125

Мазкур  мақолада  мотуридия  таълимотининг  машҳур  вакили  Абул  Муин  Насафий  қаламига  мансуб  «Баҳр 
ал-калом»  асарининг  замонавий  нусхалари  ҳақида  маълумот  берилган.  «Баҳр  ал-калом»  асарининг  тузилиши, 
тили ва мавзуларининг енгил ифодаланганлиги билан Абул Муин Насафийнинг шоҳ асари – «Табсират ал-адил-ла»дан кўра ўқувчига мотуридия таълимотининг осон тушунишида анча қулай экани очиб берилган. «Баҳр ал-ка-лом» асарининг замонавий танқидий учта нашри мавжуд қўлёзмалар асосида манбашунослик нуқтаи назаридан 
таҳлил қилинган ҳамда замонавий нашрлар орасида энг қулай китоб қайси экани эътироф этилган. Шунингдек, 
асарда кўтарилган ақидавий мавзуларнинг бугунги кундаги экстремистик оқимларга қарши мафкуравий аҳамия-ти ҳақида таҳлилий маълумотлар берилган. Мақолада «Баҳр ал-калом» асарида хорижийларнинг нотўғри ақида-вий қарашлари ҳамда уларнинг ўз эътиқодларига Қуръон ва ҳадисдан келтирилган далилларни нотўғри талқин 
қилишлари Абул Муин Насафийнинг фикрлари билан фош қилингани баён қилинган. Шунингдек, суннийлик 
ақидасига (аҳли сунна вал жамоа) зид бўлган «Ҳизб ат-таҳрир» ва ИШИД экстремистик оқимининг ботил эъ-тиқодларига мафкуравий раддия беришда «Баҳр ал-калом» асарининг манбашунослик аҳамияти илмий таҳлил-лар асосида очиб берилган. «Баҳр ал-калом» асарининг нафақат мотуридия таълимоти тарихини ёритишда, бал-ки одоб-ахлоққа тарғиб, ишбилармонликка ундов ва боқимандаликка қарши жиҳатлари ҳам мисоллар ёрдамида 
кўрсатиб берилган. 

  • Ссылка в интернете
  • DOI
  • Дата создание в систему UzSCI 15-04-2023
  • Количество прочтений 125
  • Дата публикации 11-04-2023
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы9
Ўзбек

Мазкур  мақолада  мотуридия  таълимотининг  машҳур  вакили  Абул  Муин  Насафий  қаламига  мансуб  «Баҳр 
ал-калом»  асарининг  замонавий  нусхалари  ҳақида  маълумот  берилган.  «Баҳр  ал-калом»  асарининг  тузилиши, 
тили ва мавзуларининг енгил ифодаланганлиги билан Абул Муин Насафийнинг шоҳ асари – «Табсират ал-адил-ла»дан кўра ўқувчига мотуридия таълимотининг осон тушунишида анча қулай экани очиб берилган. «Баҳр ал-ка-лом» асарининг замонавий танқидий учта нашри мавжуд қўлёзмалар асосида манбашунослик нуқтаи назаридан 
таҳлил қилинган ҳамда замонавий нашрлар орасида энг қулай китоб қайси экани эътироф этилган. Шунингдек, 
асарда кўтарилган ақидавий мавзуларнинг бугунги кундаги экстремистик оқимларга қарши мафкуравий аҳамия-ти ҳақида таҳлилий маълумотлар берилган. Мақолада «Баҳр ал-калом» асарида хорижийларнинг нотўғри ақида-вий қарашлари ҳамда уларнинг ўз эътиқодларига Қуръон ва ҳадисдан келтирилган далилларни нотўғри талқин 
қилишлари Абул Муин Насафийнинг фикрлари билан фош қилингани баён қилинган. Шунингдек, суннийлик 
ақидасига (аҳли сунна вал жамоа) зид бўлган «Ҳизб ат-таҳрир» ва ИШИД экстремистик оқимининг ботил эъ-тиқодларига мафкуравий раддия беришда «Баҳр ал-калом» асарининг манбашунослик аҳамияти илмий таҳлил-лар асосида очиб берилган. «Баҳр ал-калом» асарининг нафақат мотуридия таълимоти тарихини ёритишда, бал-ки одоб-ахлоққа тарғиб, ишбилармонликка ундов ва боқимандаликка қарши жиҳатлари ҳам мисоллар ёрдамида 
кўрсатиб берилган. 

