Maqolada Turkiston Muxtoriyati bosh vazirining o‘rinbosari, huquqshunos, siyosiy jurnalist Islom Shohsultonovich Shoahmedov (1186-1922) hayoti va faoliyatiga oid ma’lumotlar manbalar asosida yoritilgan.
Bundan tashqari, siyosiy arbobning jadidlar siyosiy yetakchisi hamda “Musulmon gazetasi”ning tashkil etilishi va yirik noshir sifatidagi faoliyatining yangi qirralari, qolaversa, siyosiy muxbir sifatidagi tariximizda uchramaydigan faoliyati hamda qarashlari mahalliy va chet el olimlari asarlari hamda davriy nashrlari asosida yoritilgan.
Islom Shohsultonovich Shoahmedov hayoti va faoliyati mahalliy, xorij olimlarining doimiy e’tiborida bo‘ldi. Ularning ilmiy tadqiqotlarida Islom Shoahmedovning jadid ma’rifatparvari sifatidagi faoliyati, uning noshirlik faoliyati va Turkiston Muxtoriyati bosh vazirining o‘rinbosari sifatidagi faoliyatiga keng e'tibor qaratildi. Lekin Sovet Ittifoqi olimlarining
ayrim tadqiqotlarida Turkiston Muxtoriyati va jadidlar faoliyatiga burjua-millatchi sifatida qaraldi. Ular faoliyati qoralandi. Shuningdek, sovet hukumati qatag‘on siyosatining ijrochi organlaridan biri bo‘lgan – OGPU siyosiy byurosi Islom Shoahmedov va boshqa jadidlar haqida to‘qima, yolg‘on va haqiqatdan yiroq ma’lumotlarni tarqatdi. Bu esa Turkiston
uchun jonini fido qilgan arbobning faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatmay qolmadi va umrining oxirida kasalligi bilan vafot etdi.
Maqolada Turkiston Muxtoriyati bosh vazirining o‘rinbosari, huquqshunos, siyosiy jurnalist Islom Shohsultonovich Shoahmedov (1186-1922) hayoti va faoliyatiga oid ma’lumotlar manbalar asosida yoritilgan.
Bundan tashqari, siyosiy arbobning jadidlar siyosiy yetakchisi hamda “Musulmon gazetasi”ning tashkil etilishi va yirik noshir sifatidagi faoliyatining yangi qirralari, qolaversa, siyosiy muxbir sifatidagi tariximizda uchramaydigan faoliyati hamda qarashlari mahalliy va chet el olimlari asarlari hamda davriy nashrlari asosida yoritilgan.
Islom Shohsultonovich Shoahmedov hayoti va faoliyati mahalliy, xorij olimlarining doimiy e’tiborida bo‘ldi. Ularning ilmiy tadqiqotlarida Islom Shoahmedovning jadid ma’rifatparvari sifatidagi faoliyati, uning noshirlik faoliyati va Turkiston Muxtoriyati bosh vazirining o‘rinbosari sifatidagi faoliyatiga keng e'tibor qaratildi. Lekin Sovet Ittifoqi olimlarining
ayrim tadqiqotlarida Turkiston Muxtoriyati va jadidlar faoliyatiga burjua-millatchi sifatida qaraldi. Ular faoliyati qoralandi. Shuningdek, sovet hukumati qatag‘on siyosatining ijrochi organlaridan biri bo‘lgan – OGPU siyosiy byurosi Islom Shoahmedov va boshqa jadidlar haqida to‘qima, yolg‘on va haqiqatdan yiroq ma’lumotlarni tarqatdi. Bu esa Turkiston
uchun jonini fido qilgan arbobning faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatmay qolmadi va umrining oxirida kasalligi bilan vafot etdi.
В статье представлены сведения о жизни и деятельности заместителя премьер-министра Туркестанской автономии, юриста, политического журналиста Ислама Шохсултоновича Шоахмедова (1186-
1922).
Кроме того, в трудах и периодических изданиях местных и зарубежных ученых освещаются новые аспекты деятельности джадидского политического лидера, создания и деятельности «Мусульманской газеты» как крупного издательства, а также его уникальная деятельность и взгляды в качестве
политического корреспондента.
