39

Ushbu maqolada kuzgi bug‘doy doni zararli xasva hasharoti bilan turli foizlarda zararlanganlik darajasini
kleykovina miqdori va sifatiga ta’siri baholandi. Donlarning zararli xasva bilan zararlanish darajasi oshib borishi bilan don
sifatiga salbiy ta’sir etishi aniqlanib, donlar 3 foiz zararlanganda kleykovina miqdori 25,2 % ni, IDK birligi 120 ni tashkil etdi,
bug‘doy doni IDK ko‘rsatkichi bo‘yicha III sinf talabiga javob berdi. Donlar 6% va 10% zararlanganda kleykovina xamirini
yuvilmasligi kuzatildi.

  • Internet ҳавола
  • DOI10.63241/2025310akhv
  • UzSCI тизимида яратилган сана 23-07-2025
  • Ўқишлар сони 39
  • Нашр санаси 21-07-2025
  • Мақола тилиO'zbek
  • Саҳифалар сони23-25
Ўзбек

Ushbu maqolada kuzgi bug‘doy doni zararli xasva hasharoti bilan turli foizlarda zararlanganlik darajasini
kleykovina miqdori va sifatiga ta’siri baholandi. Donlarning zararli xasva bilan zararlanish darajasi oshib borishi bilan don
sifatiga salbiy ta’sir etishi aniqlanib, donlar 3 foiz zararlanganda kleykovina miqdori 25,2 % ni, IDK birligi 120 ni tashkil etdi,
bug‘doy doni IDK ko‘rsatkichi bo‘yicha III sinf talabiga javob berdi. Donlar 6% va 10% zararlanganda kleykovina xamirini
yuvilmasligi kuzatildi.

Русский

В статье оценивается влияние различной степени зараженности зерна озимой пшеницы вредным
клопом черепашкой (Eurygaster integriceps) на количество и качество клейковины. Установлено, что повышение уровня
зараженности зерна черепашками отрицательно влияет на его качество. При зараженности зерна на уровне 3%
содержание клейковины составляет 25,2%, а индекс деформации клейковины (ИДК) — 120 единиц. Зерно пшеницы
по этим показателям соответствует требованиям III класса. Не отмывающаяся клейковины из теста наблюдалось
при повреждении зерен на 6% и 10%.

English

The article assesses the impact of varying levels of infestation of winter wheat grains by the Sunn pest - Eurygaster
integriceps on the quantity and quality of gluten. It was found that an increase in the level of infestation negatively affects the
quality of the grain. At an infestation level of 3%, the gluten content is 25.2%, and the gluten degradation index (IDK) is 120
units. The wheat grain meets the requirements of Class III based on these indicators. No gluten leaching from the dough was
observed at damage levels of 6% and 10%.

Калит сўзлар
Муаллифнинг исми Лавозими Ташкилот номи
1 Baxramova N.N. q.x.f.f.d., katta ilmiy xodim Janubiy dehqonchilik ilmiy-tadqiqot instituti
2 To'rayevna S.M. b.f.f.d, katta ilmiy xodim O‘simlik moddalari kimyosi instituti
3 Rustamova S.O. tadqiqotchi Qarshi davlat texnika universiteti
Ҳавола номи
1 1. Göllner-Scheiding U. (2006). Family Scutelleridae Leach, 1815 – shield bugs. In: B. Aukema, Ch. Rieger (eds). Catalogue of the Hetero ptera of the Palaearctic Region. Volume 5. Pentatomomorpha II. Amsterdam: The Netherlands Entomological Society, pp. 190–227
2 2. Каплин В.Г., Бурлака Г.А. (2019). Фенотипическая изменчивость окраски тела в популяциях клопов-черепашек (Eurygaster Laporte; Heteroptera, Scutelleridae) в посевах зерновых злаковых культур и обусловливающие ее экологи- ческие факторы. Энтомологическое обозрение, T. 98, № 4, стр. 706-723
3 3. Павлюшин В. А., Вилкова Н. А., Сухорученко Г. И., Нефедова Л. И. (2010). Вредная черепашка: распространение, вредоносность, метода контроля. Защита и карантин растений 1, С.53–84
4 4. Айходжаева Н., Таджиева М., Гофурова Д. (2023). Исследование воздействия протеолитических ферментов клопа-черепашки на качество клейковины пшеницы. Среднеазиатская пищевая техника и технология, 1(1), с. 165–169
5 5. Alimuxamedov S.S., Hakimov A.Ya. (2004) Zararli xasvani (Eurygaster integriceps Put.) bug‘doyga zarar keltirishi. O‘zbekistonda bug‘doy seleksiyasi, urug‘chiligi va yetishtirish materiallari to‘plami. Toshkent, b. 350-351.texnologiyasiga bag‘ishlangan birinchi milliy konferensiyasi
6 6. Babaxonova M., Alimuxamedov S., Sagdullaev A. Zararli xasva (2016). “O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi” jurnalining ilmiy ilovasi. Toshkent, 2. – b. 23.
7 7. Sulaymonov B.A., Boltaev B.S., Abdualimov Sh.X. (2018). Bog‘, tokzor va dala ekinlarining zararkunanda, kasalliklari hamda ularga qarshi kurash usullari. – Toshkent. «Navro‘z» – b. 118
8 8. ГОСТ 13586.3-83. Зерно. Правила приемки и методы отбора проб.
9 9. ГОСТ 33538-2015. Методы выявления и учета поврежденных зерен злаковых культур клопами-черепашками
10 10. ГОСТ 13586.1-68. Зерно. Методы определения количества и качества клейковины в пшенице. 2009
11 11. https://fczerna.ru/news/?NAME=klop-cherepashka-vliyanie-vreditelya-na-kachestvo-zerna
Кутилмоқда