72

Maqolada  xāstan  sodda  fe’lining  leksik-semantik  variantlari  asosida  aniqlangan  ma’no  guruhlari,  ularning 
funksional ekvivalentlari tadqiq qilinadi. Xāstan sodda fe’lining besh ma’no guruhi taklif qilinadi hamda maqola hajmi 
cheklanganligidan kelib chiqgan holda faqat uning ikkinchi ma’no guruhiga oid bo‘lgan so‘ramoq, iltimos qilmoq; 
talab qilmoq ma’nolarida qo‘llaniladigan variantlari haqida so‘z yuritiladi. Funksional ekvivalentlar mo‘tabar manbalar 
asosida aniqlanadi va turli xil adabiyotlardan keltirilgan misollar orqali tahlilga tortiladi. Tahlil natijalariga ko‘ra har bir 
funksional ekvivalentlar ma’nosini o‘zida jamlovchi invariant ma’nolar ya’ni iltimos qilmoq ma’nosining turli ma’no 
ottenkalarini o‘z ichiga olgan umumiy ma’no hamda so‘ramoq, iltimos qilmoq, talab qilmoq ma’nolarini ifodalashdagi 
funksional ekvivalentlari tomonidan ifodalanadigan barcha ma’no ottenkalarini o‘z ichiga olgan umumiy, ya’ni 
invariant ma’nolar aniqlanadi va taklif qilinadi. Invariant ma’no funksional ekvivalentlardan birida mujassam bo‘lishi, 
ya’ni mazkur fe’llar ushbu ma’no guruhlaridan har birida o‘z invariantiga ega bo‘lishi biroq ushbu fe’llar vositasida 
ifodalanayotgan ma’no ottenkalariga ko‘ra bo‘lingan ma’no guruhchalarining barchasida ham ma’noni ifodalovchi 
asosiy so‘z vazifasida kela olmasligi haqida so‘z yuritiladi, xulosalar keltiriladi hamda misollar orqali asoslanadi.

  • Internet ҳавола
  • DOI
  • UzSCI тизимида яратилган сана 03-05-2023
  • Ўқишлар сони 72
  • Нашр санаси 28-04-2023
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони8
Ўзбек

Maqolada  xāstan  sodda  fe’lining  leksik-semantik  variantlari  asosida  aniqlangan  ma’no  guruhlari,  ularning 
funksional ekvivalentlari tadqiq qilinadi. Xāstan sodda fe’lining besh ma’no guruhi taklif qilinadi hamda maqola hajmi 
cheklanganligidan kelib chiqgan holda faqat uning ikkinchi ma’no guruhiga oid bo‘lgan so‘ramoq, iltimos qilmoq; 
talab qilmoq ma’nolarida qo‘llaniladigan variantlari haqida so‘z yuritiladi. Funksional ekvivalentlar mo‘tabar manbalar 
asosida aniqlanadi va turli xil adabiyotlardan keltirilgan misollar orqali tahlilga tortiladi. Tahlil natijalariga ko‘ra har bir 
funksional ekvivalentlar ma’nosini o‘zida jamlovchi invariant ma’nolar ya’ni iltimos qilmoq ma’nosining turli ma’no 
ottenkalarini o‘z ichiga olgan umumiy ma’no hamda so‘ramoq, iltimos qilmoq, talab qilmoq ma’nolarini ifodalashdagi 
funksional ekvivalentlari tomonidan ifodalanadigan barcha ma’no ottenkalarini o‘z ichiga olgan umumiy, ya’ni 
invariant ma’nolar aniqlanadi va taklif qilinadi. Invariant ma’no funksional ekvivalentlardan birida mujassam bo‘lishi, 
ya’ni mazkur fe’llar ushbu ma’no guruhlaridan har birida o‘z invariantiga ega bo‘lishi biroq ushbu fe’llar vositasida 
ifodalanayotgan ma’no ottenkalariga ko‘ra bo‘lingan ma’no guruhchalarining barchasida ham ma’noni ifodalovchi 
asosiy so‘z vazifasida kela olmasligi haqida so‘z yuritiladi, xulosalar keltiriladi hamda misollar orqali asoslanadi.