Жизнь и творчество Ислама Шохсултоновича Шоахмедова всегда были в центре внимания отечественных и зарубежных ученых. Основное внимание в их исследовании уделялось деятельности Ислама Шоахмедова как современного просветителя, его издательской деятельности, а также деятельности в
качестве заместителя премьер-министра Туркестанской автономной области. Однако в некоторых исследованиях советских ученых автономия Туркестана и деятельность джадидов рассматривались как буржуазно-националистические. Их деятельность была осуждена. Политбюро ОГПУ, один из исполнительных органов репрессивной политики советского правительства, также распространяло сфабрикованные, ложные и не соответствующие действительности сведения об Исламе Шоахмедове и других джадидах. На деятельности человека, отдавшего жизнь за Туркестан, это не сказалось, и он умер от болезни в конце жизни.
The article provides information about the life and work of the Deputy Prime Minister of the Turkestan Autonomous Region, lawyer, political journalist Islam Shohsultonovich Shoahmedov (1186-1922).
In addition, new aspects of the Jadid political leader and the establishment of the Muslim newspaper and his activities as a major publisher, as well as his activities and views as a political correspondent, are covered in the works and periodicals of local and foreign scholars.
The life and work of Islam Shohsultonovich Shoahmedov have always been in the spotlight of local and foreign scholars. Their research focused on Islam Shoahmedov's activities as a modern enlightener, his publishing activities, and his activities as Deputy Prime Minister of the Turkestan Autonomous Region. However, in some studies by Soviet scholars, the autonomy of Turkestan and the activities of the Jadids were viewed as bourgeois-nationalist. Their activities were condemned. The OGPU Politburo, one of the executive bodies of the Soviet government's policy of repression, also spread fabricated, false, and untrue information about Islam Shoahmedov and other Jadids. This did not affect the activities of the man who sacrificed his life for Turkestan, and he died of an illness at the end of his life.
№ | Имя автора | Должность | Наименование организации |
---|---|---|---|
1 | Komilov N.B. | 1 | Fergana Public Health Medical Institute |
№ | Название ссылки |
---|---|
1 | 1. Jetshsbaeva M.S. (1999 Qazaqstandag'i azamattiq qog‘amdi qal iptastirudin iegіzderіne eleumettіk-filosofiyaliq taldau (Mustafa Shoqay shigarmashiligi boyinsha). (Doctoral dissertation). Kazakh national University. Almati. (in Kazakh). |
2 | 2. Jugenbaeva G.S. (1999). Muxamedjan Tinishbaevtin omіrі men qizmeti (1879-1938). (Doctoral dissertation). Kazakh national University. Almati. (in Kazakh). |
3 | 3. Shamsutdinov R. Karimov Sh. (2017). Turkiston Muxtoriyatiga bolsheviklar tajovuzi. O‘zbek milliy davlatchiligi tarixida Turkiston Muxtoriyatining o‘rni va roli" mavzuidagi Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari, 2. 64. (in Uzbek) |
4 | 4. Khalid, A. (2007). Islam after Communism: Religion and Politics in Central Asia. (pp. 272). London: University of California press. (in English) |
5 | 5. Allworth E. (1994). 130 years of Russian dominance, a historical overview. (pp. 150-158). London: Duke university press. (in English) |
6 | 6. Musulmanskaya gazeta. (1912), 3, 1-4. (in Russian). |
7 | 7. Usmanova D. (2017). Islam Shagiakhmetov: Zabitie geroi 1917 g. Gasirlar avazi - Exo vekov. Seriya: Istoriya, 3/4, 170-179. (in Russian). |
8 | 8. Rajabov Q. (2021). Turkiston Muxtoriyati vazirlari hamda Milliy majlis a’zolari hayoti va taqdiri. Issue WP/2021/70. Tashkent: Bodomzor invest. (in Uzbek). |
9 | 9. Chokaev M. (1931). Shaһislam Shaһiaxmed (duslik vazifasi). Yash Turkestan. Seriya: Istoriya, 14, 6-8. (in Kazakh). |
10 | 10. Shoqay M. (2017). Shig‘armalarinin toliq jinag‘i. Issue WP/2017/5, reprint. Almaty: Kazakh Academy of Sciences. (in Kazakh). |