26

Kartoshka (Solanum tuberosum L.) tuganaklari dunyo miqyosida asosiy oziq-ovqat mahsulotlaridan biri hisoblanib,
bugungi kunda 150 dan ortiq mamlakatlarda yetishtirilmoqda. FAO ma’lumotlariga ko‘ra, kartoshka o‘simligi har
yili o‘rtacha 20 million gektardan ortiq maydonda yetishtiriladigan hamda yiliga 375 million tonnadan ortiq hosil olinadigan,
inson oziqlanishida beshinchi asosiy energiya manbai hisoblanadi. Ushbu maqolada F.oxysporum va F.solani izolyatlarining
kartoshkaning turli navlarida patogenligini o’rganish bo’yicha olib borilgan tadqiqot natijalari keltirildi. Tadqiqotlarimiz
natijasida, kartoshkaning “Aqrab” navidan ajratilgan F.oxysporum zamburug‘ining “Fo-2/Aq”, “Romano” navidan ajratilgan
“Fo-4/Rom” hamda “Pikasso” navidan ajratilgan F.solani zamburug‘iga mansub “Fs-2/Pik” va “Fs-3/Roz” izolyatlari
tajribadagi har uchala kartoshka navlariga virulentlik namoyon etdi.

  • Ссылка в интернете
  • DOI10.63241/2025129akhv
  • Дата создание в систему UzSCI 22-03-2025
  • Количество прочтений 26
  • Дата публикации 11-03-2025
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы78-80
Ўзбек

Kartoshka (Solanum tuberosum L.) tuganaklari dunyo miqyosida asosiy oziq-ovqat mahsulotlaridan biri hisoblanib,
bugungi kunda 150 dan ortiq mamlakatlarda yetishtirilmoqda. FAO ma’lumotlariga ko‘ra, kartoshka o‘simligi har
yili o‘rtacha 20 million gektardan ortiq maydonda yetishtiriladigan hamda yiliga 375 million tonnadan ortiq hosil olinadigan,
inson oziqlanishida beshinchi asosiy energiya manbai hisoblanadi. Ushbu maqolada F.oxysporum va F.solani izolyatlarining
kartoshkaning turli navlarida patogenligini o’rganish bo’yicha olib borilgan tadqiqot natijalari keltirildi. Tadqiqotlarimiz
natijasida, kartoshkaning “Aqrab” navidan ajratilgan F.oxysporum zamburug‘ining “Fo-2/Aq”, “Romano” navidan ajratilgan
“Fo-4/Rom” hamda “Pikasso” navidan ajratilgan F.solani zamburug‘iga mansub “Fs-2/Pik” va “Fs-3/Roz” izolyatlari
tajribadagi har uchala kartoshka navlariga virulentlik namoyon etdi.

Русский

Клубни картофеля (Solanum tuberosum L.) являются одной из основных продовольственных культур
в мире и в настоящее время выращиваются более чем в 150 странах. По данным ФАО, картофель является пятым
по значимости источником энергии в питании человека. Его выращивают в среднем на площади более 20 миллионов
гектаров в год, а его урожайность составляет более 375 миллионов тонн в год. В статье представлены результаты
исследования, проведенного с целью изучения патогенности изолятов F. oxysporum и F. solani на различных сортах
картофеля. В результате проведенных нами исследований изоляты гриба F. oxysporum «Fo-2/Aq», выделенные с
картофеля сорта «Aqrab», «Fo-4/Rom», выделенные с картофеля сорта «Романо», а также «Fs-2/Pik» и «Fs-3/Roz»
гриба F. solani, выделенные с картофеля сорта «Пикассо», проявили вирулентность ко всем трем сортам картофеля
в эксперименте.

English

Potato tubers (Solanum tuberosum L.) are one of the world’s major food crops and are currently grown in more
than 150 countries. According to FAO, potatoes are the fifth most important source of energy in human nutrition. They are
grown on an average area of more than 20 million hectares per year, and their yield is more than 375 million tons per year.
The article presents the results of a study conducted to investigate the pathogenicity of F. oxysporum and F. solani isolates on
different potato varieties. As a result of our studies, isolates of the fungus F. oxysporum “Fo-2/Aq”, isolated from the potato
variety “Aqrab”, “Fo-4/Rom”, isolated from the potato variety “Romano”, as well as “Fs-2/Pik” and “Fs-3/Roz” of the
fungus F. solani, isolated from the potato variety “Picasso”, showed virulence to all three potato varieties in the experiment.

