихийлик нуқтаи назаридан саҳобийлар, тобеийлар ҳамда улардан кейин яшаган шахслар даврларига ажратилган ҳолда, уларнинг ҳар бирининг ўзига хос хусусиятлари, амалда қўлланилган услублар манбалар асосида тадқиқ қилинган. Шу билан бир қаторда, ҳадислар ёзма жамланиш жараёнининг юзага келиши ҳамда тезлашишига сабаб бўлган омиллар ёритиб берилган. Мақолада ҳадислар ёзма жамланиш тарихининг илк босқичидан тортиб то ҳадис илмининг “олтин асри” сифатида эътироф этилган IX аср – асосий ҳадис тўпламлари яратилган даврга қадар давом этган жараён “китобат”, “тадвин”, “таълиф” ва “тасниф” босқичларига ажратилиб баён этилган.
| № | Муаллифнинг исми | Лавозими | Ташкилот номи |
|---|---|---|---|
| 1 | Aziz T.. | PhD. in history, Scientific Secretary of the Imam Maturidi International Scientific Research Center. | Maturidi International Scientific Research Center |
| № | Ҳавола номи |
|---|---|
| 1 | 1. Абдураҳмон Итр. Маъолиму-с-суннати-н-набавия. – Иордания: Мактабату-л-манор, 1986. 2. Абисон Мутайрий. Тарих тадвини-с-сунна ва шубуҳату-л-мусташриқин. – Қувайт: Жомиъату-лҚувайт, 2002. 3. Абу Бакр Аҳмад ибн Али ибн Собит Хатиб Бағдодий. Тақйиду-л-илм. – Қоҳира: Дору-л-истиқома, 2008. 4. Абу Бакр Байҳақий. ал-Мадхал ила-с-сунани-лкубро. – Қувайт: Дору-л-хулафа ли-л-китоби-лисломий, 1984. 5. Абу Довуд Сулаймон ибн Ашъас. Сунан. – ар-Риёз: Мактаба дори-с-салом, 2008. Ж. 4. 6. Абу Бакр Байҳақий. ал-Мадхал ила-с-сунани-лкубро. – Кувайт: Дору-л-хулафа ли-л-китоби-лисломий, 1984. 7. Абу-л-Ҳусайн Муслим ибн Ҳажжож. Саҳиҳу-лМуслим – ар-Риёд: Мактаба дори-с-салом, 2007. Ж. 7. 8. Абу Умар Юсуф ибн Абдулбар. Жомиъ баёни-л-илм ва фазлиҳи. – Ар-Риёд: Дор ибн Жавзий, 1994. 9. Гиргас В.Ф. Арабско-русский словарь к Корану и хадисам. – Москва: Диля, 2006. 10. Джон Бёртон. Мусульманское предание: Введение в хадисоведение. – Москва: Диля, 2006. 11. Ж. Ҳамроқулов. Ҳадис илми истилоҳлари. – Тошкент: Мовароуннаҳр, 2014. 12. Joseph Schacht. The Origins of Muhammadan Jurisprudence. – London: Clarendon Press, 1979. 13. Ibrahim Madani. The Preservation of Hadith / a Brief Introduction to the Science of Hadith. – New York: Madania Publications, 2010. 14. Муҳаммад Абдулазиз Хавлий. Тарих фунуни-лҳадиси-н-набавий. – Байрут: Дор ибн Касир, 1986. 15. Муҳаммад ибн Исмоил Бухорий. Саҳиҳу-л-Бухорий. – ар-Риёз: Мактаба дори-с-салом, 1997. Ж. 2. 16. Муҳаммад ибн Матор Заҳравоний. Тадвину-ссуннати-н-набавия нашъатуҳу ва татаввуруҳу минал-қарни-л-аввал ила ниҳояти-л-қарни-т-тасиъи-лҳижрий. – Мадина: Мактаба дори-л-минҳаж, 2005. 17. Муҳаммад Ижож Хатиб. ас-Сунна қабла-т-тадвин. – Байрут: Дору-л-фикр, 1981. 18. Muhammad Hamidullah. The Emergence of Islam. – India: Adam Publishers & Distributors, 2007. 19. Муҳаммад Муҳаммад Абу Заҳв. ал-Ҳадис ва-лмуҳаддисун ав инояту-л-уммати-л-исломия би-ссуннати-н-набавия. – Байрут: Дору-л-китоби-ларабий, 1984. 20. Мустафо Сибоъий. ас-Сунна ва маканатуҳа фи-тташриъи-л-исломий. – Байрут: Дору-л-варроқ, 2000. 21. Саййид Абдулмажид Ғаврий. ас-Суннату-н-набавия ҳужжийятуҳа ва тадвинуҳа. – Байрут: Дор ибн Касир, 2009. |