90

Hozirgi vaqtda sulfat kislota kimyo sanoatining koʻpchilik texnologiyalarida keng qoʻllaniladi, natijada oraliq va sarflangan sulfat kislota eritmalari hosil boʻladi. Koʻpgina hollarda, sulfat kislotani qayta tiklash yoki undan foydalanish uchun ushbu eritmalarni qayta ishlash kerak boʻladi. Sanoatda koʻp yillik amaliyotlar davomida, turli xil sharoitlarda hosil boʻlgan sulfat kislota eritmalarini qayta tiklashning bir nechta usullari amalga oshirilgan. Ushbu maqolada “Navoiyazot” AJ kaustik soda ishlab chiqarish majmuasida ishlatilgan ikkilamchi sulfat kislotaning tarkibini va uni tozalash jarayonini koʻrib chiqamiz. “Navoiyazot” AJ kaustik soda ishlab chiqarish majmuasida, osh tuzi eritmasini elektroliz qilish natijasida hosil boʻlgan xlor gazini namligini ushlab qolish uchun 98% li sulfat kislota eritmasidan foydalaniladi. Natijada sulfat kislota jarayondagi namlikni oladi va qisman xlor bilan toʻyinib, konsentratsiyasi 73-75% gacha kamayadi. Hosil boʻlgan ikkilamchi sulfat kislotaning konsentarsiyasini bugʻlatish yoʻli bilan oshirishga erishildi. Olingan natijalar shuni koʻrsatadiki, ikkilamchi sulfat kislota konsentratsiyasi 82,91% gacha yetkazildi va tarkibidagi xlor miqdori 85,36% gacha kamaydi. Bu esa texnologik jarayonda hosil boʻlgan ishlatilgan ikkilamchi sulfat kislotadan foydalanish sohalarini kengaytiradi.

  • Internet ҳавола
  • DOI10.24412/2181-1431-2022-2-26-29
  • UzSCI тизимида яратилган сана 27-02-2024
  • Ўқишлар сони 90
  • Нашр санаси 15-06-2022
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони26
Ўзбек

Hozirgi vaqtda sulfat kislota kimyo sanoatining koʻpchilik texnologiyalarida keng qoʻllaniladi, natijada oraliq va sarflangan sulfat kislota eritmalari hosil boʻladi. Koʻpgina hollarda, sulfat kislotani qayta tiklash yoki undan foydalanish uchun ushbu eritmalarni qayta ishlash kerak boʻladi. Sanoatda koʻp yillik amaliyotlar davomida, turli xil sharoitlarda hosil boʻlgan sulfat kislota eritmalarini qayta tiklashning bir nechta usullari amalga oshirilgan. Ushbu maqolada “Navoiyazot” AJ kaustik soda ishlab chiqarish majmuasida ishlatilgan ikkilamchi sulfat kislotaning tarkibini va uni tozalash jarayonini koʻrib chiqamiz. “Navoiyazot” AJ kaustik soda ishlab chiqarish majmuasida, osh tuzi eritmasini elektroliz qilish natijasida hosil boʻlgan xlor gazini namligini ushlab qolish uchun 98% li sulfat kislota eritmasidan foydalaniladi. Natijada sulfat kislota jarayondagi namlikni oladi va qisman xlor bilan toʻyinib, konsentratsiyasi 73-75% gacha kamayadi. Hosil boʻlgan ikkilamchi sulfat kislotaning konsentarsiyasini bugʻlatish yoʻli bilan oshirishga erishildi. Olingan natijalar shuni koʻrsatadiki, ikkilamchi sulfat kislota konsentratsiyasi 82,91% gacha yetkazildi va tarkibidagi xlor miqdori 85,36% gacha kamaydi. Bu esa texnologik jarayonda hosil boʻlgan ishlatilgan ikkilamchi sulfat kislotadan foydalanish sohalarini kengaytiradi.

Русский

Серная кислота в настоящее время широко применяется во многих технологиях химической промышленности, в результате чего образуются промежуточные и отработанные растворы серной кислоты. Во многих случаях будет необходимо повторно использовать эти растворы для извлечения или использования серной кислоты. За многолетнюю промышленную практику было разработано несколько способов восстановления растворов серной кислоты, образующихся в различных условиях. В данной статье мы рассмотрим состав вторичной серной кислоты, используемой в производстве едкого натра АО «Навоиазот» и процесс ее очистки. На комплексе по производству едкого натра АО «Навоиазот» для удержания влаги газообразного хлора, образующегося при электролизе солевого раствора, используется 98% раствор серной кислоты. В результате серная кислота в процессе получает влагу и частично насыщается хлором, концентрация которого снижается до 73-75%. Концентрацию образовавшейся вторичной серной кислоты повышали выпариванием. Результаты показывают, что концентрация вторичной серной кислоты достигла 82,91%, а содержание хлора снизилось до 85,36%. Это расширяет возможности использования вторичной серной кислоты, образующейся в процессе.

English

Sulfuric acid is now widely used in many aspects of the chemical industry, resulting therefore the formation of intermediate and sulfuric acid solution appear. In many cases, it is necessary to recycle these solutions to recover or use sulfuric acid. During many years of industrial practice, several methods have been developed to take sulfuric acid solutions formed under different conditions. In this article we consider the composition of secondary sulfuric acid used in the production of caustic soda of JSC "Navoiyazot" and its purification process. At the caustic soda production complex of JSC "Navoiyazot", a 98% solution of sulfuric acid is used to retain the moisture of chlorine gas formed by electrolysis of salt solution. As a result, sulfuric acid receives moisture in the process and is partially saturated with chlorine, the concentration of which is reduced to 73-75%. The concentration of the formed secondary sulfuric acid is increased by evaporation. The results show that the concentration of secondary sulfuric acid reaches 82,91% and the chlorine content decreases to 85,36%. This expands the use of secondary sulfuric acid generated in the process.

Муаллифнинг исми Лавозими Ташкилот номи
1 Nurmurodov T.I. dotsent Navoiy davlat konchilik va texnologiya universiteti
2 Hosilova S.S. Magistrant Navoiy davlat konchilik va texnologiya universiteti
Ҳавола номи
1 Kattayev N., Ixtiyorova G., Muhamediyev M., Mirzahidov H. Kimyo texnologiyasi. – Toshkent, 2012, 13-bet
2 Xomchenko G.P., Xomchenko I.G. Kimyo. – Toshkent, 2010, 202-bet
3 Fayzullayev O., Turobov N., Roʻziyev E. va boshqalar. Analitik kimyo labaratoriya mashgʻulotlari. – Toshkent, 2006, 227-bet
4 Межгосударственный стандарт ГОСТ 2184-2013. Кислота серная техническая. – Москва, 2019
5 I.T.Shamshidinov, X.Ch. Mirzoqulov. Sulfat kislota ishlab chiqarish nazariyasi va texnologiyasi. – Toshkent.: Iqtisod-moliya, 2017, 8-bet
6 N. Kattayev, G. Ixtiyarova, M. Muhamediyev, X. Mirzahidov. Kimyo texnologiyasi. – Toshkent.: Oʻzbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2012.
Кутилмоқда