238

O‘zbekiston xalq yozuvchisi Odil Yoqubov “Ulug‘bek xazinasi”, “Ko‘hna dunyo” romanlarida voqea-hodisalar va xarakterlar talqinida hayotiylikka erishish, tasvirda yangilikka intilish natijasida adib asarlari polifonik xususiyat kasb etgan. Natijada, ijodkor milliy romanchiligimiz poetikasiga qator yangiliklarni olib kirishga muvaffaq bo‘lgan. Lekin yozuvchining tarixiy romanlari poetikasiga xos jihatlar va uslubiy izlanishlar maxsus tadqiq etilmaganligi bois, ularni ilmiy- estetik tahlil qilish zaruriyati yuzaga keldi. Chunki yangi davr badiiy-estetik qarashlari asosida o‘zbek tarixiy romanlari poetikasi bir ijodkor misolida yaxlit  o‘rganilmagan. Shuning uchun ushbu masalani  O‘zbekiston xalq yozuvchisi O.Yoqubov adabiy mahorati negizida tahlil qilishni muhim deb bildik. Keyingi yillarda adabiyotshunoslikda umumjahon tarixiy romanchiligining yutuqlari bilan sharqona badiiyat o‘ziga xos tarzda birlashib borayotgani adibning tarixiy romanlariga bugungi kun nuqtai nazaridan munosabat bildirish imkonini berdi. Ayni paytda, “Ulug‘bek xazinasi” va “Ko‘hna dunyo” romanlarini yaxlit holda, “xususiy poetika” aspektida maxsus tadqiqot obyekti qilib olish yuqoridagi fikrlar mundarijasini yana ham kengaytirib, zaruriy xulosalar chiqarish imkonini yaratadi. Maqolada adibning tarixiy romanlari misolida syujet qurish, xarakter yaratish mahorati va o‘ziga xos uslubi tadqiq qilingan. Boshqa tarixiy romanlari bilan qiyosiy o‘rinlar adib mahoratini aniqlashga yordam bergan.

  • Ссылка в интернете
  • DOI10.56292/SJFSU/vol28_iss5/a19
  • Дата создание в систему UzSCI06-12-2022
  • Количество прочтений217
  • Дата публикации05-12-2022
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы110-114
Ўзбек

O‘zbekiston xalq yozuvchisi Odil Yoqubov “Ulug‘bek xazinasi”, “Ko‘hna dunyo” romanlarida voqea-hodisalar va xarakterlar talqinida hayotiylikka erishish, tasvirda yangilikka intilish natijasida adib asarlari polifonik xususiyat kasb etgan. Natijada, ijodkor milliy romanchiligimiz poetikasiga qator yangiliklarni olib kirishga muvaffaq bo‘lgan. Lekin yozuvchining tarixiy romanlari poetikasiga xos jihatlar va uslubiy izlanishlar maxsus tadqiq etilmaganligi bois, ularni ilmiy- estetik tahlil qilish zaruriyati yuzaga keldi. Chunki yangi davr badiiy-estetik qarashlari asosida o‘zbek tarixiy romanlari poetikasi bir ijodkor misolida yaxlit  o‘rganilmagan. Shuning uchun ushbu masalani  O‘zbekiston xalq yozuvchisi O.Yoqubov adabiy mahorati negizida tahlil qilishni muhim deb bildik. Keyingi yillarda adabiyotshunoslikda umumjahon tarixiy romanchiligining yutuqlari bilan sharqona badiiyat o‘ziga xos tarzda birlashib borayotgani adibning tarixiy romanlariga bugungi kun nuqtai nazaridan munosabat bildirish imkonini berdi. Ayni paytda, “Ulug‘bek xazinasi” va “Ko‘hna dunyo” romanlarini yaxlit holda, “xususiy poetika” aspektida maxsus tadqiqot obyekti qilib olish yuqoridagi fikrlar mundarijasini yana ham kengaytirib, zaruriy xulosalar chiqarish imkonini yaratadi. Maqolada adibning tarixiy romanlari misolida syujet qurish, xarakter yaratish mahorati va o‘ziga xos uslubi tadqiq qilingan. Boshqa tarixiy romanlari bilan qiyosiy o‘rinlar adib mahoratini aniqlashga yordam bergan.

