Аннотация: Араб тилшунослигининг муҳим масалаларидан бири – бу эъроб бўлиб, унинг ёрдамида сўзларнинг гапдаги вазифаси аниқланади, синтактик муносабатлар ифодаланади. Ўрта асрларнинг буюк тилшунослари Сибавайҳи, Маҳмуд Замахшарий, Абу-л-Фатҳ Мутарризий, замонавий тилшунослардан Аббос Ҳасан, Мустафо Ғалайийний, рус олимлари В.Гиргас, Б.М.Гранде, Н.В.Юшманов, В.П.Старинин, Г.Ш. Шарбатов ва бошқалар ўз тадқиқотларида бу масалага жиддий эътибор қаратганлар. Маҳмуд Замахшарий айтганидек, «энг аввало эъробни билиш керак, зеро унинг ёрдами билан бошқа ҳодисаларнинг моҳиятини тушунтириш мумкин». Аксарият ўрта аср тилшунослариниг асарлари эъроб масаласи билан бошланади. Боиси оддийгина бўлиб кўринган ҳаракатни нотўғри ўқиш билан бутун бир гапнинг мазмуни ўзгариб кетади. Чунки араб тилида исмларнинг келишик ва феълларнинг майл кўрсаткичи шу сўзнинг охирги ҳарфи ҳаракати билан билинади. «Дамма», «касра» ва «фатҳа» белгилари «исм» сўз туркумида бош, қаратқич ва тушум келишигини, яъни гапдаги вазифасини билдирса, феълларда дарак, шарт-истак ва буйруқ майлини англатади. Мазкур мақолада келишикларда тўлиқ турланадиган ёки икки келишикда (шаклан) турланадиган «исм»лар -кириб афози икё аднагло илкитра »لا« гнинралмси илкишилек икки ,иралбабас килсамналрут қилўт гнинралу ав масида «музоф» бўлиб келганида уч келишикка ўтиш ҳолатлари ҳақидаги масалаларга жавоб беришга ҳаракат қилинади. Икки келишикли сифат вазнлари, уларнинг уч келишикли ҳолатлари ҳақидаги маълумотлар ҳам берилган.
Аннотация: Араб тилшунослигининг муҳим масалаларидан бири – бу эъроб бўлиб, унинг ёрдамида сўзларнинг гапдаги вазифаси аниқланади, синтактик муносабатлар ифодаланади. Ўрта асрларнинг буюк тилшунослари Сибавайҳи, Маҳмуд Замахшарий, Абу-л-Фатҳ Мутарризий, замонавий тилшунослардан Аббос Ҳасан, Мустафо Ғалайийний, рус олимлари В.Гиргас, Б.М.Гранде, Н.В.Юшманов, В.П.Старинин, Г.Ш. Шарбатов ва бошқалар ўз тадқиқотларида бу масалага жиддий эътибор қаратганлар. Маҳмуд Замахшарий айтганидек, «энг аввало эъробни билиш керак, зеро унинг ёрдами билан бошқа ҳодисаларнинг моҳиятини тушунтириш мумкин». Аксарият ўрта аср тилшунослариниг асарлари эъроб масаласи билан бошланади. Боиси оддийгина бўлиб кўринган ҳаракатни нотўғри ўқиш билан бутун бир гапнинг мазмуни ўзгариб кетади. Чунки араб тилида исмларнинг келишик ва феълларнинг майл кўрсаткичи шу сўзнинг охирги ҳарфи ҳаракати билан билинади. «Дамма», «касра» ва «фатҳа» белгилари «исм» сўз туркумида бош, қаратқич ва тушум келишигини, яъни гапдаги вазифасини билдирса, феълларда дарак, шарт-истак ва буйруқ майлини англатади. Мазкур мақолада келишикларда тўлиқ турланадиган ёки икки келишикда (шаклан) турланадиган «исм»лар -кириб афози икё аднагло илкитра »لا« гнинралмси илкишилек икки ,иралбабас килсамналрут қилўт гнинралу ав масида «музоф» бўлиб келганида уч келишикка ўтиш ҳолатлари ҳақидаги масалаларга жавоб беришга ҳаракат қилинади. Икки келишикли сифат вазнлари, уларнинг уч келишикли ҳолатлари ҳақидаги маълумотлар ҳам берилган.
