130

Ушбу мақолада ипакчилик саноатида хом ипак ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш бўйича тадқиқот натижалари келтирилган. Пилла тайёрлаш ҳажмини ошириш, ипакчилик саноатида хом ипак ишлаб чиқариш ва маҳсулот сифатини яхшилаш бугунги кундаги долзарб масалалардан биридир. Ишнинг мақсади – тут барги ҳосилдорлиги ошишини таъминлайдиган тутзорларнинг янги тузилишларини яратиш ва шу орқали ипакчилик саноатида хом ипак ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш ҳисобланади. Янги тузилишдаги паст бўйли шахмат услубидаги 1 поғонали 2 калликли тутзорлар, қўш қаторли ва қўш қаторлари бирлаштирилган тутзорлар барпо этиш тартиблари яратилди. Тутзордан олинган барг ҳосилдорлиги гектарига 582,8 центнер, бундан олинадиган пилла 3,5 т, хом ипак 570,9 кг ни ташкил қилди. Бирлаштирилган уч ва тўрт қўш қаторли тутзорлардан олинган барг ҳосилдорлиги гектарига 419,6-512,9 ц, бундан олинадиган пилла 2,5-3,1 т, хом ипак 411,0-502,4 кг ни ташкил қилди. Ер майдони катта бўлмаганда, шахмат услубидаги 1 поғонали 2 калликли тутзорлар, ер майдони катта бўлганда бирлаштирилган уч ва тўрт қўш қаторли тутзорлар, ер майдонидан қўшимча бошқа ўсимлик маҳсулотлари олишда қўш қаторли тутзорлар тавсия этилади.

  • Ссылка в интернете
  • DOIhttps://dx.doi.org/10.36522/2181-9637-2020-5-14
  • Дата создание в систему UzSCI11-04-2022
  • Количество прочтений129
  • Дата публикации06-11-2020
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы116-123
Ўзбек

Ушбу мақолада ипакчилик саноатида хом ипак ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш бўйича тадқиқот натижалари келтирилган. Пилла тайёрлаш ҳажмини ошириш, ипакчилик саноатида хом ипак ишлаб чиқариш ва маҳсулот сифатини яхшилаш бугунги кундаги долзарб масалалардан биридир. Ишнинг мақсади – тут барги ҳосилдорлиги ошишини таъминлайдиган тутзорларнинг янги тузилишларини яратиш ва шу орқали ипакчилик саноатида хом ипак ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш ҳисобланади. Янги тузилишдаги паст бўйли шахмат услубидаги 1 поғонали 2 калликли тутзорлар, қўш қаторли ва қўш қаторлари бирлаштирилган тутзорлар барпо этиш тартиблари яратилди. Тутзордан олинган барг ҳосилдорлиги гектарига 582,8 центнер, бундан олинадиган пилла 3,5 т, хом ипак 570,9 кг ни ташкил қилди. Бирлаштирилган уч ва тўрт қўш қаторли тутзорлардан олинган барг ҳосилдорлиги гектарига 419,6-512,9 ц, бундан олинадиган пилла 2,5-3,1 т, хом ипак 411,0-502,4 кг ни ташкил қилди. Ер майдони катта бўлмаганда, шахмат услубидаги 1 поғонали 2 калликли тутзорлар, ер майдони катта бўлганда бирлаштирилган уч ва тўрт қўш қаторли тутзорлар, ер майдонидан қўшимча бошқа ўсимлик маҳсулотлари олишда қўш қаторли тутзорлар тавсия этилади.

