Мақолада мисрлик шайх Муҳаммад Амин ал-Курдий қаламига мансуб Нақшбандия тариқати силсиласидан жой олган валийларнинг сифати ва ҳаёти, шажаралар тарихи, нақшбандийлик тариқатининг назарияси ва амалиёти тўғрисида баён қилинадиган “Ал-мавоҳиб ус-сармадия” асарида келтирилган тасаввуф ҳамда Нақшбандия тариқатига доир манбаларнинг тарихий аҳамияти таҳлил этилади. Маълумки, суфийлар наздида тасаввуфда ҳақиқатга таълим олиш орқали эмас, балки фақат амалиёт ва риёзатни ўз бошидан кечириш, мистик ва экзистенциал тажриба орқали эришилади. Шайх Муҳаммад Амин ал-Курдийнинг фикрича, тасаввуф таълимотида солиҳлар машойих ёки авлиёни кўрмоқликдан кўра, маънавий, руҳий фойдани уларнинг ҳаёти, ахлоқий сифатлари ва қилган амаллари тўғрисида ўрганиб билиб оладилар. У тасаввуфга доир асарларни ўқиш инсонни ахлоқий ва маънавий жиҳатдан тарбиялайди, деб ҳисоблайди. “Ал-мавоҳиб ус-сармадия” асарида ўзбек илм-фанига номаълум бўлган ва XVII–XIX асрларда Яқин Шарқда яратилган бир нечта тасаввуфий-ирфоний манбалар келтириб ўтилади. Ушбу асарлар нафақат тасаввуф таълимотининг фалсафий қарашлари, усул ва методлари тўғрисида, балки юртимизда яшаган алломаларнинг ҳаёти, фалсафий-тасаввуфий таълимоти ҳамда маънавий меросига доир бой маълумотларни беради. Шу нуқтаи назардан мақолада бу манбалар ва уларнинг муаллифлари қиёсий, тарихий-хронологик ва назарий жиҳатдан тадқиқ этилган.
Мақолада мисрлик шайх Муҳаммад Амин ал-Курдий қаламига мансуб Нақшбандия тариқати силсиласидан жой олган валийларнинг сифати ва ҳаёти, шажаралар тарихи, нақшбандийлик тариқатининг назарияси ва амалиёти тўғрисида баён қилинадиган “Ал-мавоҳиб ус-сармадия” асарида келтирилган тасаввуф ҳамда Нақшбандия тариқатига доир манбаларнинг тарихий аҳамияти таҳлил этилади. Маълумки, суфийлар наздида тасаввуфда ҳақиқатга таълим олиш орқали эмас, балки фақат амалиёт ва риёзатни ўз бошидан кечириш, мистик ва экзистенциал тажриба орқали эришилади. Шайх Муҳаммад Амин ал-Курдийнинг фикрича, тасаввуф таълимотида солиҳлар машойих ёки авлиёни кўрмоқликдан кўра, маънавий, руҳий фойдани уларнинг ҳаёти, ахлоқий сифатлари ва қилган амаллари тўғрисида ўрганиб билиб оладилар. У тасаввуфга доир асарларни ўқиш инсонни ахлоқий ва маънавий жиҳатдан тарбиялайди, деб ҳисоблайди. “Ал-мавоҳиб ус-сармадия” асарида ўзбек илм-фанига номаълум бўлган ва XVII–XIX асрларда Яқин Шарқда яратилган бир нечта тасаввуфий-ирфоний манбалар келтириб ўтилади. Ушбу асарлар нафақат тасаввуф таълимотининг фалсафий қарашлари, усул ва методлари тўғрисида, балки юртимизда яшаган алломаларнинг ҳаёти, фалсафий-тасаввуфий таълимоти ҳамда маънавий меросига доир бой маълумотларни беради. Шу нуқтаи назардан мақолада бу манбалар ва уларнинг муаллифлари қиёсий, тарихий-хронологик ва назарий жиҳатдан тадқиқ этилган.
