40

Maqola fors tilida eng muhim grammatik kategoriyalardan biri — qo‘shma fe’llar yasalishi tahliliga bag‘ishlangan. Unda qo‘shma fe’l yasalishining qator modellari keltirilib, fors tilidagi qo‘shma fe’llarning yasalish strukturasi aniqlandi, ularning tarkibiy qismlari hamda struktur-semantik tipologiyasi tadqiq etilgan. Maqolada qo‘shma fe’llarning tarkibiy qismlari, sodda fe’llarni “parchalash”, “bo‘lish” orqali qo‘shma fe’llar yasalishi, bunday qo‘shma fe’llarning birinchi komponenti sifatida o‘sha asos qilingan fe’lning (o‘zak) negizi, sifatdosh shakli, harakat nomi xizmat qilishi, mazkur qo‘shma fe’llarni ularning yasalishiga asos bo‘lgan sodda fe’llar bilan o‘zaro semantik munosabatiga ko‘ra qator guruhlarga ajratish mumkinligi yoritilgan. Shuningdek, qo‘shma fe’l yasalishida o‘zlashma so‘zlarning o‘rni tadqiq etilish asnosida fors tilida qo‘shma fe’llarni o‘zlashma so‘zlar ishtirokida yasalish muammolari o‘rganildi. Ma’lumki, arab tilining fors tiliga ta’siri katta, shu jihatdan qo‘shima fe’llar yasalishida ham arabiy o‘zlashmalar yetakchiligi kuzatilishi bayon etildi. Yevropa tillaridan o‘zlashmalar yordamida ham fors tilida qo‘shma fe’l yasalishi mahsuldor sanalib, asosan neologizmlarni ifodalovchi o‘zlashmalar qo‘llanishi ma’lum bo‘ladi.

  • Количество прочтений40
  • Дата публикации20-12-2020
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы20-35
Ўзбек

Maqola fors tilida eng muhim grammatik kategoriyalardan biri — qo‘shma fe’llar yasalishi tahliliga bag‘ishlangan. Unda qo‘shma fe’l yasalishining qator modellari keltirilib, fors tilidagi qo‘shma fe’llarning yasalish strukturasi aniqlandi, ularning tarkibiy qismlari hamda struktur-semantik tipologiyasi tadqiq etilgan. Maqolada qo‘shma fe’llarning tarkibiy qismlari, sodda fe’llarni “parchalash”, “bo‘lish” orqali qo‘shma fe’llar yasalishi, bunday qo‘shma fe’llarning birinchi komponenti sifatida o‘sha asos qilingan fe’lning (o‘zak) negizi, sifatdosh shakli, harakat nomi xizmat qilishi, mazkur qo‘shma fe’llarni ularning yasalishiga asos bo‘lgan sodda fe’llar bilan o‘zaro semantik munosabatiga ko‘ra qator guruhlarga ajratish mumkinligi yoritilgan. Shuningdek, qo‘shma fe’l yasalishida o‘zlashma so‘zlarning o‘rni tadqiq etilish asnosida fors tilida qo‘shma fe’llarni o‘zlashma so‘zlar ishtirokida yasalish muammolari o‘rganildi. Ma’lumki, arab tilining fors tiliga ta’siri katta, shu jihatdan qo‘shima fe’llar yasalishida ham arabiy o‘zlashmalar yetakchiligi kuzatilishi bayon etildi. Yevropa tillaridan o‘zlashmalar yordamida ham fors tilida qo‘shma fe’l yasalishi mahsuldor sanalib, asosan neologizmlarni ifodalovchi o‘zlashmalar qo‘llanishi ma’lum bo‘ladi.

Русский

Статья посвящена анализу образования сложных глаголов, которые являются одной из важнейших грамматических категорий в персидском языке. В нем представлен ряд моделей образования сложных глаголов, выявляется структура сложных глаголов персидского языка, исследуются их компоненты и структурносемантическая типология. Изучение компонентов сложных глаголов в статье представляет собой образование сложных глаголов путем «разрушения» простых глаголов, «бытие», первым компонентом таких составных глаголов является основа глагола (корень), форма прилагательного, действие существительного, основа их построения, которые можно разделить на несколько групп в соответствии с их смысловой связью с простыми глаголами. В этой статье также рассматриваются проблемы составления сложных глаголов в персидском языке с помощью заимственных слов. Известно, что влияние арабского языка на персидский велико, и в этом отношении утверждается, что превосходство арабских заимствований наблюдается и в образовании сложных глаголов. Также известно, что продуктивным считается образование сложных глаголов в персидском языке с помощью заимствований из европейских языков, в основном использование заимствований, выражающих новые понятия.

English

This article is devoted to the analysis of the formation of complex verbs, which are one of the most important grammatical categories in the Persian language. It presents a number of models for the formation of complex verbs, reveals the structure of complex verbs of the Persian language, examines their components and structural-semantic typology. The study of the components of complex verbs in the article is the formation of complex verbs by “destroying” simple verbs, “being”, the first component of such compound verbs is the verb stem (root), adjective form, noun action, the basis of their construction, which can be divided into several groups in accordance with their semantic relationship with simple verbs. This article discusses the problems of composing complex verbs in Persian using loan words. It is known that the influence of the Arabic language on Persian is great, and in this respect it is argued that the superiority of Arabic borrowings is also observed in the formation of complex verbs. It is also known that the formation of complex verbs in Persian using borrowings from European languages is considered productive, mainly the use of borrowings expressing neologisms.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Axmedova D.R. Eron-afg‘on filologiyasi kafedrasi,Filologiya fanlari doktori, dotsent Toshkent davlat sharqshunoslik instituti
Название ссылки
1 Азимджанова Д.А. Синонимия глагольной лексики персидского языка: Дисс. кандидата филологических наук — Т., 1997. — 21 c. — URL: https://search.rsl.ru/ru/record/01000205465
2 Булаховский Л.А. Введение в языкознание. Ч.2. — М.: Учпедгиз, 1953. — 177 c.
3 Овчинникова И.К. К вопросу об удельном весе иноязычных заимствований в лексике современного литературного персидского языка//Индийская и иранская филология. — Вопросы лексики. — М., 1971. — С 43–60.
4 Пейсиков Л.С. Лексикология современного персидского языка. — М.:МГУ, 1975. — 207 c.
5 Рубинчик Ю.А. Основы фразеологии персидского языка. — М.: Наука, 1981. — 276 c.
6 Рубинчик Ю.А. Грамматический очерк персидского языка//Персидско-русский словарь.Т.2. — М., 1983. — 1613 c
7 Рубинчик Ю.А. Грамматика современного персидского литературного языка. — М.: Издательская фирма “Восточная литература” РАН, 2001. — 600 c.
В ожидании