Ilmiy maqolada ko‘plab ilmiy ishlar, manbalar, yozma manbalar, arxeologik va etnografik ashyoviy dalillar asosida turli davrlarda juda qadimiy va sharafli tarixiy o‘tmishga ega bo‘lgan Ganja shahri relyefining tarixiy-geografik o‘zgarishiga imkon yaratgan asosiy sabablar, shart-sharoitlar, shuningdek, aholining tarixiy migratsiyasi ko‘rsatilgan.
Mahalliy va xorijiy tadqiqotchilar va arxeologlar tomonidan shaharda so‘nggi ikki asr davomida olib borilgan mahalliy va xalqaro arxeologik-etnografik ekspeditsiya hamda qazishmalar asosida Ganjaning shahar madaniyat markazi sifatidagi tarixiy-xronologik yoshi va uning turli bosqichlardagi harakati o‘rganildi. Ilmiy ishda birinchi marta tegishli ilmiy manbalar, rad etib bo‘lmaydigan hujjatlar va qo‘lyozmalar asosida Ganja shahrining tarixiy-geografik ko‘chishlari ketma-ketligi tuzilgan, arxeologik va etnografik materiallar haqidagi ma’lumotlar xronologik davrlashtirishga muvofiq aks ettirilgan, shuningdek, tarixiy kamida besh marta kuzatilgan shaharlarning ko‘chish davrlari bilan bog‘liq yodgorliklar, moddiy madaniyat namunalari haqida yoritib berilgan. Maqolada Ganja shahrining koʻchishidan dalolat beruvchi koʻplab tarixiy turar-joylarning soni, tuzilishi va xususiyatlari koʻrib chiqilib, ushbu hududlardan topilgan turli bosqichlarga mansub meʼmoriy yodgorliklar, hunarmandchilik buyumlari oʻrganilgan.
В научной статье на основе многочисленных научных трудов, источников, письменных источников, археологических и этнографических материальных свидетельств изучены основные причины, условия, сделавшие возможным историко-географическое изменение местности города в разное время, а также исторического переселения города Гянджа, имеющего очень древнее и почетное историческое прошлое. На основе местных и международных археолого-этнографических экспедиций и раскопок, проведенных местными и зарубежными исследователями и археологами на территории города в течение последних двух столетий, историко-хронологический возраст Гянджи как городского культурного центра и его перемещения на разных этапах были исследованы со ссылкой на научные данные. В научной работе впервые составлена последовательность историко-географических переселенний города Гянджа на основе соответствующих научных источников, неопровержимых документов и рукописей, отражены сведения об археологических и этнографических материалах в соответствии с хронологической периодизацией, как а также памятники истории, образцы материальной культуры, относящиеся к периодам перемещений города, которые наблюдались не менее пяти раз. В статье рассмотрены количество, структура и характеристики его многочисленных исторических жилых кварталов, выступающих свидетельством переселений города Гянджи, были изучены наряду с обнаруженными в этих районах архитектурными памятниками, ремесленными изделиями, относящимися к разным этапам.
Ilmiy maqolada ko‘plab ilmiy ishlar, manbalar, yozma manbalar, arxeologik va etnografik ashyoviy dalillar asosida turli davrlarda juda qadimiy va sharafli tarixiy o‘tmishga ega bo‘lgan Ganja shahri relyefining tarixiy-geografik o‘zgarishiga imkon yaratgan asosiy sabablar, shart-sharoitlar, shuningdek, aholining tarixiy migratsiyasi ko‘rsatilgan.
Mahalliy va xorijiy tadqiqotchilar va arxeologlar tomonidan shaharda so‘nggi ikki asr davomida olib borilgan mahalliy va xalqaro arxeologik-etnografik ekspeditsiya hamda qazishmalar asosida Ganjaning shahar madaniyat markazi sifatidagi tarixiy-xronologik yoshi va uning turli bosqichlardagi harakati o‘rganildi. Ilmiy ishda birinchi marta tegishli ilmiy manbalar, rad etib bo‘lmaydigan hujjatlar va qo‘lyozmalar asosida Ganja shahrining tarixiy-geografik ko‘chishlari ketma-ketligi tuzilgan, arxeologik va etnografik materiallar haqidagi ma’lumotlar xronologik davrlashtirishga muvofiq aks ettirilgan, shuningdek, tarixiy kamida besh marta kuzatilgan shaharlarning ko‘chish davrlari bilan bog‘liq yodgorliklar, moddiy madaniyat namunalari haqida yoritib berilgan. Maqolada Ganja shahrining koʻchishidan dalolat beruvchi koʻplab tarixiy turar-joylarning soni, tuzilishi va xususiyatlari koʻrib chiqilib, ushbu hududlardan topilgan turli bosqichlarga mansub meʼmoriy yodgorliklar, hunarmandchilik buyumlari oʻrganilgan.
