19

Марказий Қизилқум фосфоритларидан таркибида озуқа моддалари 40% дан кам бўлмаган NPК- ўғитларини ишлаб чиқаришни ташкил этиш масаласи кўриб чиқилган. Ишлаб чиқилган технологик схемада 17-26% Р2О5 бўлган ювиб қуритилиб бойитилган фосфоритдан фойдаланиш кўзда тутилган. Таркибида Р2О5 миқдори кам бўлган фосфоритни дастлаб кислотали бойитишга берилади. Марказий Қизилқумнинг паст навли фосфоритини нитрат ва сулфат кислота билан ишлов бериш асосида азотлифосфорли-калийли ўғитлар ва нитро-аммофос-калийли ўғитлар олиш имконияти кўрсатилган. Таркибида 26% Р2О5 бўлган ювиб қуритилган фосфоритда CаО/Р2О5 нинг турли нисбатларида нитро-аммофос-калий ва калий нитрофосфат (моно-ва дикалций нитрофосфат - калий) ишлаб чиқариш учун сарф коэффициентларини тахминий ҳисоблаш амалга оширилди. Таркибида озиқа элементлари 40% дан кам бўлмаган учламчи ўғитлар қишлоқ хўжалигида фойдаланишга яроқли бўлиб, уларнинг самарадорлиги ҳосилдорлик нуқтаи назаридан жиҳатидан катта аҳамиятга эга. Ишлаб чиқилган схеманинг афзалликлари озуқа компонентлари меъёрлаштирилган NPК-ўғитларини олиш, мослашувчанлик, кам энергия ҳаражатли турли хил техник фосфат тузлари, шунингдек ҳар қандай фосфат хом ашёсидан фойдаланиш имкониятлари мавжудлигидан иборат.
 

  • Ссылка в интернете
  • DOI10.24412/2181-144X-2021-2-24-36 24-36
  • Дата создание в систему UzSCI03-04-2024
  • Количество прочтений19
  • Дата публикации18-02-2021
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы24
English

The question of the organisation of NPK fertilizers manufacture with the maintenance not less than 40 % of nutritious elements from phosphorites Central Kizikum is considered. In the developed flow sheet use of enriched and washed dried phosphorite containing 17-26 % P2O5 is provided. At low maintenance P2O5 in phosphorite raw materials it preliminary is exposed to acid enrichment. It was shown the possibility that nitrogen-phosphate-potassium fertilizers and nitro – ammophos - potassium can be prepared based on nitric and sulfuric acid processing low-grade phosphorite from Central Kyzyl Kum. The rough calculation of the consumption coefficients of obtaining nitro – ammophos - potassium and nitro-phosphate - potassium (mono- and dicalcium nitro-phosphate - potassium) at various CaO / P2O5 ratios in washed dried phosphorite with a content of 26% P2O5 was carried out. The triple fertilizers at least 40% nutrient elements are suitable for application in agriculture where their efficiency will have great significance in term of yield. The advantages of the developed scheme are the possibility of obtaining a concentrated NPK-fertilizer with balanced nutrients in it, flexibility, allowing to obtain various technical salts of phosphorus, low energy consumption, as well as the possibility of using any phosphate raw material.
 

Ўзбек

Марказий Қизилқум фосфоритларидан таркибида озуқа моддалари 40% дан кам бўлмаган NPК- ўғитларини ишлаб чиқаришни ташкил этиш масаласи кўриб чиқилган. Ишлаб чиқилган технологик схемада 17-26% Р2О5 бўлган ювиб қуритилиб бойитилган фосфоритдан фойдаланиш кўзда тутилган. Таркибида Р2О5 миқдори кам бўлган фосфоритни дастлаб кислотали бойитишга берилади. Марказий Қизилқумнинг паст навли фосфоритини нитрат ва сулфат кислота билан ишлов бериш асосида азотлифосфорли-калийли ўғитлар ва нитро-аммофос-калийли ўғитлар олиш имконияти кўрсатилган. Таркибида 26% Р2О5 бўлган ювиб қуритилган фосфоритда CаО/Р2О5 нинг турли нисбатларида нитро-аммофос-калий ва калий нитрофосфат (моно-ва дикалций нитрофосфат - калий) ишлаб чиқариш учун сарф коэффициентларини тахминий ҳисоблаш амалга оширилди. Таркибида озиқа элементлари 40% дан кам бўлмаган учламчи ўғитлар қишлоқ хўжалигида фойдаланишга яроқли бўлиб, уларнинг самарадорлиги ҳосилдорлик нуқтаи назаридан жиҳатидан катта аҳамиятга эга. Ишлаб чиқилган схеманинг афзалликлари озуқа компонентлари меъёрлаштирилган NPК-ўғитларини олиш, мослашувчанлик, кам энергия ҳаражатли турли хил техник фосфат тузлари, шунингдек ҳар қандай фосфат хом ашёсидан фойдаланиш имкониятлари мавжудлигидан иборат.
 