Русский

В результате достижения жизненности в трактовке событий и характеров, стремления к новизне в изображении произведения народного писателя Узбекистана Адиля Якубова "Сокровище Улугбека", "Этот старый мир" приобрели полифонический характер. В результате писателю удалось привнести ряд новшеств в поэтику  национального романа. Но поскольку аспекты и методологические изыскания, характерные для поэтики исторических романов писателя, специально не исследовались, возникла необходимость в их научном и эстетическом анализе. Потому что, исходя из художественно-эстетических воззрений новой эпохи, поэтика узбекских исторических романов не была изучена целостно на примере одного писателя. Поэтому мы сочли важным проанализировать этот вопрос отдельно на основе литературных способностей народного писателя Узбекистана А. Якубова. Тот факт, что в последующие годы восточное искусство было по-своему объединено достижениями универсального исторического романтизма в литературной критике, позволил отреагировать на исторические романы писателя с точки зрения сегодняшнего дня. На данный момент роман "Сокровище Улугбека" и "Этот старый мир" в целостном виде, что делает его объектом специального исследования в аспекте "частной поэтики", еще больше расширяя содержание вышеуказанных пунктов, позволяет сделать необходимые выводы. В статье исследуется мастерство и неповторимый стиль построения сюжета, создания персонажей на примере исторических романов писателя. Сравнение с другими историческими романами помогло определить мастерство писателя. Были изучены вопросы важности художественного конфликта и его влияния на формирование характера при построении сюжета.

English

Writer of Uzbekistan Odil Yakubov achieved vitality in the interpretation of events and characters in the novels "Ko‘hna dunyo", "Ulug‘bek xazinasi" and his literary works acquired a polyphonic character as a result of striving for novelty in the image. As a result, the artist was able to bring a number of innovations to the poetics of our national novel.
However, due to the fact that the specific aspects of the poetics of the writer's historical novels and methodological researches have not been specifically researched, the need for their scientific-aesthetic analysis has arisen. Because the poetics of Uzbek historical novels, based on the artistic and aesthetic views of the new era, has not been comprehensively studied on the example of one creator. Therefore, we considered it important to analyze this issue based on the literary skill of the People's Writer of Uzbekistan O. Yaqubov. In the following years, the achievements of the world historical novel and oriental art are coming together in a unique way in literary studies, which made it possible to react to the writer's historical novels from today's point of view. At the same time, taking the novels "Ulug‘bek xazinasi" and "Ko‘hna dunyo" as a whole, as a special object of research in the aspect of "private poetics", will further expand the content of the above ideas and make it possible to draw the necessary conclusions. The article examines the author's historical novels, plot development, character creation skills, and his unique style. Comparisons with other historical novels helped to determine the skill of the writer.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Rahimov Z.A. 1 Fergana State University
Название ссылки
1 1. Rahimov A. Roman san’ati. – Farg‘ona: Farg‘ona, 2015. –Б.8.
2 2. Boltaboyev H. Nasr va uslub. –Toshkent: Fan, 1992. – Б.56.
3 3. Qo‘shjonov M. Saylanma. Ikki jildlik. Ikkinchi jild. –Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1983. – Б.216.
4 4. Rasulov A. Badiiylik – bezavol yangilik. – Toshkent: Sharq, 2007. – Б.175.
5 5. To‘ychiyev U. O‘zbek adabiyotida badiiylik mezonlari va ularning maromlari. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: “Yangi asr avlodi”, 2011. – Б.335.
6 6. Sulton I. Adabiyot nazariyasi. Darslik. – Toshkent: O‘qituvchi, 1986. – Б.181.
7 7. Rahimov A. O‘zbek romani poetikasi (syujet va konflikt): Fil.fan.dok...diss.avtoref. –Toshkent, 1993. – Б.39-40.
8 8. Quronov D. va b. Adabiyotshunoslik lug‘ati. –Toshkent, Akademnashr, 2010. –Б.144.
9 9. Umurov H. Tahlil san’ati. – Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti: 1978. – Б.92.
10 10. Rahimov Z. Chronotope image in the novel “Ulugbek treasure” by Odil Yakubov // International Journal of Integrated Education, 2020, ноябрь. № 3. – 183-186.
11 11. Rahimov Z., Gulomov D. Retrospective plot features. PRA International Journal of Multidisciplinary Research SJIF Impact Factor :7.032 ISI I.F. Value : 1.188 DOI : 10.36713/epra 2013 ISSN (Online) : 2455 – 3662 Monthly Peer Reviewed & Indexed International Online Journal Volume: 6 Issue: 11 November 2020. –510-513 Rahimov Z., Gulomov D. Retrospective structure in fiction. “Actual problems of classical and modern uzbek literature” collection of the international online conference. Published by Research Support Center. –Toshkent, 2020. –153-160.
В ожидании