Ҳозирги кунда исломшунослик соҳаси мутахассислари олдидаги масъулиятли вазифа миллий анъана ва қадри
ятларимизни ўзида мужассам этган ислом дини, хусусан, ҳанафийлик мазҳабини чуқур ўрганиш, унинг бағрикенг
лик асосларини халқимизга етказиш ва ёшларимизнинг мафкуравий савиясини кучайтиришдир.
Ҳанафийлик Марказий Осиё халқлари эътиқод қиладиган кенг тарқалган мазҳабдир. Суннийликдаги тўрт
мазҳаб – ҳанафийлик, моликийлик, шофиийлик ва ҳанбалийлик орасида эътиқод қилувчилар сонининг кўплиги
бўйича ҳанафий мазҳаби етакчи ўрин эгаллайди. Зеро, ҳанафийликка хос бағрикенглик тамойиллари унинг ис
лом оламида кенг ёйилишига сабаб бўлди ва ҳанафий мазҳабини ўрганиш нафақат республикамиз, балки Марка
зий Осиё минтақаси ва умуман бу мазҳаб тарқалган ҳудудларда долзарб масалалар қаторига кўтарилди.
Ушбу мақолада Имом Абу Ҳанифа асос солган ҳанафийлик мазҳабининг Мовароуннаҳрдаги ривожи ва унинг
кенг кўламда тарқалиши сабаблари тадқиқ қилинган. Шунингдек, ушбу мазҳаб моҳияти, таълимоти ва қўллаган
услуби ҳаётий масалаларда кўп қулайликлар яратиши таҳлил этилган.
Ҳозирги кунда исломшунослик соҳаси мутахассислари олдидаги масъулиятли вазифа миллий анъана ва қадри
ятларимизни ўзида мужассам этган ислом дини, хусусан, ҳанафийлик мазҳабини чуқур ўрганиш, унинг бағрикенг
лик асосларини халқимизга етказиш ва ёшларимизнинг мафкуравий савиясини кучайтиришдир.
Ҳанафийлик Марказий Осиё халқлари эътиқод қиладиган кенг тарқалган мазҳабдир. Суннийликдаги тўрт
мазҳаб – ҳанафийлик, моликийлик, шофиийлик ва ҳанбалийлик орасида эътиқод қилувчилар сонининг кўплиги
бўйича ҳанафий мазҳаби етакчи ўрин эгаллайди. Зеро, ҳанафийликка хос бағрикенглик тамойиллари унинг ис
лом оламида кенг ёйилишига сабаб бўлди ва ҳанафий мазҳабини ўрганиш нафақат республикамиз, балки Марка
зий Осиё минтақаси ва умуман бу мазҳаб тарқалган ҳудудларда долзарб масалалар қаторига кўтарилди.
Ушбу мақолада Имом Абу Ҳанифа асос солган ҳанафийлик мазҳабининг Мовароуннаҳрдаги ривожи ва унинг
кенг кўламда тарқалиши сабаблари тадқиқ қилинган. Шунингдек, ушбу мазҳаб моҳияти, таълимоти ва қўллаган
услуби ҳаётий масалаларда кўп қулайликлар яратиши таҳлил этилган.
| № | Имя автора | Должность | Наименование организации |
|---|---|---|---|
| 1 | MATIBAYEVA R.. | doctor of philosophy PhD, Senior teacher of the Al-Azhar Department of Arabic Language and Literature. | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
| № | Название ссылки |
|---|---|
| 1 | 1. «Diniyma’rifiy soha faoliyatini tubdan takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida». Toshkent sh., 2018yil 16aprel, PF5416son. 2. Qur’oni karim va hadis matnlari. 3. Muminov A. Movarounnahr musulmonlari: hanafiylar // Sharqshunoslik. 1999. №9. B.42. 4. Abu alMuayyad alMuvaffaq ibn Ahmad al Makkiy. Manoqib Abi Hanifa. –Bayrut: Dor al kitob alarabiy, 1981. B. 313; Hofiz addin ibn Muhammad alKardariy. Manoqib Abi Hanifa. T. 2. Bayrut: Dor alkitob alarabi. 1981. B. 514. 5. Rudolf Ul’rix. AlMoturidiy va Samarqand sunniylik ilohiyoti. –T.: Imom alBuxoriy xalqaro jamg‘armasi. 2001. B. 2937. 6. Mahmud ibn Sulaymon alKafaviy. Katoib a’lam alaxyor min fuqaho mazhab anNu’mon almuxtor. Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti. Qo‘lyozmalar fondi. № L. 2929. V. 109a 7. Hofiz addin ibn Muhammad alKardariy. Manoqib Abi Hanifa. T. 2. Bayrut: Dor alkitob alarabi. 1981. B. 512514. 8. Bartold V.V. K voprosu ob arheologicheskih nahodkah // Sochineniya. Tom IV. –M.: Nauka, 1966. S.126. 9. Fuad Sezgin. Tarix atturos alarabiy. – Riyoz: Idorat assaqofa va annashr, 1991. T. 4. B. 601 602. 10. Abu Bakr Muhammad ibn Ja’far anNarshaxiy. Buxoro tarixi. B. 156157. 11. Bolshakov O.G. Buhara vremeni Ibn Sinyi // Pismennyie pamyatniki i problemyi kulturyi narodov Vostoka. HV godichnaya nauchnaya sessiya LO IV AN SSSR. CHast 3 (dokladyi i soobscheniya o tvorchestve Ibn Sinyi). Moskva, 1981, S. 1314. 12. Muminov A.K. Hanafiy ulamolarning markaziy Movarounnahr shaharlari hayotida tutgan o‘rni va roli (IIVII/VIIIXIII asrlar): Tarix fanlari doktori ... diss. avtoref. T.: TIU, 2003. 46 b. 13. Sarsenbaev O. Hanafiy mazhabi asoslari. – T.: “Toshkent islom universiteti” nashriyotmatbaa birlashmasi, 2013. B. 2943. 14. Usul alfiqh – fiqh asoslari, manbalari: Qur’on, hadis, ijmo, qiyos va h.k. 15. Ziyodov Sh. AlMoturidiy hayoti va merosi. Toshkent: Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti. 2000. – 28 s. 16. Sayf asSunna AbulYusr Muhammad ibn Muhammad alBazdaviy. Kitab fih ma’rifat alHujaj ashshar’iyya / Taqdim va nashr va faharis: Mariy Bernard, Erik Shumun. – alQahira: alMa’had al ilmiy alfaransiy lilasar ashsharqiyya. – 104 b. 17. Kamilov M.M. Movarounnahr fiqh ilmi rivojida Alouddin asSamarqandiyning o‘rni va “Tuhfat alfuqaho’” asarining ahamiyati: Tarix fanlari nomzodi ... diss. avtoref. T.: TIU, 2000. 26 b. 18. Abu Zayd Ubayd Allah ibn Umar ibn Isa ad Dabusiy alHanafiy. Taqvim aladilla fi usul alfiqh. / Qaddama lahu va haqqaqahu ashshayx Xalil MuhyidDin alMalis. –Bayrut: Dar alkutub al ilmiya, 1421/2001. – 472 b. 19. Rahimjonov D.O. Abu Hafs anNasafiyning “Kitob alqand” asari hadis ilmi bo‘yicha muhim manba // Sharqshunoslik. T.: ToshDShI. 1997. № 3. S. 2732. 20. Sadr ashShari’a Ubayd Allah ibn Mas’ud al Mahbubiy alHanafiy. Sharh alViqaya. AlJuz’ 15. –Urdun: Muassasat alVarraq, 2006. |