192

Мақола қадимги уйғур хоқонлари унвонларининг талқинларини ўрганишга қаратилган. Унда хоқон унвонида келган ҳар бир бўлак-компонент таҳлил этилиб, уларнинг вазифаси ва англатган маъноси ёритиб берилган. Бундан ташқари, профессор Қ.Содиқов талқини асосида мазкур унвонларнинг формуласи келтирилган.

  • Ссылка в интернете
  • DOI
  • Дата создание в систему UzSCI18-06-2021
  • Количество прочтений191
  • Дата публикации24-11-2015
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы93-95
Ўзбек

Мақола қадимги уйғур хоқонлари унвонларининг талқинларини ўрганишга қаратилган. Унда хоқон унвонида келган ҳар бир бўлак-компонент таҳлил этилиб, уларнинг вазифаси ва англатган маъноси ёритиб берилган. Бундан ташқари, профессор Қ.Содиқов талқини асосида мазкур унвонларнинг формуласи келтирилган.

Русский

Cтатья посвящена изучению толкований титул(унван)ов древнеуйгурских правителей. Анализируется каждый из компонентов титула, освещены их функции и раскрыто значение. Кроме того, представлены формулы этих титулов, на основе толкований профессора К.Садыкова.

English

This article is devoted to the interpretation of titles of rulers of old Uyghur Khanate. In the article gives the meaning and essence of each word in the titles. In addition, it gives the formula of these titles based on the idea of prof. K.Sadikov.

Имя автора Должность Наименование организации
Название ссылки
1 1. Ҳакимов М. Шарқ манбашунослиги луғати.- Т., 2013. 2. Қаралсин: Радлов В.В. Титулы и имена уйгурских ханов // Записки Восточного отделения Русско- го археологического общества. Т. 5.- СПб., 1891.- С. 265–270; Содиқов Қ. Кўк турк битиглари: матн ва унинг тарихий талқини.- Т., 2004.- Б.66–72; шу муаллиф: Туркий ёзма ёдгорликлар тили: адабий тил- нинг юзага келиши ва тикланиши.- Т., 2006.- Б.175–178; шу муаллиф. Билга хоқон ёрлиғининг унвони ва туркий ҳужжатчилик тарихида анъана масаласи. // Ўзбек шарқшунослиги: бугуни ва эртаси. Илмий тўплам. №6.- Т., 2015.- Б.59–63; шу муаллиф. Темурий хонларнинг уйғур ёзувида битилган ёрлиқлари: матн тузилиши ва услуби. // Туркшунослик изланишлари. Иккинчи тўплам.- Т., 2009.- Б.4–28; Шаба- лов А.С. Титулы и имена уйгурских ханов (монголоязычная интерпретация). // Известия Иркутского государственного университета. Серия «История». №1(4).- Иркутск, 2013.- С. 131–145; Б.Маннонов, Г.Остонова, Ш.Камолиддин. Амир Темурнинг туркий ёрлиғи.- Тошкент, 2005; Исхаков М., Камолиддин Ш., Бабаяров Г. Титулатура доисламских правителей Чача. – Т.: ТашГИВ, 2009; Кляшторный С.Г. About the Khazar title in Ibn Fadlān. // Памятники древнетюркской письменности и этнокультурная история Центральной Азии.- СПб.: Наука, 2006.- С. 547–549. 3. Содиқов Қ. Қорабалғасун ёдгорликларининг туркий матни ва уйғур хоқонлиғи даврида тарихий монументал матн тузиш анъанаси. // Хитой ва Марказий осиё халқларининг маданий, адабий, тил алоқалари: ўтмиш ва ҳозирги замон.- Т., 2004.- Б.19–27. 4. Камалов А.К. Древние уйгуры VIII-IX вв.- Алматы, 2001. 5. Камалов А.К. Эпиграфические памятники уйгурской эпохи. // Иран-наме. Научный востоковедче- ский журнал. №4(8).- Алматы, 2008.- С. 215–220. 6. Камалов А.К. Эпиграфические памятники уйгурской эпохи. // Иран-наме. Научный востоковедче- ский журнал. №4(8).- Алматы, 2008.- С. 215; Кляшторный С.Г. The Terkhin inscription, The Tes inscription of the Uighur Bögü Qaghan, East Turkestan and the qaghans of Ordubalïq. The interpretation of the fourteenth line of the Terkhin inscription, Сэврейский камень. // Памятники древнетюркской письменности и этно- культурная история Центральной Азии.- СПб.: Наука, 2006.- С. 128–176. 7. Древнетюркский словарь.- Ленинград, 1969. 8.Содиқов Қ. Туркий ёзма ёдгорликлар тили: адабий тилнинг юзага келиши ва тикланиши. – Тош- кент, 2006. 9. Gabain von A. Alttürkische Grammatik. Leipzig, 1950. Pp. 247; Малов С.Е. Памятники древнетюрк- ской письменности. Тексты и исследования.- М.-Л., 1951.- С.27, 33, 61, 64; Абдураҳмонов Ғ., Рустамов А. Қадимги туркий тил.- Т., 1982.- Б.89, 91. 10. Содиқов Қ.Кўк турк битиглари: матн ва унинг тарихий талқини.- Т., 2004.- Б.66–68; Содиқов Қ. Эски туркий битиглар.- Т., 2009.- Б.18, 23, 31, 39; Sodiqov Q. Turkiy til tarixi.- T., 2009.- B.290, 294, 301, 309. 11. Содиқов Қ. Билга хоқон ёрлиғининг унвони ва туркий ҳужжатчилик тарихида анъана масаласи. // Ўзбек шарқшунослиги: бугуни ва эртаси. Илмий тўплам. №6.- Т.- 2015.- Б. 59–63. 12. Содиқов Қ. Қорабалғасун ёдгорликларининг туркий матни ва уйғур хоқонлиғи даврида тарихий монументал матн тузиш анъанаси. // Хитой ва Марказий осиё халқларининг маданий, адабий, тил алоқа- лари: ўтмиш ва ҳозирги замон.- Т., 2004.- Б.20; Orkun H.N. Eski Turk yazitlari.- Ankara, 1986.- S. 85, 96. 13. Содиқов Қ. Темурийлар даврида яратилган уйғур ёзувли ёрлиқлар. // Sharq mash’ali.- 2014.- № 1.- Б.30–35. 14. Betül Özbay. HUASTUANIFT. Manihaist Uygurlarin Tövbe Duası. Türk Dil Kurumu Yayınları.- Ankara, 2014.
В ожидании