Русский

В статье приводятся результаты исследований по повышению объема производства шелка-сырца в шелковой промышленности. Повышение объема заготовки коконов, производства шелкасырца и качества продукции в шелковой промышленности является сегодня актуальной задачей. Цель работы – разработка новой структуры плантации шелковицы, обеспечивающей повышение урожайности листа шелковицы и тем самым повышение объема производства шелка-сырца в шелковой промышленности. Разработаны способы возделывания новой стуктуры низкоствольной 1-ярусной 2-кулачной плантации в шахматном порядке, плантаций со сдвоенными рядами и объединенными сдвоенными рядами. Полученная с плантации урожайность листа составила 582,8 ц с га, получаемые от него коконы – 3,5 т и шелк-сырец – 570,9 кг. Урожайность листа, полученная с плантации с 3 и 4 объединенными сдвоенными рядами, составила 419,6-512,9 ц с га, получаемые от него коконы – 2,5-3,1 т и шелк-сырец – 411,0-502,4 кг. При небольшой земельной площади рекомендуется 1-ярусная 2-кулачная плантация в шахматном порядке, при большой земельной площади – плантация с 3 и 4 объединенными сдвоенными рядами, при дополнительном получении с земельного участка продукции других культур растений – плантация со сдвоенными рядами.

English

The article presents the research results to increase the volume of raw silk in the silk industry. Increasing the volume of cocoon harvesting, raw silk production and quality of the product is an urgent task today. The purpose of the research is to develop a new structure of mulberry plantation, which will increase the yield of mulberry leaf and thereby increase the volume of raw silk production in the silk industry. Methods have been developed for cultivating a new structure of a low-stemmed 1-tier 2-fist plantation of checkerboard order, plantations with double rows and united double rows. The leaf yield obtained from the plantation was 582.8 centners per hectare, the cocoons obtained 3.5 tons and raw silk 570.9 kg. The leaf yield obtained from a plantation with three and four combined double rows was 419.6-512.9 centners per hectare, cocoons obtained 2.5-3.1 tons and raw silk 411.0-502.4 kg. With a small land area, a 1-tier 2-fist plantation of checkerboard order is recommended, with a large land area – a plantation with three and four combined double rows, with additional production of other plant crops from the land plot – a plantation with double rows.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Valiyev G.N. texnika fanlari doktori, kafedra mudiri Farg’ona politexnika instituti
2 Muhammadrasulov S.H. mustaqil tadqiqotchi, direktor o'rinbosari O'zbekiston tabiiy tolalar ilmiy-tadqiqot instituti
3 Axunbabayev O.A. texnika fanlari doktori, professor, direktor O'zbekiston tabiiy tolalar ilmiy-tadqiqot instituti
Название ссылки
1 Богаутдинов Н.Г., Бутянко Г.В., Лаврентьев С.Д. Учебная книга шелковода. – М.: Колос, 1973. – 360 с.
2 Муминов А. Состояние развития кормовой базы шелководства // Шелк. – 1990. – № 1. – С. 3-4.
3 Ҳамроев М.К., Ҳамроев К. Янги серҳосил тут дарахти навларини яратиш / Ипак. – 1994. – № 5-6. – С. 4-5.
4 Геловани Е.С., Степанишвили Н.А., Кафиан А.Г. Влияние высоты ствола и густоты стояния на продуктивность плантаций шелковицы // Шелк. – 1971. – № 1. – С. 7-10.
5 Ўзбекистон Республикаси патенти № IAP 05222. Тут кўчатларини экиш усули / Ахунбабаев О.А., Валиев Г.Н., Ахунбабаев У.О., Мухаммадрасулов Ш.Х. // Бюлл. Расмий ахборотнома. – 2016. – № 6. – С. 44.
6 Қўчқоров Ў. Институт синовидан ўтган навликка номзод тутларнинг истиқболли селекцион номерлари / Қўчқоров Ў., Холматов Д.И., Жўраев М., Ахмедова М.// Ипакчилик соҳасидаги долзарб муаммолар ечимининг илмий асослари:тўплам. – Т. : Фан, 2004. – Б. 368, Б. 275-278.
7 Рубинов Э.Б. Шелкосырье и кокономотание / Рубинов Э.Б., Мухамедов М.М., Осипова Л.Х., Бурнашев И.З. – М.: Легпромбытиздат, 1986. – 312 с.
8 Рубинов Э.Б. Технология шелка (кокономотание). – М.: Легкая и пищевая промышленность, 1981. – 392 с.
В ожидании