In scientific paper on the basis of numerous scientific works, the reasons for the displacement of Ganja city, which has a very ancient and honorable historical past, at different times, the conditions that made possible the historical and geographical change of the area, the sources, written sources, archaeological and ethnographic material evidence are studied. Based on various local and international archaeological and ethnographic expeditions and excavations conducted by local and foreign researchers and archaeologists in the territory of city over the past two centuries, the historical and chronological age of Ganja as an urban cultural center and its movement at different stages of the indicators were studied with reference to scientific data. In the scientific work, for the first time a sequence of historical and geographical movements of the city of Ganja was compiled on the basis of relevant scientific sources, irrefutable documents and manuscripts of the modern stage in accordance with chronological periodization, as well as historical monuments, samples of material culture related to the periods of city movements that were observed at least five times, reflects information about archaeological and ethnographic materials. In article have been considered the number, structure and characteristics of its many historical residential quarters, which are evidence of the movements of Ganja city, along with the immovable architectural monuments found in these areas, handicrafts belonging to different stages were studied.
| № | Муаллифнинг исми | Лавозими | Ташкилот номи |
|---|---|---|---|
| 1 | Gasanov E.L. | 1 | Azerbaijan National Academy of Sciences |
| № | Ҳавола номи |
|---|---|
| 1 | 1. Neymatova M. Epigraphic monuments of Ganja. Baku. - 1991. - S. 4-7 |
| 2 | 2. Azərbaycan etnoqrafiyası: 3 cilddə. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. - 2007. - 544 s. (Ethnography of Azerbaijan: in 3 volumes. Volume I. Baku: East-West. - 2007. - 544 p.) |
| 3 | 3. Alizade А.А. Socio-economic and political history of Azerbaijan in the XIII-XIV centuries. Baku: Izd. АN Аz. SSR. - 1956. - С. 17 |
| 4 | 4. Hasanov S.L., Hasanov E.L. Applied features of comparative technical, sociological investigation of historical and contemporary heritage of Azerbaijan // International Scientific Journal Theoretical & Applied Science, 2018. - Issue 1. - Vol. 57. - Part 1. - P. 9-16 |
| 5 | 5. Həsənov E.L. Azərbaycan ziyarətgahları: Gəncə İmamzadə türbəsi. Bakı: Elm və təhsil. – 2012. - 268 s. (Hasanov E.L. Shrines of Azerbaijan: Ganja Imamzadeh tomb. Baku: Science and education. – 2012. - 268 p.) |
| 6 | 6. Həsənov E.L. Gəncə İmamzadə türbəsi ənənəvi multikulturalizm abidəsi kimi / Qafqazda mədəni-dini irsin qorunması mövzusunda beynəlxalq konfransın materialları. Bakı. - 2015. - S. 117-120 (Hasanov E.L. Ganja Imamzadeh tomb as a monument of traditional multiculturalism / Materials of the international conference on the preservation of cultural and religious heritage in the Caucasus. Baku. - 2015. - P. 117-120) |
| 7 | 7. Azərbaycan incəsənəti. VIII cild. Bakı: Elm. - 1959. - 276 s. (Azerbaijani art. Volume VIII. Baku: Science. - 1959. - 276 p.) |
| 8 | 8. Əhmədov F.M. Gəncənin tarix yaddaşı. Gəncə: Elm. - 2007. - 246 s. (Ahmadov F.M. Historical memory of Ganja. Ganja: Science. - 2007. - 246 p.) |
| 9 | 9. Əhmədov F.M. XIX-XX əsrlərin hüdudlarında Gəncənin yaşayış məhəllələri və ticarət obyektləri / Azərbaycanın qərb regionunun problemlərinə həsr olunmuş elmi-tədqiqat işlərinin yekunları elmi-təcrübi konfransının materialları. Bakı. – 1989. - S. 247 (Ahmadov F.M. Residential neighborhoods and commercial objects of Ganja in the XIX-XX centuries / the results of the scientific-research work dedicated to the problems of the western region of Azerbaijan, materials of the scientific-experimental conference. Baku. – 1989. - P. 247) |