| № | Имя автора | Должность | Наименование организации |
|---|---|---|---|
| 1 | NASIROVA M.. | doctor of philosophy PhD, Chair of the Classical oriental literature and source study. | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
| № | Название ссылки |
|---|---|
| 1 | 1. Belkin V.M. Arabskaya leksikologiya. -M.: Mosk. Unv. 1961. 2. Girgas V. Ocherk’ grammaticheskoy sistemi arabov’. – SPb.,1873. –203s. 3. Grande B.M. Kurs arabskoy grammatiki v sravnitel`noistoricheskom osveshenii.- M, 1998. 4. Ibrohimov. N, Yusupov. M. Arab tili grammatikasi. I jild.-T.: O’zb.mil.ents., 2007. 5. Nosirova M. O’rta asr arab nahvidan namunalar. –T.:TDSHI, 2004. –72b 6. Nosirova M. Mahmud Zamaxshariyning «Al-Unmuzaj fi-n-nahv risolasi. –T.: TDSHI, 2005. -188b. 7. Nosirova M. Scientific heritage of Makhmud Zamakhshari and actual questions of the studies of Mavarennakhr’s linguistic school //The Light of Islam. – 2019. – T. 2019. – №. 1. – S. 79-83. 8. Nasirova M. Iz istorii vozniknoveniya arabskoy grammatiki: ponyatie fleksii// «Vostokovedenie». –T.: TGIV. 2008. № 1-2. –S.107-111. 9. Rustamiy S. «Esasu-l-belaga» ve «Divan-u lugat-itturk» eserlerinin dil bilimi ve belagat bilimiyle ilgili yonleri //Electronic Turkish Studies. – 2016. – T. 11. – №. 20. – S. 503-522. 10. Rustamiy S. Typological peculiarties of science of balaghah, rhetoric and stylistics //The Light of Islam. – 2018. – T. 2018. – №. 1. – P. 76-79. 11. Starinin V.P. Struktura semitskogo slova. –M.: Vost.lit., 1963. 12. Sharbatov G.SH. Sovremenniy arabskiy yazik. – Moskva, 1961. 13. Yushmanov N.V. Grammatika literaturnogo arabskogo yazika -M.: Nauka, 1985. 14. Yushmanov N.V. Raboti po obshey fonetiki, semitologii i arabskoy klassicheskoy morfologii. –M.: Vost. lit., 1998. 15. Qosimova S.S. XI–XIII asrlarda Movarounnahr tilshunoslarining arab grammatik nazariyasi bo’yicha ilmiy tadqiqotlari. Filol.fanl. bo’yicha fals.dokt. (PhD) .....diss. –T. 2017. 16. Yakovenko E.V. Nepravil`nie glagoli arabskogo yazika.-M,: Vost.lit., 2000. -728s. 19. 642. - ص. 2013 السيد خليفة .الكافي في النحو. –مصر.: دار التقوى . 20. 147,- ص.2004عباس حسن. النحو الوافي. – مصر. 21. .- ص.2012 محمود الزمخشرى. المفصل فى صنعة الاعراب.- مصر. 359 22. 331.- ص. 2002مصطفى غلاييني. جامع الدروس العربية. بيروت. 23. 214 ص.1987-فؤاد نعمة . ملخص قواعد اللغة العربية.- مصر. 24. فاضل صالح السلمرائيز أبو البركات بن الأنباري و دراياته النحوية. 325 –ص. 2016بيروت. 25. 272.- ص.2017 مجموعة النحو. تأليف نخبة من العلماء. – اسطتبول |