Мақолада илк ўрта асрлардаги Марказий Осиё минтақасининг стратегик аҳамияти, туркий халқларнинг
босқини ва уни Турк хоқонлигига қўшиб олиниши жараёнлари кўриб чиқилган. Туркий қабилаларнинг ҳужум-лари натижасида Марказий Осиёни қарийб бир аср бошқариб келган Эфталийлар давлати инқирозга юз тутди.
Ўлкада кўчманчилик анъаналарига асосланган бошқарув тизими қарор топди: янгича тартиб ва унвонлар жорий
этилди.
Марказий Осиёдаги давлатлар Ғарбий Турк хоқонлиги вассали бўлса-да, муайян даражада ички мустақил-ликка эга бўлган. Ўлкада марказлашган кучли ҳокимият мавжуд бўлмасдан, у бир неча “салтанатлар”дан ташкил
топган конфедерация шаклида ривожланар эди.
Марказий Осиёдаги ярим мустақил давлатлар: Бухоро вилояти, Самарқанд ва унга қарашли бўлган Суғд
вилояти, Ушрусана (Уструшона), Шош, Фарғона, Илоқ, Кеш, Насаф, Дабусия, Сағониён (Чағониён), Термиз, Қу-водиён, Ахсисак, Хуттал (Хутталон), Буттам ва Хоразм ноҳия(вилоят)ларининг ҳудуди, маъмурий-бошқарув ти-зими, ички сиёсати, иқтисоди ва хўжалиги ҳақидаги маълумотлар берилган.
Мақолада исломнинг Марказий Осиёга кириб келиши арафасидаги сиёсий-ижтимоий ҳолат ва маҳаллий бо-шқарув тизими бирламчи манбалар ва илмий адабиётлар асосида тадқиқ этилган.
Мақолада илк ўрта асрлардаги Марказий Осиё минтақасининг стратегик аҳамияти, туркий халқларнинг
босқини ва уни Турк хоқонлигига қўшиб олиниши жараёнлари кўриб чиқилган. Туркий қабилаларнинг ҳужум-лари натижасида Марказий Осиёни қарийб бир аср бошқариб келган Эфталийлар давлати инқирозга юз тутди.
Ўлкада кўчманчилик анъаналарига асосланган бошқарув тизими қарор топди: янгича тартиб ва унвонлар жорий
этилди.
Марказий Осиёдаги давлатлар Ғарбий Турк хоқонлиги вассали бўлса-да, муайян даражада ички мустақил-ликка эга бўлган. Ўлкада марказлашган кучли ҳокимият мавжуд бўлмасдан, у бир неча “салтанатлар”дан ташкил
топган конфедерация шаклида ривожланар эди.
Марказий Осиёдаги ярим мустақил давлатлар: Бухоро вилояти, Самарқанд ва унга қарашли бўлган Суғд
вилояти, Ушрусана (Уструшона), Шош, Фарғона, Илоқ, Кеш, Насаф, Дабусия, Сағониён (Чағониён), Термиз, Қу-водиён, Ахсисак, Хуттал (Хутталон), Буттам ва Хоразм ноҳия(вилоят)ларининг ҳудуди, маъмурий-бошқарув ти-зими, ички сиёсати, иқтисоди ва хўжалиги ҳақидаги маълумотлар берилган.
Мақолада исломнинг Марказий Осиёга кириб келиши арафасидаги сиёсий-ижтимоий ҳолат ва маҳаллий бо-шқарув тизими бирламчи манбалар ва илмий адабиётлар асосида тадқиқ этилган.
№ | Имя автора | Должность | Наименование организации |
---|---|---|---|
1 | Zinatullayev Z.. | Lecturer of Department of Islamic History and Source Studies IRCICA. | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
№ | Название ссылки |
---|---|
1 | 1. Abu Bakr Muhammad ibn Jafar an-Narshaxiy. Buxoro tarixi. Toshkent, “Kamalak” 1991. 2. Abu Rayhon Beruniy. Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar. /Tarjimon A.Rasulov. Mas’ul muharrirlar: I.Abdullaev va O.Fayzullaev/. T. “Fan” 1968. 3. Ahmedov A. Ahmad al-Farg‘oniy//Mas’ul muharrir: A.Azizxo‘jaev/. – T.: “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti. 1998. 4. Ahmedov B. Tarixdan saboqlar. – T.: “O‘qituvchi” nashriyoti. – 1994. 5. at-Tabariy. “Istoriya” at-Tabari. Perevod s arabskogo V.I. Belyaeva s dopolneniyami O.G. Bolshakova i A.B. Xalidova. I tom. 6. Azamat Ziyo. O‘zbek davlatchiligi tarixi: (Eng qadimgi davrdan - Rossiya bosqiniga qadar) // Mas’ul muharrir: B. Ahmedov/. — T.: «Sharq,», 2001. 7. Bartold V.V. Sochineniya. I tom. M.: 1963. 8. Gumilev L.N. Drevnie tyurki. Kristall, 2003. 9. Hudud ul-olam. Fors tilidan tarjima, so‘z boshi va izohlar va joy nomlari ko‘rsatkichi muallifi Omonulla Bo‘riev. – Toshkent. “O‘zbekiston”, 2008. 10. History of civilizations of Central Asia. Volume III The crossroads of civilizations: A.D. 250 to 750 Editor: B. A. Litvinsky Co-editors: Zhang Guang-da and R. Shabani Samghabadi. Multiple History Series UNESCO Publishing. 1996. 11. Ibn Havqal. Movarounnahr/Ibn Havqal; arab tilidan tarj., izohlar muallifi Sh.S.Kamoliddin. Toshkent: “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, – 2011. 12. Madraimov A. Fuzailova G. Manbashunoslik. T.: O‘zbekiston faylasuflari ilmiy nashriyoti. 2008. 13. Murtazaeva R., Eshov B., Tojieva M., Joldasov B., Polvonov N., Yunusova X,. Odilov A. va boshqalar.O‘zbekiston tarixi. Darslik. Toshkent: Yangi asr avlodi, 2003. 14. Mukhamedov Nematullo. Шош воҳаси олимлари-нинг илмий-маънавий мероси. Монография. –Тош-кент, 2007. http://library.ziyonet.uz/ru/book/111133. Mukhamedov Nematullo. Shosh voҳasi olimlarining ilmij-ma#navij merosi. Monografija. –Toshkent, 2007. http://library.ziyonet.uz/ru/book/111133. (in Uzbek.) 15. Otaxo‘jaev A. Ilk o‘rta asrlar Markaziy Osiyo sivilizatsiyasida turk-sug‘d munosabatlari. Monografiya. – T.: ART-FLEX, 2010. 16. Saidahmedov I. Davlat va huquq tarixi. O‘quv qo‘llanma. – T.: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi “Fan” nashriyoti, 2006. 17. Sultonov F., Bozorboev F. O‘rta asrlar tarixi (O‘zbekiston tarixi). T.: Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2007. 18. O‘zbekiston SSR tarixi. II tom. Bosh tahrir hay’ati: R.X.Aminova va boshq. (Mas’ul muharrir Y.G‘.G‘ulomov). T., “Fan”, 1970. 19. Shamsutdinov R., Mo‘minov X. O‘zbekiston tarixi. – T.: Sharq. 2013. 20. Shoniyozov K. O‘zbek xalqining shakllanish jarayoni. – Toshkent. “Sharq”, 2001. 21. Ziyoyev H. O‘zbekiston mustaqilligi uchun kurashlar tarixi (miloddan oldingi asrlardan to 1991 yil 31 avgustgacha). Toshkent, 2001. |