| 10 | 10. Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi Dövlət Arxivinin Gəncə şəhər filialı. F. 20, s. 1, iş 17 (Ganja city branch of the State Archives of the National Archives Department of the Republic of Azerbaijan. F. 20, p. 1, case 17) |
| 11 | 11. Mustafayev A.N. Azərbaycanda sənətkarlıq. Bakı: Altay. – 2001. - 232 s. (Mustafayev A.N. Crafts in Azerbaijan. Baku: Altai. - 2001. - 232 p.) |
| 12 | 12. Məmmədov F.N. XIX əsrdə Gəncə şəhərinin ərazisi, əhalisi və idarəsi (1868-ci ilə qədər) // Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri (Tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası). – 1976. - № 3. - S. 30-37 (Mammadov F.N. The territory, population and administration of the city of Ganja in the 19th century (until 1868) // News of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR (History, philosophy and law series). – 1976. - No. 3. - P. 30-37) |
| 13 | 13. Hasanov E.L. Applied significance of investigation of handicrafts branches in Ganja city based on innovative technologies (Historical-ethnographic research). Prague: Vědecko vydavatelské centrum «Sociosféra-CZ» (Czech Republic). – 2018. - 110 p. ISBN 978-80-7526-323-0 |
| 14 | 14. Commemorative book of the Elisavetpol province for 1914.Yelisavetol. – 1910. - 337 c. |
| 15 | 15. Guliyeva N.M., Hasanov E.L. Investigation of basic decorative-applied arts of Ganja on the basis of some innovative arguments and technologies / Science and Society: Proceedings of the 3rd International scientific-practical conference. London: Scieuro, 2013. - P. 281-291 |
| 16 | 16. Hasanov E.L. To the Question on Research of Craftsmanship Traditions of Ganja of XIX – First Half of XX Centuries // Mediterranean Journal of Social Sciences. – 2015. - Vol. 6. - № 1. - Part S1. - P. 433-437. Doi:10.5901/mjss.2015.v6n1s1p433 |
| 17 | 17. Mustafayev C.M. Orta əsrlərdə sənətkar təşkilatları // Cahan jurnalı. - 1998. - № 4. - S. 17-21 (Mustafayev C.M. Artisan organizations in the Middle Ages // Cahan journal. - 1998. - No. 4. - P. 17-21) |
| 18 | 18. Häsänow E.L. Ethno-anthropologische merkmale der Gändschänischen Teppiche von XIX-XX jahrhundert (auf die 220-jährige jubiläum der Aserbaidschanischen gelehrten und dichter gewidmet Mirsä Schäfi Waseh) // Austrian Journal of Humanities and Social Sciences. - 2014. - №1. - P. 3-4 |
| 19 | 19. Azərbaycan arxeologiyası. 6 cilddə, VI cild. Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. – 2008. - 632 s. (Archeology of Azerbaijan. In 6 volumes, Volume VI. Baku: East-West publishing house. – 2008. - 632 p.) |
| 20 | 20. Hasanov E.L. Local Ganja carpets as the samples of contemporary museum studies / Conferinţa ştiinţifică internaţională a Muzeului Naţional de Istorie a Moldovei. Istorie - Arheologie - Muzeologie. Ediția 31, 28-29 octombrie 2021, Chisinau. Chişinău: Bons Offices SRL. - 2021. - P. 139-140. ISBN 978-9975-87-140-2. |
| 21 | 21. Tabeikyna E. K., Kamalova G. T., Hasanov, E. L., Dzhumagaliyeva K. V., Demeuova N. K. The place of intelligentsia in socio-economic development of society: the creative perspective // Creativity Studies. -2021. - 14 (1). - P. 235-250. https://doi.org/10.3846/cs.2021.13639 |
| 22 | 22. Gasanov E.L. Multicultural values as an indicator of a traditional society / "Traditional Societies: Unknown Past": Proceedings of the XVII International Scientific and Practical Conference. Part 2. South Ural State Humanitarian Pedagogical University. Chelyabinsk. - 27-28 May 2021. - S. 177-182. |
| 23 | 23. Hasanov E.L. Innovative study of historical-ethnographic and cultural heritage of Ganja city for Renaissance period // International Scientific Journal Theoretical & Applied Science. - 2021. Issue 02, vol. 94. - P. 248-254. Doi: https://dx.doi.org/10.15863/TAS.2021.02.94.53 |
| 24 | 24. Hasanov E.L. Innovative significance of research of traditional architectural features of Ganja // TSU-TI — The International Scientific Journal of Humanities. - 2022. No 1(1). - P. 71-74. DOI: https://doi.org/10.55804/TSU-ti- 1/Hasanov |