№ Имя автора Должность Наименование организации
1 OKILOV S.. doctor of philosophy PhD, docent of the Department of Islamic Studies O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi
№ Название ссылки
1 1. Ash’ariy, Abul Hasan Ali ibn Ismoil. (1994) AL-IBONA AN USUL AD-DIYANA / Abbos Sabbog‘ nashrga tayyorlagan. – Bayrut: «Dor an-nafois» nashriyoti. 2. Abu Abdulloh Omir. (1996) MU’JAM AL-ALFOZ. Abdulloh ibn Abdurahmon al-Jabrayn nashri.– ArRiyod: Maktabat al-abiykla. 3. Abu Azba Hasan ibn Abdulmuhsin. (1996) ARRAVZAT AL-BAHIYA FIMA BAYNAL ASHAIRA VAL MOTURIDIYA. Ali Farid Daxruj nashrga tayyorlagan. – Bayrut: «Dor sabil al-irshod». 4. Ahmad ibn Avazulloh al-Hazbiy. (2000) ALMАTURIDIYA: DIROSATAN VA TAQVIMAN. – ArRiyod: «Dor as-samiiy». 5. Abdullayev, Abdurashid (2001). «ABU-L-LAYS ASSAMARQANDIYNING HAYOTI VA IJODI», TIU ilmiy tahliliy axboroti, 2001(1), 6. 6. Ahmet, Ak. (2008) BÜYÜK TÜRK ÂLIMI MÂTURÎDÎ VE MÂTURÎDÎLIK: Monografiya. – Istanbul: Ìnönü Üniversitesi Ìlahiyat Fakültesi. 7. Kutlu, Sönmes. (2003) MÂTÜRÎDÎLIGIN TARIHI ARKA PLANI: Monografiya. – Ankara. 8. Maqdisiy, Hasan ibn Abi Bakr. (2011) G‘OYAT ALMAROM FI SHARH «BAHR AL-KALOM». – Qohira: «al-Maktaba al-azhariya lit turos» nashriyoti. 9. MAKHSUDOV, Davronbek (2019) «MUSLIM WORLD SCIENTISTS OF THE TEMURIDS PERIOD,» The Light of Islam, 2019(3), 4. Available at: https://uzjournals.edu.uz/iiau/vol2019/iss3/4 10. Moturidiy, Abu Mansur. (1979) KITOB AT-TAVHID / Fathulloh Xulayf nashrga tayyorlagan. – Istanbul: alMaktabat al-islomiya. 11. Nasafiy, Abu-l-Mu’in. (2000) BAHR AL-KALOM. Valiyuddin Muhammad Solih al-Farfur nashrga tayyorlagan. – Damashq: «Maktaba Dor al-Farfur». 12. Nasafiy, Abu-l-Mu’in. (2005) BAHR AL-KALOM. Sayyid Yusuf Ahmad nashrga tayyorlagan. – Bayrut: «Dor al-kutub al-ilmiya». 13. Nasafiy, Abu-l-Mu’in. (2014) BAHR AL-KALOM. Muhammad as-Sayyid al-Barsijiy nashrga tayyorlagan. – Ummon: «Dor al-fath». 14. Otay, Husayn. (1978) Fahreddin Razĩ’nin kelam ilmindeki yeri. Faxruddin ar-Roziyning «al-Mufassal» asarining turkcha tarjimasiga yozilgan kirish so‘zi: KELAMA GIRIŞ. – Ankara. 15. Oqilov, Saidmukhtor. (2008) ABUL MUIN ANNASAFIY ILMIY MEROSI VA MOTURIDIYA TA’LIMOTI: Monografiya. – Toshkent: «Muharrir». 16. Oqilov, Saidmukhtor. (2008) KALOM (AQOID): O’quv qo’llanma. – Toshkent: «TIU» nashriyoti. 17. Oqilov, Saidmukhtor. (2017) ABU MANSUR ALMOTURIDIY ILMIY MEROSI VA MOTURIDIYA TA’LIMOTI: Monografiya. – Toshkent: «Hilol-nashr» nashriyoti. 18. Palvanov, O’ktam Bazarbayevich (2019). «ALLAMAH SA’DUDDIN AL-TAFTAZANI»: prominent scholar of the Hanafi-Maturidi school. Philadelphia: – Theoretical & Applied Science: 2019. Issue: 06. Volume: 74; 19. Sagdiev, Khabibullo (2016). «ISTORIYA NAIMENOVANIYA TEOLOGICHESKOY NAUKI (‘ILM AL-‘AKIDA) «KALAMOM», Rossiya i musulmanskiy mir: Vol. 2016 : Iss. 5 , Article 12. 20. Tabaroniy, Sulaymon ibn Ahmad ibn Ayyub. (2008) AL-MU’JAM AL-KABIR. Hamdiy Abdulmajid nashrga tayyorlagan. – Qohira: «Maktaba ibn Taymiya» nashriyoti.
В ожидании