| № | Муаллифнинг исми | Лавозими | Ташкилот номи |
|---|---|---|---|
| 1 | Qodirov . . | Department of National Ideas, Spirituality Bases and Jurisprudence, Bukhara State University, Senior Lecturer, | Buxoro davlat universiteti |
| № | Ҳавола номи |
|---|---|
| 1 | 1. Shavkat Mirziyoev. Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy bahodir. T., “O‘zbekiston”, 2018, – B. 84. 2. Qahramon Ismoilov. Xorijda tasavvuf ta’limotining o‘rganilishi. T.: “Mumtoz so‘z”, 2008, – B.11-12. 3. Krimskiy A.E. Ocherk razvitiya sufizma do konsa III veka gidjri. – M.: 1895, -B.42-76. 4. Goldsier I. Leksii ob islame. Izd.Brokgauza-Efron. 1912, – B.126-148. 5. Toluk F.A. Sufizm ili persidskaya panteisticheskaya teologiya. Berlin, 1821. 6. Trimingem J.S. Sufiyskie ordenq v islame. – Moskva, 1989, – B.8-17. 7. S. Frederick Starr, Lost Enlightenment: Central Asia’s Golden Age from the Arab Conquest to Tamerlane, Princeton, Princeton University Press, 2013, – B.63. 8. Karl Ernst. Sufizm. – M.: Fair-Press, 2002, – B.320. 9. Abdulqodir Iso. Haqoiqu anit-tasavvuf. Dimashq, Mavqe’ at-tariqat ash-shoziliya ad-darqaviya, 1981, – B.234. 10. Abu Homid al-G‘azzoliy. Al-munqiz min az-zalol (Zalolatdan qutqazuvchi). Qohira, “Dar ush-sha’b”, 1961, -B.28. 11. Muhammad Amin al-Kurdiy. “Al-mavohib ussarmadiya fi manoqib as-sodat an-naqshbandiya”, Qohira, “Matbaat us-saodat”, 1911 y., – B.3-4. 12. Yosin Ibrohim as-Sanhutiy. “Al-anvor ul-qudsiya fi manoqib at-tariqat an-naqshbandiya”. Qohira, “Matbaat us-saodat” nashriyoti, 1925, -B.3. 13. Abdulvahhob ibn Ahmad ash-Sрa’roniy. “Al-anvor ulqudsiya fi ma’rifati qavoid as-sufiya”, Qohira, “Dar ulma’rifa”, 2001, – B.12. 14. Muhammad bin Abdulloh al-Xoniy. “Al-bahjat ussaniyya fi adab at-tariqat al-aliya al-xolidiya annaqshbandiya”, Qohira, 1885, – B.4. 15. Abdulmajid ibn Muhammad al-Xoniy. “Al-hadoiq ulvardiya fi haqoiq ajillai an-naqshbandiya”. Bayrut, “Dar ul-kutub al-ilmiya” nashriyoti, 2010, – B.7-8. 16. Abdulg‘ani an-Nablusiy. “Miftoh ul-ma’iya”. Qohira, “Dar ul-javdiya” nashriyoti, 2008, – B.5. 17. Abdulg‘ani an-Nablusiy. “Al-hadiqa un-nadiya fi sharhi at-tariqat al-muhammadiya”. Bayrut, “Dar ul-kutub alilmiya” nashriyoti, 2011, – B.3-5. 18. Muhammad bin Sulaymon al-Bag‘dodiy. “Al-hadiqat un-nadiya fi adabi at-tariqat an-naqshbandiya”. Qohira, 1895, – B. 5. 19. Ahmad ibn Ajiba. “Iqoz ul-himam fi sharh al-hikam”. Bayrut, “Dar ul-kutub al-ilmiya” nashriyoti, 2009, –B.6. 20. Ahmad ibn Ajiba. “Al-futuhot ul-ilohiya fi sharh almabohis al-asliya”. Qohira, “Dar ul-xayr” nashriyoti, 2010, – B.11. 21. Ahmad ibn Ajiba. “Al-bahr ul-madid fi tafsir al-Qur’on al-majid”. Bayrut, “Dar ul-kutub al-ilmiya” nashriyoti, 2008, – B.7. |