Имя автора Должность Наименование организации
1 SODIQOV B.S. dotsent Toshkent davlat agrar universiteti.
2 Xamirayev O.K. dotsent Toshkent davlat agrar universiteti.
3 Shukurov X.M. professor Toshkent davlat agrar universiteti.
Название ссылки
1 1. Замалиева Ф.Ф., Зайцева Т.В., Рыжих Л.Ю., Салихова З.З. Фузариозное увядание картофеля и рекомендaции по защите // Зашита картофеля. Научно-практический журнал. ФГБНУ “Татарский научно-исследовательский институт сельского хозяйства”. г. Казань, ул. Оренбургский тракт, д. 48: 2015. – № 2. – С.3.
2 2. Игнатов А.Н., Панычева Ю.С., Воронина М.В., Джалилов Ф.С. Бактериозы картофеля в Российской Федерaции // Картофель и овощи. – 2018 – № 1 – С. 3-6.
3 3. Кузнецова М.А. Фитофтороз и альтернариоз картофеля: программа защитных действий // Картофель и овощи. – 2010. – №3. – С.27-30.
4 4. Попкова К.В. Обшая фитопатология –М, 2005 -546
5 5. Филиппов А.В. Системы принятия решений о защите картофеля от фитофтороза. // Защита и карантин растений. –2007. – №3. – С.54–58.
6 6. Хасанов Б.А. ва бошқалар. Сабзавот, картошка ҳамда полиз экинларининг касалликлари ва уларга қарши кураш. – Тошкент: “Voris-nashriyot”, 2009. – № 4. 244: – 51 б.
7 7. Чумаков А.Е. (ред.). Основные методы фитопатологических исследований. М.: Колос, 1974 – 192 с.
8 8. Шералиев А.Ш., Рахимов У.Х. Ўсимликлар иммунитети. – Тошкент: 2007. – Б.140.
9 9. Шкаликов В.А., Белошапкина О.О., Букреев Д.Д. и другие, под редакцией Шкаликова В.А. Защита растений от болезней, 3-е изд., испр. и доп. — М.: КолосС, 2010. – 404 с.
10 10. Bakhrom S., Dilduza S., Alisher O. Effects of Phytopathogenic Fungi on Plants //Бюллетень науки и практики. – 2022. – Т. 8. – №. 4. – С. 192-200
11 11. Kumar V. et al. Cultural, morphological, pathogenic and molecular variability amongst tomato isolates of Alternaria solani in India //World Journal of Microbiology and Biotechnology. – 2008. – Т. 24. – С. 1003-1009.
12 12. Naqvi, S.A.H.; Perveen, R.; Malik, M.T.; Malik, O.; Umer, U.D.; Wazeer, M.S.; Rehman, A.; Majid, T.; Abbas, Z. Characterization of symptoms severity on various mango cultivars to quick decline of mango in district Multan. Int. J. Biosci. 2014, 4, 157–163.
13 13. Roberts D.P., Lohrke S.M., Meyer S.L.F., Buyer J.S., Bowers J.H., (2005). Biocontrol agents applied individually and in combination for suppression of soil borne diseases of cucumiber. Crop Prot., 24: 141-155.
14 14. Sakalidis, M.L.; Ray, J.D.; Lanoiselet, V.; Hardy, G.E.ST.; Burgess, T.I. Pathogenic Botryosphaeriacea associated with Mangifera indica in the Kimberley region of Western Australia. Eur. J. Plant Pathol. 2011, 130, 379–391.
15 15. Sodikova D. G., Sodikov B. S., Mardonov S. U. Taxonomic analysis of micromycetes of the highest plants of the Denau arboretum //IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2022. – Т. 1112. – №. 1. – С. 012120.
16 16. Wells K, Bandoni RJ, 2001 Heterobasidiomycetes. In: McLaughlin DJ, McLaughlin EJ, Lemke P (eds), The Mycota. Vol. VII. Part B, personal copy
17 17. Z.Z.Yuldashova, B.S.Sodikov, U.K.Khamiraev. Alternaria disease of potato and its control (review). EPRA International Journal of Research and Development (IJRD), 2023. 8(5), 168–172
18 18. Zunaira Z., Shafique Sh., Shafique S. and T.Mehmood. Evaluation of pathogenic potential and geneticcharakterization of Fusarium solani: A cause of Fusarium wilt in potato // Institute of Agricultural Sciences, University of the Punjab, Lahore, Pakistan. —2011. —XII.30. —P. 1763-1764.
В ожидании