110

Ушбу мақолада ғўзанинг A2 ва AD1 геномли амфидиплоид дурагайларининг маҳсулдорлигини аниқлаш учун қилинган изланишлар натижаси қайд этилган. Маҳсулдорлик кўрсаткичлари тўғрисидаги маълумотлар таҳлилига асосланиб, жумладан, F1 , F2 полигеномли дурагайларда бир туп ўсимликдаги кўсаклар сони ва кўсакдаги тўлиқ уруғлар тугилиши фоизи белгилари турлича эканлиги аниқланди. Янги синтетик шаклнинг асосий қимматли хўжалик белгилари эртапишарлиги, битта кўсакдаги пахта вазни белгиси (6-7 г), тола чиқими (40-42%), IV типга мансуб тола берадиган бошқа навларга нисбатан юқори бўлиши натижасида пахта ҳосилини ёғин-сочинга қолдирмасдан бир вақтда эрта йиғиштириб олиш имконияти яратилади. Ушбу шакл қурғоқчиликка, касаллик ва зараркунандаларга чидамлилиги, юқори маҳсулдорлиги ва толасининг технологик кўрсаткичлари юқори эканлиги билан ажралиб туради. Бу янги синтетик мураккаб дурагайлар интенсив ғўза турларининг янги навларини яратиш учун бошланғич манба сифатида амалий селекцияда муҳим ҳисобланади.

  • Ссылка в интернете
  • DOI
  • Дата создание в систему UzSCI21-01-2022
  • Количество прочтений110
  • Дата публикации04-09-2019
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы5
Ўзбек

Ушбу мақолада ғўзанинг A2 ва AD1 геномли амфидиплоид дурагайларининг маҳсулдорлигини аниқлаш учун қилинган изланишлар натижаси қайд этилган. Маҳсулдорлик кўрсаткичлари тўғрисидаги маълумотлар таҳлилига асосланиб, жумладан, F1 , F2 полигеномли дурагайларда бир туп ўсимликдаги кўсаклар сони ва кўсакдаги тўлиқ уруғлар тугилиши фоизи белгилари турлича эканлиги аниқланди. Янги синтетик шаклнинг асосий қимматли хўжалик белгилари эртапишарлиги, битта кўсакдаги пахта вазни белгиси (6-7 г), тола чиқими (40-42%), IV типга мансуб тола берадиган бошқа навларга нисбатан юқори бўлиши натижасида пахта ҳосилини ёғин-сочинга қолдирмасдан бир вақтда эрта йиғиштириб олиш имконияти яратилади. Ушбу шакл қурғоқчиликка, касаллик ва зараркунандаларга чидамлилиги, юқори маҳсулдорлиги ва толасининг технологик кўрсаткичлари юқори эканлиги билан ажралиб туради. Бу янги синтетик мураккаб дурагайлар интенсив ғўза турларининг янги навларини яратиш учун бошланғич манба сифатида амалий селекцияда муҳим ҳисобланади.

Русский

В статье приводятся результаты исследований по определению продуктивности у A2 и AD1 геномных амфидиплоидных гибридов хлопчатника. На основе анализа полученных данных по показателю урожайности, в частности, по количеству коробочек на одном растении и проценту завязываемости полноценных семян, у полигеномных гибридов F1 и F2 получены различные показатели. Основными ценными в хозяйстве признаками новых синтетических форм хлопчатника являются: скороспелость, вес волокна одной коробочки (6-7 г), выход волокна (40-42%) и сравнительно высокие показатели по отношению к другим сортам хлопчатника с IV типом волокна, что даёт возможность раннего сбора хлопка-сырца. Данная форма отличается устойчивостью к засухе, болезням и вредителями, высокой продуктивностью, а также высокими технологическими качествами волокна. Полученные новые синтетические сложные гибридные формы имеют важную значимость для практической селекции в качестве исходного материала для создания новых сортов хлопчатника интенсивного типа.

English

The article presents the results of studies to determine the productivity of A2 and AD1 genomic amphidiploids hybrids of cotton. Different indicators were gained based on the analysis of the obtained data on the indicator of productivity, in particular, the number of bolls per plant and the percentage of tying of full-fledged seeds in polygenetic hybrids F1 and F2. The main economically valuable features of the new synthetic forms of cotton are: the precocity, the weight of the fiber of one boll (6-7 grams), fiber output (40-42%) and relatively high rates in relation to other varieties of the cotton with type IV fiber, which makes it possible to gather the raw cotton early. This form is characterized by the resistance to the drought, diseases and pests, high productivity and high technological qualities of the fiber. The obtained new synthetic complex hybrid forms are important for practical selection as a starting material for the creation of new varieties of intensive cotton types.

Название ссылки
1 Rizaeva S.M., Amanov B.Kh., Rafieva F.U., Arslanov D.M., Muminov Kh.A., Samanov Sh.A. Indicators of economic traits of lines of cotton derived from interspecific (G. hirsutum L. x (G. thurberi Tod. x G. raimondii Ulbr.) hybridization. The Way of Science International scientific journal, № 7 (53). – 2018. – Р. 26-29.
2 Abdurakhmonov I.Y., Abdullaev A., Buriev Z., Shermatov Sh., Kushanov F.N., Makamov A., Shapulatov U., Egamberdiev Sh.S., Salakhutdinov I.B., Auybov M., Darmanov M., Rizaeva S.M., Abdullaev F., Nomozov Sh., Khalikova M., Saydaliev H., Avtonomov V.A., Snamyan M., Duiesenov T.K., Musaev J., Abdullaev A.A., Abdukarimov A. Cotton germplasm collection of Uzbekistan. // In book: World Cotton Germplasm Collection. – Chapter 11. – Ed. Abdurakhmanov I.Y. – Intech, 2014. – P. 289-309.
3 Ризаева С.М., Абдуллаев А.А., Сирожидинов Б.А., Арсланов Д.М. Отдаленная гибридизация хлопчатника и получение новых доноров. – Т.: Навруз, 2018. – 268 с.
4 Аманов Б.Х., Абдиев Ф.Р. Формирование числа створок коробочки в одном растении убеккросс гибридов перуанского вида хлопчатника. // Узбекский биологический журнал. № 4. – Т.: Фан, 2016. – Б. 53-56.
5 Аманов Б.Х. Перу ғўза турларини турлар ичидаги ва турлараро дурагайлаш асосида генетик жиҳатдан бойитилган тизмалар олиш. // биол. фан. док. (DSc). Автореферат. Т.: ЎзРФА Г ва ЎЭБИ. 2019. – Б. 13-14.
6 Сирожиддинов Б.А. Турли геномли гексаплоид (2n = 78) ғўза дурагайларининг F1 , F2 , F1 B1 ўсимликларида маҳсулдорлик кўрсаткичлари. // Дала экинлари селекцияси, уруғчилиги ва агротехнологияларининг долзарб йўналишлари: Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. – ПСУАИТИ. – 2016 йил 15-16 декабрь. – Т. I. – Т.: 2016. – Б. 149-152.
7 Sirojidinov B.A., Abdullayev A., Sherimbetov A.G., Narimanov A.A., Omonov B.A. Tolerance of new introgressive hybrid and backcross forms pathogenic micromitisms (Verticillium dahliae Kleb and Fusarium oxyporum f.sp.vasinfectum). // American Journal of Plant Sciences, 9, – p. 1308-1320. (https:// doi.org/10.4236/ajps.2018.96096).
В ожидании