Русский

Аннотация. Рассмотрен вопрос организации производства NPK-удобрений с содержанием не менее 40% питательных элементов из фосфоритов Центрально-Кизилкумского. В разработанной технологической схеме предусмотрено использование обогащенного мытого сушенного фосфорита, содержащего 17-26% P2O5. При низком содержании P2O5 в фосфоритном сырье он предварительно подвергается кислотному обогащению. Показана возможность получения азотно-фосфорно-калийных удобрений и нитроаммофос-калийных удобрений на основе азотной и серной кислотой обработки низкосортного фосфорита Центральных Кызылкумов. Проведен ориентировочный расчет коэффициентов расхода на получение нитроаммофоса-калия и нитрофосфата-калия (моно- и дикальций нитрофосфаткалий) при различных соотношениях CaO/P2O5 в промытом высушенном фосфорите с содержанием 26% P2O5. Тройные удобрения с содержанием питательных элементов не менее 40% подходят для применения в сельском хозяйстве, где их эффективность будет иметь большое значение с точки зрения урожайности. Преимущества разработанной схемы заключаются в возможности получения концентрированного NPK-удобрения с содержанием питательных веществ не менее 40%, гибкости, позволяющей получать, кроме NPK-удобрений, различных технических солей фосфора, низкие энергозатраты, возможность использования любого фосфатного сырья.
 

Название ссылки
1 Pozin M.E. Mineral Fertilizer Technology: Textbook for Universities. Leningrad.: Chemistry, 1989.- 358 p (in Russian).
2 Mineev V.G., Gryzlov V.P. Complex fertilizers: Agropriemizdat, 1986.-252 p (in Russian).
3 C.-S. Xin, H.-Z. Dong, Z. LUO, W. TANG, D.-M. ZHANG, W.-J. LI, X.-Q. Kong. Effects of N, P, and K Fertilizer Application on Cotton Growing in Saline Soil in Yellow River Delta. Acta Agronomica Sinica, 36(10), 2010, 1698– 1706. doi:10.1016/s1875-2780(09)60078-x.
4 L. Ma, F. Kong, Z. Wang, Y. Luo, X. Lv, Z. Zhou, Y. Meng. Growth and yield of cotton as affected by different straw returning modes with an equivalent carbon input. Field Crops Research, 243, 2019, 107616. doi:10.1016/j.fcr.2019.107616 .
5 S. Chaudhary, G.S. Dheri, B.S. Brar. Long-term effects of NPK fertilizers and organic manures on carbon stabilization and management index under rice-wheat cropping system. Soil and Tillage Research, 166, 2017, 59– 66. doi:10.1016/j.still.2016.10.005.
6 F. Stagnari, A. Galieni, S. Speca, M. Pisante. Water stress effects on growth, yield and quality traits of red beet. Scientia Horticulturae, 165, 2014, 13– 22. doi:10.1016/j.scienta.2013.10.026
7 J. Quaggio, D. Mattos, H. Cantarella, E.L. Almeida, S.A. Cardoso. Lemon yield and fruit quality affected by NPK fertilization. Scientia Horticulturae, 96 (1-4), 2002, 151– 162. doi:10.1016/s0304-4238(02)00121-8
8 S. Shahvarooghi, F. Ali, R. Alireza, K.M. Sharifi. Energy use and economic analysis of NPK-15:8:15fertilizer granulation process in Iran. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences. 16, 2017, 265-269.
9 Y. Chen, X. Zhang, X. Yang, Y. Lv,, J. Wu, L. Lin, H. Peng. Emergy evaluation and economic analysis of compound fertilizer production: A case study from China. Journal of Cleaner Production, 2020, 121095. doi:10.1016/j.jclepro.2020.121095
10 A. Khoudira . Kinetical Study of the Decomposition of Djebel ONK Phosphates by Nitric Acid. Procedia Engineering 46, 2012, 125 – 133.
11 R.Ya. Yakubov, K.G. Ibragimov, A.U, Erkaev. Investigation of ways to improve the physical and chemical properties of nitrocalcium phosphate fertilizers. Proceedings of International scientific conference. Volgograd-2009, 20-21, (in Russian).
12 A.M. Reimov Development of technology for obtaining nitrocalcium phosphate and nitrocalcium sulfophosphate fertilizers based on the decomposition of Kyzylkum phosphorites at a reduced rate of nitric acid.: DSc thesis.- Tashkent. 2004, 165, (in Russian).
13 N.I. Sotsevich Study of the influence of the chemical and phase composition of nitroammophos on their hygroscopicity and caking. : Dis ... Cand. tech. Science. Moscow: MHTI im. Mendeleev. 1980, 163, (in Russian).
14 H. Wang, R. Li, C. Fan, J. Feng, S. Jiang, & Z. Han. Effects of acidic concentrations, temperatures and nitrates on the solubility of K2SiF6 in phosphoric acid and nitric acid solutions. Journal of Fluorine Chemistry, 178, 2015, 93– 98. doi:10.1016/j.jfluchem.2015.07.011
15 RUz patent No. IAP 05335. Method for processing highly carbonized phosphorites / Erkaev A.U., Yakubov R.Ya., Allamuratova A., Toirov Z.K. Publ. 04.01.2017. - Bulletin No. 2. (in Russian)
В ожидании