44

Тадқиқот ишида асосий эътибор иқлим ўзгариши шароитида Чирчиқ дарёси ҳавзасида метеорологик қурғоқчиликни баҳолаш масалаларига қаратилган. Мақсадни амалга ошириш учун, Чирчиқ дарёси ҳавзасида жойлашган Писком метеорологик станцияси танлаб олинди. Мазкур метеорологик станцияда кузатилган ойлик атмосфера ёғинлари маълумотлари асосида стандартлаштирилган ёғингарчилик индекслари (SPI) иккита базавий иқлимий даврлар учун ҳисобланди ҳамда FAO классификацияси асосида уларнинг даврий ўзгариши баҳоланди. Тадқиқот натижаларига кўра, биринчи базавий иқлимий давр (1961-1990 йй.)га нисбатан иккинчи базавий иқлимий давр (1990-2020 йй.)да қурғоқчиликнинг такрорланиши ортганлиги аниқланди. 

  • Internet ҳавола
  • DOI
  • UzSCI тизимида яратилган сана 15-05-2024
  • Ўқишлар сони 44
  • Нашр санаси 28-09-2022
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони43-51
Ўзбек

Тадқиқот ишида асосий эътибор иқлим ўзгариши шароитида Чирчиқ дарёси ҳавзасида метеорологик қурғоқчиликни баҳолаш масалаларига қаратилган. Мақсадни амалга ошириш учун, Чирчиқ дарёси ҳавзасида жойлашган Писком метеорологик станцияси танлаб олинди. Мазкур метеорологик станцияда кузатилган ойлик атмосфера ёғинлари маълумотлари асосида стандартлаштирилган ёғингарчилик индекслари (SPI) иккита базавий иқлимий даврлар учун ҳисобланди ҳамда FAO классификацияси асосида уларнинг даврий ўзгариши баҳоланди. Тадқиқот натижаларига кўра, биринчи базавий иқлимий давр (1961-1990 йй.)га нисбатан иккинчи базавий иқлимий давр (1990-2020 йй.)да қурғоқчиликнинг такрорланиши ортганлиги аниқланди. 

Русский

Основное внимание в исследованиях уделено на оценку метеорологической засухи в бассейне реки Чирчик в условиях изменения климата. Для этого была выбрана метеостанция Пскем, расположенная в горной части бассейна реки Чирчик. На основе месячных данных атмосферных осадков, наблюденных на данной метеостанции, были рассчитаны стандартизированные индексы осадков (SPI) для двух базовых климатических периодов, а также оценены их периодические изменения на основе классификации FAO. По результатам исследований определено увеличение повторяемости засушливых лет втором базовым климатическом периоде по сравнению первым базовым климатическим периодом. 

English

The main focus in this research was on the assessment of meteorological drought in the Chirchik river basin under the conditions of climate change. In order to this, Pskem meteostation was chosen, located in the mountainous part of the Chirchik river basin. Based on the monthly precipitation data observed at this meteostation, standardized precipitation indexes (SPI) were calculated for the first and second base climatic periods, and their periodic changes were estimated based on the FAO classification. According to the results of the research, it was found that frequency of dry periods increased in the second base climatic period compared to the first base climatic period. 

Ҳавола номи
1 ИЁТЛАР Агальцева Н.А., Мягков С.В., Пак А.Б. Экстремальные гидрологические явления в условиях изменения климата / Материалы Республиканской научно-практической конференции. – Ташкент: ГИДРОИНГЕО, 2008. – С. 45-48.
2 Петров Ю.В., Холматжанов Б.М., Эгамбердиев Х.Т., Ишниязова Ф.А., Буков В.А., Хайдаров М.Б. Новый подход к классификации атмосферной засухи // Гидрометеорология и мониторинг окружающей среды. № 1. 2021. – С. 20-36
3 Свобода М., Хайес М., Вуд Д. Руководство для пользователей стандартизированного индекса осадков. – ВМО, Женева, 2012 (1090). – 36 с.
4 Чуб В.Е. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. – Ташкент: Voris-nashriyot, 2007. – 132 с.
5 Guo H., Bao A., Ndayisaba F., Liu T., Jiapaer G., El-Tantawi A.M. and De Maeyer P. Space-time characterization of drought events and their impacts on vegetation in Central Asia // Journal of Hydrology, V. 564, 2018. – PP. 1165-1178.
6 Haslinger K., Koffler D., Schöner W. and Laaha G. Exploring the link between meteorological drought and streamflow: Effects of climate‐catchment interaction // Water Resources Research, 50(3), 2014. – PP. 2468-2487.
7 Li Z., Chen Y., Fang G., Li Y. Multivariate assessment and attribution of droughts in Central Asia // Science Report, 7, 2017. – PP. 1316-1324.
8 McKee T., Nolan D., John K. The relationship of drought frequency and duration to time scales / Proceedings of the 8 th Conference on Applied Climatology, V. 17, No. 22, 1993. – P. 136.
9 Rakhmatova N., Arushanov M., Shardakova L., Nishonov B., Taryannikova R., Rakhmatova V., Belikov D. Evaluation of the perspective of ERA-Interim and ERA5 reanalyses for calculation of drought indicators for Uzbekistan. – Atmosphere. №12 (5). – PP. 527-541.
10 Svoboda M.D., Fuchs B.A. Integrated Drought Management Programme (IDMP). Handbook of Drought Indicators and Indices. - Drought Mitigation Center Faculty Publications. 2016. -117 p.
11 Wu J., Chen X., Yao H., Gao L., Chen Y., Liu M. Non-linear relationship of hydrological drought responding to meteorological drought and impact of a large reservoir // Journal of Hydrology, V. 551, 2017. – PP. 495-507.
Кутилмоқда