№ Муаллифнинг исми Лавозими Ташкилот номи
1 ArifdjAnov Z.. Teacher of the department of classical oriental literature and source studies. O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi
№ Ҳавола номи
1 .2731 ،نارهت .نیقاتشملا ةنج و نیبنذملا ةضور .ماج یدمحا رصن وبا (Abu Nasr Ahmadi Jom. Ravdat ul-mo‘znebin va jannat ol-mo‘shtoqiyn. Tehron, 1372.) .7531 ،ریبک ریما ،نارهت .نادمچ .یولع گرزب (Bo‘zo‘rg Alavi. Chamedon. Tehron, Amir kabir, 1357.) .9431 ،مود پاچ .یسودرف تاراشتنا ،نارهت .رات هس .دمحا لآ للاج (Jalol Ol-e Ahmad. Se tor. Tehron. Enteshorot-e Ferdo‘usi. Chop­e do‘vvo‘m. 1349.) ،ان یب ،نارهت .رصاعم یسراف حیصف رثن زا ییاه هنومن .یرلناخ .8331 (Xonlari. Nemunehoyi az nasr-e fasih-e forsi-ye mo‘oser. Tehron, Bino, 1338.) .1431 ،ریبک ریما ،نارهت .نوخ هرطق هس .تیاده قداص (Sodeq Hedoyat, Se qatr-e xun. Tehron, Amir Kabir, 1341.) و نافلؤم تکرش ،نارهت .دیسر رس هب ام هصق .هداز لامج یلع دمحم .7531 ،ناریا نامجرتم (Mohammad Ali Jamolzode, Qesse-ye mo be sar resid. Tehron, Sherkat-e mo‘allefon va mo‘tarjemon-e iron, 1357.) .1631 ،ون رشن ،نارهت .هتخوس نیمز .دومحم دمحم (Mo‘hammad Mahmud. Zamin-e suxte. Tehron, Nashr-e no‘u, 1361.) .0631 ،یملع ،نارهت .قدصم رتکد تاملأت و تارطاخ .قدصم دمحم (Mo‘hammad Mosaddeq. Xoterot va ta’allo‘mot-e do‘kto‘r Mo‘saddeq. Tehron, Elmiy, 1360.) .0431 ،انیس نبا ،نارهت .فوخم نارهت .یمظاک قفشم یضترم (Mortazo Moshfeq Kozemi. Tehron-e maxuf. Tehron, Ebn-e Sino, 1340.) Ommaviy axborot vositalari va internet saytlari :2991 دنفسا 72 :ربخ راشتنا خیرات .راکتبا یناسر علاطا هاگیاپ www.ebtekarnews.com (Poygoh-e ettelorasoni-ye ebtekor. Torix-e enteshorot-e xabar: 27 esfand, 1992.) نیدرورف 13 :ربخ راشتنا خیرات .وردوخ رصع یناسر علاطا هاگیاپ www.asrekhodro.com:2991 (Poygoh-e ettelorasoni-ye asr-e xo‘dro‘. Torix-e enteshorot-e xabar. 31 farvardin, 1992.) 2931/11/8 خروم ،ناهیک همانزور (Ruznome-ye keyhon, mo‘arrex-e 1392/11/8.) .www.asriran.com:ناریا رصع یلیلحت تیاس (Soyt-e tahlili-ye asr-e iron.) .www.tasnimnews.com:مینست یرازگربخ تیاس (Soyt-e xabargo‘zori-ye tasnim.) .www.irna.ir:یملاسا یروهمج یرازگربخ تیاس (Soyt-e xabargo‘zori-ye jo‘mhuri-ye eslomi.) .http://isna.ir:)انسیا( ناریا نایوجشناد یرازگربخ تیاس (Soyt-e xabargo‘zori-ye doneshjuyon-e iron (isno).) .http://solhnews.org:حلص یرازگربخ تیاس (Soyt-e xabargozori-ye so‘lh.) رهم 5 :ربخ راشتنا خیرات .ناریا نایحیسم یربخ سناژآ .زوین تبحم .www.mohabatnews.com:1931 (Mohabat nyus. Ojons-e xabari-ye masihiyon-e iron. Torix-e enteshorot-e xabar. 5 mehr 1391.) edu.kaums.ac.ir/Default.aspx?PageID=205 ir.sputniknews.com/world/201910285404609-%D9%BE%D9%84%DB%8 shabestan.ir/detail/News/439299 www.aa.com.tr/fa/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9 %86/%D8%AA% www.jamaran.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-
Кутилмоқда